آیا تاکنون احساس کرده‌اید که فقط با استشمام بوی عطر قهوه در اول صبح، هوشیارتر می‌شوید؟ پژوهشی نشان می‌دهد که این حس صرفاً یک توهم نیست. محققان می‌گویند حتی بوی قهوه (بدون مصرف کافئین) نیز می‌تواند از طریق یک اثر دارونمای (Placebo Effect) قدرتمند، عملکرد مغز را در انجام کارهای تحلیلی به‌طور قابل توجهی تقویت کند.
براساس گزارش ScienceAlert، برای سنجش تأثیر بوی قهوه بر هوشیاری، محققان دانشکده استیونز آمریکا آزمایشی روی ۱۱۴ دانشجو انجام دادند. این دانشجویان به دو گروه تقسیم شدند تا به سؤالات دشوار ریاضی از آزمون استاندارد GMAT پاسخ دهند. گروه اول در اتاقی با عطر قهوه (که فاقد کافئین یا هرگونه ماده محرک دیگری بود) آزمون دادند. آزمون گروه دوم (کنترل) در اتاقی بدون هیچ عطر خاصی برگزار شد. محققان دریافتند گروهی که در معرض بوی قهوه قرار داشتند، نمرات کسب کردند که «به‌طور قابل توجهی بالاتر» بود.
اما راز این بهبود عملکرد در چیست؟ آیا بوی قهوه به‌طور مستقیم بر مغز تأثیر شیمیایی دارد؟ پاسخ محققان «خیر» است. آنها معتقدند که کلید این پدیده، در قدرت انتظار و اثر دارونما پنهان است. نظرسنجی‌ها نشان داد که دانشجویان در اتاق معطر، صرفاً به دلیل استشمام بوی قهوه، انتظار داشتند که عملکرد بهتری داشته باشند. در یک نظرسنجی تکمیلی از ۲۰۸ فرد دیگر، این ارتباط ذهنی تأیید شد. افراد به‌طور ناخودآگاه، بوی قهوه را با هوشیاری و انرژی بیشتر مرتبط می‌دانستند.
محققان می‌گویند: «فقط بوی شبیه قهوه نبود که به آنها کمک کرد بهتر عمل کنند. بلکه خودشان هم فکر می‌کردند که بهتر عمل خواهند کرد. و ما نشان دادیم که این انتظار حداقل تا حدی در عملکرد بهتر آنها تأثیرگذار بوده است.»
این یافته، هرچند در یک مطالعه کوچک به دست آمده است، اما پیامدهای عملی بسیار جالبی دارد. این پژوهش نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از حس بویایی، به‌عنوان یکی از قدرتمندترین حواس ما، برای شکل‌دادن به تجربیات و بهبود عملکرد افراد استفاده کرد. محققان می‌گویند: «کارفرمایان، معماران، مدیران فضاهای خرده‌فروشی و دیگران، می‌توانند از عطرهای ظریف برای کمک به شکل‌دهی تجربه کارمندان یا ساکنان با محیط‌شان استفاده کنند.»
یافته‌های این پژوهش در ژوزنال Environmental Psychology منتشر شده است.
