تیمی از محققان به رهبری دانشمند ایرانی، دکتر «امیر اردشیر»، نشان داده‌اند که تزریق یک واحد واکسن ژن‌درمانی در بدو تولد می‌تواند ایمنی طولانی‌مدت و چند ساله را در برابر ویروس HIV ایجاد کند.
هر روز نزدیک به ۳۰۰ کودک در سراسر جهان به ویروس HIV آلوده می‌شوند که عمدتاً از طریق انتقال از مادر به کودک، به‌ویژه در دوران شیردهی، رخ می‌دهد. اگرچه داروهای ضدرتروویروسی در پیشگیری از این انتقال مؤثر هستند، اما پایبندی مداوم به درمان و دسترسی به مراقبت‌های پزشکی، مخصوصاً در مناطق محروم مانند آفریقای جنوب صحرا (که میزبان ۹۰ درصد از موارد HIV کودکان است) مسئله‌ای بزرگ باقی مانده است.
برای حل این مشکل، تیمی از محققان به سرپرستی دکتر امیر اردشیر، دانشیار ایرانی مرکز ملی تحقیقات پستانداران دانشگاه تولین، یک راهکار جالب توجه توسعه داده‌اند. آنها با استفاده از یک ویروس بی‌ضرر به نام AAV به‌عنوان «حامل»، دستورالعمل‌های ژنتیکی را به سلول‌های عضلانی نوزادان (در مدل حیوانی) تحویل دادند. این دستورالعمل‌ها سلول‌های عضلانی را که طول عمر بالایی دارند، به «کارخانه‌های کوچک» و دائمی برای تولید آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده گسترده (bNAbs) تبدیل می‌کنند؛ آنتی‌بادی‌های قدرتمندی که قادر به مقابله با چندین سویه مختلف از ویروس HIV هستند.
جنبه مهم این روش جدید، زمان‌بندی آن است. این مطالعه نشان داد که فرصتی طلایی در هفته‌های اول زندگی وجود دارد. نوزادان نخستی‌ها (میمون‌ها) که درمان را در ماه اول زندگی خود دریافت کردند، به مدت حداقل سه سال در برابر ویروس HIV محافظت شدند، بدون آنکه سیستم ایمنی آنها این درمان را پس بزند. این دوره محافظت سه ساله معادل رسیدن به دوران نوجوانی در انسان است.
در مقابل، نوزادانی که همان درمان را در سن ۸ تا ۱۲ هفتگی دریافت کردند، به دلیل تکامل بیشتر سیستم ایمنی، آنتی‌بادی‌های ضد دارو تولید کردند و درمان را پس زدند. دکتر اردشیر می‌گوید: «تا زمانی که درمان نزدیک به زمان تولد ارائه شود، سیستم ایمنی نوزاد آن را می‌پذیرد و باور می‌کند که بخشی از خودش است.»
این رویکرد جایگزین بسیار کارآمدتری برای تزریق‌های مکرر و پرهزینه آنتی‌بادی یا نیاز به مصرف روزانه داروهای ضدرتروویروسی است. با وجود اینکه این نتایج باید در کارآزمایی‌های انسانی نیز تأیید شود، این پژوهش یک گام بزرگ و امیدوارکننده به سوی پایان‌دادن به انتقال HIV از مادر به کودک است.
یافته‌های این پژوهش در مجله نیچر منتشر شده است.
