به گزارش همشهری آنلاین، در حالی که پس از پایان جنگ ۱۲ روزه و بازگشایی نمادها، بازار سرمایه ایران شاهد کاهش عمومی قیمت‌ها و افزایش بی‌اعتمادی در میان سرمایه‌گذاران بود، سیاست‌گذار با انتشار اوراق اختیار فروش تبعی با نماد «همیار» تلاش کرده تا سپری حمایتی در برابر تداوم ریزش‌ها بسازد. با این حال، تمرکز این حمایت‌ها بر سهام شاخص‌ساز و بی‌توجهی به سهام کوچک، پرسش‌های جدی درباره اثربخشی این رویکرد به وجود آورده است.
اوراق همیار؛ تضمین سود آینده، بدون جبران زیان گذشته
«اوراق تبعی همیار» در واقع بیمه‌ای برای سهامداران حقیقی با پرتفوی کمتر از ۵۰۰ میلیون تومان است که در صورت نگهداری سهام تا یک سال، بازدهی تضمینی ۲۰ درصدی را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد. مهدی دلبری، تحلیلگر بازارهای مالی، درباره این اوراق معتقد است که اگرچه این ابزار می‌تواند تا حدی آرامش روانی ایجاد کند، اما بزرگ‌ترین ضعف آن، ناتوانی در جبران زیان‌های گذشته است.
او می‌گوید: «این اوراق بر اساس قیمت‌های روز ۱۷ تیر طراحی شده‌اند و زیان ناشی از جنگ و ریزش‌های قبل از آن برای سهامدار جبران نمی‌شود. انتظار می‌رفت دولت همان‌طور که در بخش‌هایی مانند حمل‌ونقل یا کالاهای اساسی برای کنترل قیمت‌ها وارد عمل شده، در بازار سرمایه نیز نقش فعال‌تری ایفا کند.»
سهام کوچک بی‌پشتوانه؛ نقدشوندگی پایین، فشار فروش بالا
یکی از نکات کلیدی که منتقدان بر آن تأکید دارند، تمرکز حمایتی بر سهام شاخص‌ساز است. در شرایطی که بسیاری از نمادهای کوچک بازار با کاهش قیمت و کمبود بازارگردان مواجه هستند، نقدشوندگی پایین و فشار فروش سنگین، آن‌ها را در آستانه بحران قرار داده است.
دلبری در این خصوص می‌گوید: «نباید حمایت‌ها فقط به چند نماد بزرگ محدود شود. این رویکرد غیرحرفه‌ای است و تنها به شاخص‌سازی کمک می‌کند، نه اصلاح وضعیت کلی بازار. حمایت از سهام کوچک به تعادل بازار و افزایش اعتماد عمومی کمک می‌کند.»
نسخه ناکامل برای بازسازی اعتماد
در روزهای اخیر، انتشار اوراق همیار با استقبال بیش از ۳۳ هزار نفر در روز نخست مواجه شد. با این حال، پیام الیاس‌کردی، کارشناس بازار سرمایه، این ابزار را در تضاد با ذات پرریسک بورس می‌داند، هرچند در شرایط بحرانی فعلی، آن را کارآمد توصیف می‌کند.
او می‌افزاید: «بیمه سهام می‌تواند در کوتاه‌مدت نقش حفاظتی ایفا کند، اما در بلندمدت، عامل تعیین‌کننده، شرایط سیاسی-اقتصادی کشور و سیاست‌های کلان مانند نرخ ارز، سود شرکت‌ها و سطح شفافیت است.»
نیاز به رویکرد جامع‌تر؛ فقط بیمه کافی نیست
علی رضایی، دیگر کارشناس بازار، بیمه سهام را سپری روانی برای سهامداران خرد می‌داند که می‌تواند از رفتارهای هیجانی جلوگیری کند. اما هشدار می‌دهد که اجرای این طرح، نیازمند منابع مالی مطمئن و مقررات شفاف است؛ در غیر این صورت ممکن است فشارهای مالی جدیدی را به صندوق تثبیت تحمیل کند.
از سوی دیگر، محمدعلی شیرازی، مدیرعامل فرابورس، از تزریق ۷۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی خبر داده و گفته است که بازار به‌تدریج در مسیر تعادل قرار گرفته است. او ضمن تأکید بر بازدهی بنیادی شرکت‌ها، از سهامداران خواسته با تحلیل وارد بازار شوند.
آیا راه‌حل نهایی افزایش سودآوری شرکت‌هاست؟
دلبری در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با رسانه ها راهکارهایی برای حمایت اصولی از بازار ارائه داده و تأکید کرده است: «به جای شاخص‌سازی، سیاست‌گذار باید به دنبال پرداخت سریع‌تر سود نقدی، کاهش شکاف نرخ دلار نیما و توافقی، و ایجاد جذابیت پایدار برای سرمایه‌گذاری باشد. در این صورت سودآوری شرکت‌ها افزایش می‌یابد و دیگر نیازی به حمایت‌های مستقیم نخواهد بود.»
بازسازی ناقص
بررسی سیاست‌های اخیر نشان می‌دهد که اگرچه ابزارهایی مانند اوراق همیار در کاهش هیجانات مقطعی مؤثر بوده‌اند، اما فقدان رویکرد متوازن در حمایت‌ها، کم‌توجهی به سهام کوچک، و اجرای دیرهنگام سیاست‌ها باعث شده‌اند تا اعتماد عمومی همچنان متزلزل باقی بماند.
برای بازگشت پایدار آرامش به بازار، نیازمند سیاست‌های هدفمند، عادلانه، و زمان‌بندی‌شده هستیم که به جای تمرکز بر شاخص‌سازی، ریشه‌های ناکارآمدی بازار را اصلاح کند.
