همشهری‌آنلاین - مجید جباری: حفاظت از جنگل‌های زاگرس یکی از گنجینه‌های طبیعی ایران، اکنون در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. با تصویب پیشنهاد ایران، موضوع مقابله با آفات و بیماری‌های درختان جنگلی و همچنین آتش‌سوزی‌های گسترده در زاگرس به‌تازگی در دستور کار مرکز آسیا و اقیانوسیه سازمان ملل برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا (APDIM) قرار گرفت. این تصمیم در نشست اخیر کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل برای آسیا و اقیانوسیه (ESCAP) در بانکوک اعلام شد و به‌گفته مسئولان، مقدمه‌ای برای گسترش همکاری‌ها در زمینه‌هایی چون کنترل آفات و احیای رویشگاه‌های جنگلی خواهد بود.
این رویداد، گرچه با استقبال عمومی روبه‌رو شده، اما در میان مسئولان و کارشناسان داخلی دو نگاه نسبت به میزان اثربخشی آن وجود دارد. یکی بر نقش مثبت همکاری های بین‌المللی تاکید دارد و دیگری، آن را اقدام مثبت تلقی می‌کند اما در عین حال معتقد است که چالش اصلی در داخل کشور است و نباید بار نجات زاگرس را تنها به دوش نهادهای بین‌المللی انداخت.
تقویت توان فنی با کمک نهادهای بین المللی
رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، براین باور است که همکاری‌های بین المللی می‌تواند در کنار راهکارها و طرح‌های داخلی برای نجات زاگرس و معیشت زاگرس نشینان موثر باشد.
سید هاشم موسوی‌نژاد در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین می‌گوید: «این نوع همکاری‌ها می‌تواند در مقابله با آتش‌سوزی‌های گسترده و کنترل آفات و بیماری‌های جنگلی بسیار اثربخش باشد. تجربه قبلی ما با APDIM در موضوع ریزگردها، نشان داد که چنین تعاملاتی می‌توانند توان فنی کشور را تقویت کرده و راه را برای بهره‌گیری از تجربه‌های منطقه‌ای و بین المللی هموار کنند.»
به گفته او، ورود این نهاد بین‌المللی به موضوع زاگرس، نه‌تنها در زمینه حفاظت بلکه در احیای رویشگاه‌های آسیب‌دیده نیز ظرفیت‌هایی را فعال خواهد کرد. به ویژه اینکه قرار است این همکاری مشترک با برنامه‌ریزی داخلی همراه شود که در این صورت می‌تواند نتایج ملموسی برای زاگرس به دنبال داشته باشد.»
نجات زاگرس با خواست ملی و حمایت جهانی
یک کارشناس جنگل و عضو هیات‌مدیره موسسه شمیم جنگل ایران اما دیدگاه متفاوتی در این باره دارد. احمد بیرانوند نیز در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین اگرچه اصل این اقدام را قابل تقدیر می‌داند، اما معتقد است که نباید بار نجات زاگرس را به دوش نهادهای بین‌المللی انداخت.
رنجرها در زاگرس چه می‌کنند؟ | حفاظت از زاگرس به قیمت جان
او می‌گوید: «کمک‌های بین‌المللی از نظر مالی و فنی معمولا محدود هستند. آنچه اهمیت بیشتری دارد، نقشی است که این همکاری‌ها در جلب توجه و بسیج منابع داخلی ایفا می‌کنند. متاسفانه هنوز برنامه عملیاتی مشخصی در داخل کشور برای حفاظت از زاگرس دیده نمی‌شود و نمی‌توان تنها با امید به بیرون، از پس این بحران برآمد.»
بیرانوند با تاکید بر ضرورت طراحی یک سازوکار مشارکتی داخلی که در آن همه ذینفعان، از دولت و سمن‌ها گرفته تا جوامع محلی، در فرآیند سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرا و پایش دخیل باشند، می‌گوید: «اگر سازوکارها مسئله محور و پویا نباشند، حتی بهترین حمایت‌های بیرونی هم به نتیجه نخواهند رسید.»
نهادهای داخلی از فرصت استفاده می‌کنند؟
به گزارش همشهری‌آنلاین، زاگرس با گستره‌ای از بلوط‌زارهای ارزشمند و نقش کلیدی در حفظ اقلیم و منابع آب کشور، در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌ای در معرض خطر بوده است. آتش‌سوزی‌ها، تغییر اقلیم، آفات و بیماری و بهره‌برداری بی‌رویه، اکوسیستم این منطقه را در آستانه فروپاشی قرار داده است. در همین زمینه، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری با تهیه طرح جنگلداری اجتماعی و اجرای گام به گام آن در رویشگاه های زاگرسی ظرف ۵ سال قصد دارد، ضمن حفاظت از این رویشگاه ارزشمند جنگلی، مردم محلی را هم در طرح احیاء و حفاظت از زاگرس مشارکت دهد.
حالا که همکاری های بین‌المللی وارد فاز جدی‌تری شده، پرسش اصلی این است که آیا نهادهای داخلی می‌توانند از این فرصت، به‌عنوان موتور محرک برنامه‌ریزی ملی استفاده کنند؟ تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که دستاوردهای پایدار، زمانی شکل می‌گیرند که حمایت جهانی با خواست ملی پیوند بخورد. زاگرس، حالا چشم‌انتظار همین پیوند است.
