عصر روز یکشنبه ۵ مرداد ۱۴۰۴، «حسام آرمندهی»، بنیان‌گذار دیوار و رئیس هیئت‌مدیره هلدینگ هزاردستان با انتشار تصویر یک نامه، اعلام کرد که در فرایند پذیرش دیوار در بورس، صلاحیت او رد شده است و مانع پذیرش دیوار در بورس همین رد صلاحیت است.
این نامه از سوی حراست این نامه از سوی حراست خطاب به مدیرعامل بورس تهران ارسال شده و در آن آمده است: «سازمان اطلاعات سپاه، عدم صلاحیت آقای حسام میرآرمندهی را اعلام کرده که بالتبع پذیرش شرکت منوط به عدم حضور ایشان خواهد بود.»
آرمندهی نیز اعلام کرد به عنوان سهامدار اصلی دیوار، مخالف حضور این شرکت در «بازارچه بورس» است.
اوامروز نیز توییت‌های دیگری در این‌خصوص منتشر کرد و اکوسیستم را تشویق کرد که اهدافش را فراتر از حضور در بورس دنبال کند:
من مدتهاست مخالف حضور دیوار در بورسم و مدیرعامل بورس هم در جریان بوده. اما به‌هرحال این شرکت بیش از هزار سهامدار دیگه داشته که شاید کشف قیمت و معاملات برخط سهامشون براشون مهم بوده. #بازارچه_بورس_تهران شوخی بی‌مزه‌ای بیش نیست و همه اکوسیستم باید اهداف بلندپروازانه‌تری رو دنبال کنه
بنیان‌گذار دیوار این اهداف را جذب سرمایه‌گذار خارجی یا لیست شدن در بازارهای بین‌المللی عنوان کرد:
در همین رابطه، عصر امروز نیز «اشکان آرمندهی»، مدیرعامل دیوار، با انتشار توییتی به این موضوع واکنش نشان داد. آرمندهی با بیان اینکه این شرکت از ۵ سال پیش برای ورود به بورس آماده بوده، اما هر بار به دلیلی جلوی عرضه سهام گرفته است، شعارهایی مانند توسعه اقتصاد دیجیتال و دعوت از سرمایه‌گذاران خارجی را بی‌معنی دانست.
مدیرعامل دیوار نوشت:
«پس از ۵ ماه پیگیری، بالاخره دلیل لغو شبانه جلسه پذیرش دیوار در بورس را فهمیدیم. در نامه‌ای که دیروز به دست‌مان رسید، شرط نهاد امنیتی (سازمان اطلاعات سپاه) برای ورود دیوار به بورس این‌طور اعلام شد: پذیرش منوط به عدم حضور بنیان‌گذار و مالک دیوار در شرکت خود است! این در حالی است که ما از ۵ سال پیش برای ورود به بورس آماده بودیم. ابتدا گفتند حضور سرآوا مانع است. اما بعد از خروج سرآوا در آبان ۱۴۰۳، با پیگیری و تمایل سازمان بورس و انجام دوباره همه مراحل قانونی، جلسه پذیرش برای ۲۲ اسفند تنظیم شده بود که شب قبل از برگزاری، بدون هیچ توضیحی جلسه لغو شد. سال‌هاست که عملکرد مسئولان منجر به تضعیف مالکیت خصوصی و کارآفرینی شده است. با چنین طرز فکری حرف‌زدن از «توسعه اقتصاد دیجیتال»، «جذب نخبگان علمی خارج از کشور» و «دعوت از سرمایه‌گذاران خارجی» بی‌معنی است. مهر سال گذشته خود من نیز برای عضویت در اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی از سوی وزارت صمت رد صلاحیت شدم؛ با این استدلال که «التزام عملی به جمهوری اسلامی» ندارم. رد صلاحیت‌ها و سیاست خودی/غیرخودی، حالا به جایی رسیده که حتی مالک یک شرکت هم برای ماندن در شرکت خودش باید تأیید صلاحیت شود. این یک تهدید جدی برای آینده مالکیت خصوصی و اکوسیستم اقتصاد دیجیتال ایران است.»
اما در پی انتشار توییت حسام آرمندهی، تعدادی از فعالان شناخته‌شده اکوسیستم استارتاپی نیز به خبر رد صلاحیت بنیان‌گذار دیوار واکنش نشان دادند. این کارآفرینان، اقداماتی مانند این را به مثابه آخرین ضربه‌ها بر پیکر نیمه‌جان اقتصاد دیجیتال می‌دانند.
