زرادخانه تسلیحاتی ایران متشکل از انواع مختلفی از موشک‌های کروز است که در نسخه‌های مختلف در اختیار یگان‌های رزمی قرار گرفته‌اند. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به بهترین موشک‌های کروز ساخته شده توسط صنایع نظامی ایران.
در ابتدا باید بدانید که موشک کروز به موشکی گفته می‌شود که به موتور توربوجت یا توربوفن مجهز است و برای جلوگیری از کشف توسط سامانه‌های راداری دشمن در ارتفاع بسیار پایین و مسیرهای پیچیده پرواز می‌کند. موشک‌های کروز ممکن است به انواع مختلف سیستم‌های هدایتی مانند INS ،GPS، تطبیق نقشه زمینی (TERCOM) یا شناسایی صحنه (DSMAC) مجهز باشند.
تلاش‌های ایران برای توسعه موشک‌های کروز از دهه ۱۳۷۰ خورشیدی آغاز شد. این تلاش‌ها عموماً روی مهندسی معکوس موشک‌های کروز خارجی مانند کروز ضد کشتی C-802 ساخت چین متمرکز بود، اما بعدها ایران توانست نسخه‌های کاملاً بومی را نیز توسعه دهد. از جمله خانواده موشک‌های کروز ایرانی می‌توان به سومار، هویزه، نور، قدیر، قادر، نصر و ظفر اشاره کرد.
در ادامه نگاه دقیق‌تری خواهیم داشت به بهترین و پیشرفته‌ترین موشک‌های کروز ساخته شده توسط ایران.
نور اولین موشک کروز ضد کشتی ایرانی است که نمونه مهندسی معکوس موشک کروز ضد کشتی C-802 محسوب می‌شود. این موشک در اوایل دهه ۸۰ به ناوگان نیرو دریایی ایران پیوست و در نسخه‌های مختلف با بردهای متنوع تولید شده است. موشک کروز نور همچنین یک نسخه صادراتی با برد ۱۲۰ کیلومتر نیز دارد که در سال ۲۰۰۶ به سوریه صادر شده است.
برد اولیه موشک کروز نور ۳۰ کیلومتر بود، اما با ارتقاهای بعدی این برد به ۱۷۰ کیلومتر نیز افزایش یافت. همچنین موشک کروز قادر که مشتق‌شده از نور است می‌تواند به برد ۳۰۰ کیلومتر نیز برسد.
ایران همچنین موشک کروز کوتاه‌برد ضد کشتی به نام نصر را نیز توسعه داده که برد آن ۳۵ کیلومتر است. نصر بر پایه موشک چینی C-704 توسعه داده شده و قابلیت نصب روی شناورهای سبک و خودروهای زمینی را نیز دارد. همچنین موشک کروز نصر برای مناطق کم‌عمق و تنگ مانند خلیج فارس بسیار مناسب است. از جمله مشخصات این موشک می‌توان به امکان هدایت ترکیبی با رادار فعال و سرجنگی 130 کیلوگرمی اشاره کرد. کروز نصر همچنین در نسخه هوا پایه تولید شده است.
موشک کروز سومار نیز بخشی از تلاش ایران برای مهندسی معکوس موشک KH-55 روسی است که تعدادی از آنها پس از سقوط شوروی به دست ایران افتاد. در سال ۱۳۹۳ ایران از موشک کروز زمین‌به‌زمین سومار رونمایی کرد که نام آن از روستایی در کرمانشاه گرفته شده است.
براساس اعلام وزیر دفاع در سال ۹۷، برد موشک کروز سومار ۷۰۰ کیلومتر است و از یک موتور توربوفن نیز بهره می‌برد. این موشک از پرتابگرهای زمینی به سمت اهداف شلیک می‌شود.
موشک کروز هویزه نیز از جمله موشک‌های کروز خانواده سومار است که برای حمله به اهداف دوردست با دقت بالا طراحی شده است. این موشک در تاریخ ۱۳ بهمن ۱۳۹۷ رونمایی شد و برد آن نیز ۱۳۵۰ کیلومتر عنوان شده که نسبت به سومار ارتقای قابل‌توجهی است.
موشک کروز هویزه هم‌اکنون در اختیار یگان‌های نیرو دریایی سپاه پاسداران قرار دارد. آماده‌سازی و واکنش سریع، دقت بالا، برد بلند و قدرت تخریب زیاد از جمله مشخصات موشک کروز هویزه هستند.
موشک کروز ابومهدی یا طلائیه از جمله جدیدترین موشک‌های ضد کشتی ایران است که در سال ۱۳۹۹ رونمایی شد. طراحی این موشک شبیه به نسخه‌های هویزه و سومار است، اما با این تفاوت که برای هدف قراردادن کشتی‌ها و ناوهای جنگی ساخته شده است. برد موشک کروز ابومهدی بیش از یک هزار کیلومتر اعلام شده است.
همچنین این موشک با سرجنگی ۴۱۰ کیلوگرمی خود می‌تواند خسارت سنگینی را به کشتی‌های دشمن وارد کند. گفته می‌شود که کروز ابومهدی از هوش مصنوعی برای ترسیم مسیر بهینه پرواز استفاده می‌کند و در مقابل جنگ الکترونیک هم بسیار مقاوم است.
کروز عاصف از جمله جدی‌ترین تلاش‌های ایران برای ساخت کروزهای هوا پایه است که براساس همان پلتفرم موشک‌های سومار و هویزه ساخته شده است. این موشک در سال ۱۴۰۱ رونمایی شد و گفته می‌شود که امکان نصب روی جنگنده‌های سوخو نیروی هوایی ارتش را نیز دارد. کروز عاصف به یک موتور کوچک توربوجت مجهز است و برد اعلام‌شده برای آن نیز حدود ۱۰۰۰ کیلومتر است.
پاوه نام یکی از برد بلندترین و جدیدترین موشک‌های کروز ایرانی است که در سال ۱۴۰۱ رونمایی شد. این موشک نیز از خانواده موشک‌های سومار است که توانایی رسیدن به برد بیش از ۱۶۰۰ کیلومتر را دارد. از جمله جالب‌ترین قابلیت‌های کروز پاوه می‌توان به بال‌های جمع‌شونده و قرار گرفتن موتور در بالای بدنه اشاره کرد.
تفاوت عمده موشک‌های کروز با موشک‌های بالستیک ایران در مواردی مانند ارتفاع پرواز، نوع موتور، قابلیت هدایت و سرعت است. کروز در مقایسه با بالستیک دقت بالاتری در اصابت به اهداف دارد، اما سرعت آن کمتر است و عموماً برای حملات دقیق به مواضع دشمن به کار می‌رود. همچنین موشک‌های کروز در انواع مختلف زمین پایه، دریا پایه و هوا پایه موجود هستند.
