در عصر هوش مصنوعی اساتید دانشگاهها با مسئله بزرگی مواجه شدهاند: چگونه بفهمیم دانشجو واقعاً درس را یاد گرفته یا صرفاً تکالیف را هوش مصنوعی انجام داده است؟ درحالیکه برخی به نرمافزارهای تشخیص هوش مصنوعی (که خطای زیادی دارند) روی آوردهاند، گروهی از اساتید راهکاری قدیمی و فراموششده را از دل تاریخ بیرون کشیدهاند: امتحانات شفاهی. این روش که زمانی در یونان باستان و دانشگاههای قدیمی آکسفورد رایج بود، حالا به عنوان قویترین سلاح علیه تقلبهای مدرن شناخته میشود.
براساس گزارش واشنگتنپست، در امتحان شفاهی دانشجو باید رودررو با استاد بنشیند و به سؤالات پاسخ دهد؛ بدین ترتیب هیچ چتباتی نمیتواند به جای او صحبت کند. «کاترین هارتمن»، استاد مطالعات دینی دانشگاه وایومینگ آمریکا، میگوید که این روش به او امکان میدهد تا از نقش کارآگاه (که مدام دنبال مچگیری تقلب است) خارج شود و دوباره به نقش مربی برگردد. آمارها نشان میدهد که ۸۵ درصد دانشجویان از هوش مصنوعی در درسهایشان استفاده میکنند. بازگشت به امتحان شفاهی، راهی برای سنجش درک عمیق است.
پروفسور هارتمن برای توجیه ممنوعیت هوش مصنوعی در کلاسهایش، تشبیه جالبی دارد. او به دانشجویانش میگوید: «کلاس درس مثل باشگاه بدنسازی است و من مربی شما هستم. هدف این است که عضلات ذهن شما قوی شود. استفاده از هوش مصنوعی برای نوشتن مقاله، مثل این است که با لیفتراک به باشگاه بیایید و وزنهها را بلند کنید.» شاید وزنه بلند شود، اما عضلهای در بدن شما ساخته نمیشود. این پدیده که به آن «تخلیه شناختی» میگویند، باعث میشود دانشجویان زحمت فکرکردن را به هوش مصنوعی بسپارند.
البته در امتحانهای شفاهی در زوم یا گوگل میت نیز میتوان تقلب کرد، اما بسیار دشوار است و ریسک بالایی دارد. «جودی هالستن لایچاک»، استاد دانشگاه ایلینوی، تجربهای عجیب را نقل میکند. او که امتحان شفاهی را از طریق تماس تصویری زوم برگزار میکرد، متوجه شد که دانشجویی در حین پاسخگویی رفتار عجیبی دارد. او میگوید: «نور صفحه نمایش روی صورت او مشخص و میشد بازتاب آن را در عینکش دید.» دانشجو سعی داشت سؤالات استاد را تایپ کند تا هوش مصنوعی جواب دهد، اما چون هوش مصنوعی نمیتوانست مفاهیم کلاس را ترکیب کند، پاسخهای بیارتباطی میداد و درنهایت دانشجو مردود شد.
شاید فکر کنید دانشجویان از این روش متنفرند، اما واقعیت چیز دیگری است. بسیاری از دانشجویان، مثل «لیلی لمان» ۲۰ ساله، ابتدا وحشتزده شدند، اما بعد از امتحان احساس رضایت داشتند. او میگوید: «من امتحان شفاهی را به امتحان کتبی ترجیح میدهیم. آنجا فقط خودت هستی و دانشت؛ هیچ راهی برای استفاده از AI نیست.»
امتحانهای شفاهی حتی در رشتههای فنی مثل علوم داده نیز جواب داده است. «مارک چین»، استاد دانشگاه وندربیلت، برای درس زبان برنامهنویس R از امتحان شفاهی استفاده میکند. او کدی را به دانشجو نشان میدهد و میپرسد: «این کد چه کاری انجام میدهد؟» این روش ثابت میکند که دانشجو فقط کد را کپیپیست نکرده، بلکه منطق پشت آن را میفهمد. گزارشها نشان میدهد حتی در کلاسهای ۶۰۰ نفره در کانادا و کلاسهای مهندسی دانشگاه کالیفرنیا، این روش با موفقیت اجرا شده است.
بااینحال همچنان استفاده از هوش مصنوعی در دانشگاهها معضل بزرگی است که نمیتوان با امتحانهای شفاهی از پس آن برآمد و باید چاره دیگری اندیشید.