«محمدجواد شکوری»، مدیرعامل صباایده، با هشتگ #صیانت نوشته است:
رد صلاحیت و استعلام منفی؟! برای خونه و زندگی خودمون؟ هنوز به نظرتون این چیزا کار می‌کنه؟ چرا اینقدر تمرکز اینجاست و جاهایی که باید باشه، نیست! مگه اقتصاد دیجیتال چقدر توان داره که با این روش‌های نخ‌نما جان آن را می‌گیرید؟ سال پیش بابت ثبت یک موسسه فرهنگی ساده در وزارت ارشاد، سازمان اطلاعات سپاه استعلام من و برادرم رو منفی کرد، واقعا خنده‌ام گرفته بود!
«حمید محمدی»، بنیان‌گذار دیجی‌کالا نیز به رفتار نادرست انجام گرفته با بنیان‌گذار یک پلتفرم بزرگ اعتراض کرده و گفته است که این آش خیلی شور شده است:
«مسعود طباطبایی»، مدیرعامل دیجی‌کالا، گفته که این کارها جوانان نخبه را فراری می‌دهد:
پیام این نامه برای کارآفرینان فردا چیه؟! چرا کسی که عمر خودش و جمعی از نوابغ کشور را دور هدفی برای ساختن یه ارزش برای مردم گذاشته، وقت استفاده از منافعش اینجوری جلوش گرفته بشه؟! اونی که نیاز به داستان موفقیت داره حسام نیست، شمایی! همین‌کارهاست که جوان نخبه مملکت را فراری میده.
«نیما قاضی»، رئیس انجمن تجارت الکترونیک، گفته است که چنین اقداماتی، آخرین ضربه‌ها را به پیکر نیمه‌جان اقتصاد دیجیتال وارد می‌کند:
توی روز روشن و جلوی چشم همه‌مون، یه کارآفرین باسابقه که توی کشور خودش وایستاده، شفاف و علنی حرفشو می‌زنه، انتقاد می‌کنه و از آبروش برای اصلاح کشورش مایه می‌ذاره، توسط یه نهاد امنیتی که به هیچ‌جا پاسخ‌گو نیست، رد صلاحیت می‌شه. این یعنی کشتن امید جوونای این کشور؛ جنگ علنی با توسعه اقتصادی کشور؛ آخرین ضربه‌ها به پیکر نیمه‌جون اقتصاد دیجیتال. توجیه و دلیل چنین تصمیم سنگینی چیه؟
«مازیار نوربخش»، هم‌بنیان‌گذار رمیس و رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق ایران، رد صلاحیت بنیان‌گذار دیوار را نمونه‌ای از اقداماتی دانسته که آینده اقتصاد دانش‌بنیان را تیره‌وتار می‌کند:
رد صلاحیت بنیان‌گذار یک پلتفرم بزرگ، ملی و غیروابسته، برای باقی‌ماندن در شرکت خودش، به‌عنوان شرط ورود آن شرکت به بورس، نه فقط نگران‌کننده، بلکه نشانه‌ای از ضعف عمیق در سیاست‌گذاری اقتصاد دیجیتال کشور است.
وقتی پذیرفته‌شدن یک شرکت در بورس منوط به خروج صاحب ایده، مؤسس و مدیر اصلی آن باشد، دیگر از امنیت سرمایه‌گذاری، مالکیت خصوصی و توسعه نوآوری‌محور چه چیزی باقی می‌ماند؟
سال‌هاست کارآفرینان در سکوت، با سختی و بدون رانت مسیر ساختن را طی کرده‌اند. اما حالا باید برای عرضه سهام شرکت‌شان، از شرکت خود کنار بروند!
با چنین نگاهی، نه سرمایه‌گذار خارجی جذب می‌شود، نه نخبه‌ای برمی‌گردد، و نه آینده‌ای برای اقتصاد دانش‌بنیان متصور است.
نهادهای امنیتی باید حافظ امنیت ملی باشند، نه مانع توسعه ملی.
«مهدی خدادادی»، مدیرعامل دکترساینا، نیز نوشته است:
هر جا که قدرت، #بی‌پاسخ‌بودن را به قاعده تبدیل کند، سرمایه، نخستین مهاجر خواهد بود. #سرمایه نه اهل جدل است، نه قهر؛ فقط silently می‌رود، بی‌آنکه فریاد بزند. و وقتی رفت، تنها چیزی که باقی می‌ماند، #بوروکراسی‌ای‌ست که خودش را در آینه‌ی رشد اقتصادی فریب می‌دهد.
«نیما نامداری»، مدیرعامل کارنامه نیز چنین واکنش نشان داده است: «جهان سوم جایی است که در آن آدمهایی که در انجام بدیهی‌ترین وظایف قانونی‌شان ناتوان بوده‌اند می‌توانند تصمیم بگیرند که تواناترین آدمها صلاحیت فعالیت ندارند.»
«مصطفی امیری»، مدیرعامل زرین‌پال، با طنزی تلخ به موضوع پرداخته:
«عادل طالبی»، مشاور کسب‌وکارهای آنلاین و مدیرعامل انتشارات برآیند نیز در توییتی بر لزوم به‌رسمیت شناخته شدن حقوق مالکیت خصوصی تاکید کرده و نوشته است: «مالک کسب و کار را مجبور می‌کنند که استعفا بدهد...تا حقوق مالکیت خصوصی به رسمیت شناخته نشود و حضور و سلطۀ نهادهای امنیتی که ایران عزیزمان را به شرایط اسفناک کنونی رسانده حذف نشود، هیچ امیدی به بهبود وجود ندارد.»
طالبی در لینکدین مفصل‌تر به موضوع پرداخته و نوشته است: «اطلاعات سپاه حسام آرماندهی را دارای صلاحیت برای پذیرش دیوار در بورس تشخیص نداد. پذیرش دیوار در بورس منوط به کنارگذاشتن حسام آرماندهی شده است.
احتمالاً همان اتفاقی که برای دیجی‌کالا افتاد، برای دیوار هم می‌افتد. حسین شریعتمداری، چند وقت پیش گفت: کنترل استارت‌آپ‌ها باید در دستان ما باشد. و دارد می‌شود. چیزی دیگر به نام اکوسیستم استارتاپی باقی نمی‌ماند و تتمه هم به پایان می‌رسد و همانطور که سه سال پیش در الکامپ، در پنل روزنامه دنیای افتصاد پیش‌بینی کردم، فقط «استارت‌آپ‌های همراه» باقی خواهند ماند.»
رضا خانکی، رئیس هیئت‌مدیره ازکی‌سرمایه، سابقه چنین رفتارهایی را طولانی دانسته و به ماجرای عدم تایید اهلیت خریدار مخابرات (پیشگامان کویر یزد) در زمان خصوصی‌سازی این شرکت بزرگ اشاره کرده است:
«این رویه از واگذاری مخابرات شروع شد. جایی که گفتن فلان خریدار «اهلیت» ندارد و ناگهان اوردرهاشو حذف کردن و خریدار شد آن کسی که همه می‌دانند. الان به اینجا رسیده کار که برای اینکه شرکت بر تابلوی بورس برود با متر خود این افراد سهامدار باید اهلی باشد! این بازار سرمایه ایران نیست.»
«محمد صراف»، بنیان‌گذار فیلم‌نت، در سه‌کلمه به ماجرای دیوار واکنش نشان داده است: «فروپاشی اقتصادی یعنی همین.»
«سید محمد صادق‌الحسینی»، اقتصاددان، نیز چنین دخالت‌هایی را موجب سلب اعتماد دانسته و نوشته است:
«اینگونه دخالت‌ها غلط است و صرفاً سبب سلب اعتماد می‌شود. مگر می‌شود کارآفرینی که با زحمت یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های آنلاین کشور رو درست کرده رو برای ورود به بورس رد صلاحیت کنید؟! عدم ورود پلتفرمی مثل دیوار به بورس بیشتر برای بورس تهران ضرر دارد نه برای دیوار!»
واکنش‌ها به ماجرای رد صلاحیت بنیان‌گذار دیوار همچنان ادامه دارد و افکار عمومی اکوسیستم نوآوری نیز امیدوار است نهادهای مسئول درباره اتفاقی که برای حسام آرمندهی افتاده، شفاف‌سازی کنند. همانطور که خواندید، کارشناسان و فعالان اکوسیستم نوآوری و اقتصاد دیجیتال معتقدند نگاه‌های بیش از حد امنیتی، نه تنها موجب بی‌رغبتی سرمایه‌گذاران خارجی می‌شود، بلکه سرمایه‌گذاران و کارآفرینان داخلی را نیز دلسرد می‌کند و ریشه اقتصاد دیجیتال را می‌خشکاند.
