نخستین روز کاری بازارهای جهانی در حالی آغاز شده که سایه جنگ ایران و اسرائیل بر قیمت نفت، طلا، بازار ارز و وضعیت معیشتی مردم در ایران و منطقه سنگینی می‌کند. این تنش، علاوه بر پیامدهای فوری در حوزه انرژی، ریسک‌های اقتصادی گسترده‌ای در سطح جهانی ایجاد کرده که پیش‌بینی‌ها درباره آینده اقتصاد ایران و جهان را تیره‌تر کرده است.
بازار جهانی در وضعیت هشدار
بازارهای بین‌المللی که در تعطیلات آخر هفته، تنها واکنش‌های محدود و احساسی نشان داده بودند، امروز با بازگشایی رسمی، با واقعیت جنگ در خاورمیانه مواجه شدند. نفت برنت با جهشی بیش از ۷ درصدی در روزهای اخیر به محدوده ۸۵ دلار رسید و بیم بسته شدن تنگه هرمز، بازار را به‌شدت نگران کرده است.
قیمت طلا نیز به عنوان دارایی امن با رشد چشمگیری مواجه شده و شاخص‌های بورس آسیا و اروپا با افت باز شدند. کارشناسان هشدار می‌دهند که تداوم جنگ، روند کاهش نرخ بهره در اروپا و آمریکا را نیز متوقف خواهد کرد.
اثر فوری بر اقتصاد ایران: از صف سوخت تا فرار سرمایه
در داخل کشور، حمله به تاسیسات گازی در پارس جنوبی موجب کاهش تولید گاز شده و با ایجاد نگرانی در بازار، صف‌های طولانی در جایگاه‌های سوخت به وجود آمده است.
قیمت دلار روندی صعودی گرفته و پیش‌بینی می‌شود نرخ تورم در ماه‌های آینده به دلیل افزایش هزینه‌های واردات، بالاتر برود.
مردم نگران آینده‌اند؛ نه تنها از حیث امنیت، بلکه از جهت معیشت و تامین نیازهای اولیه. روند مهاجرت معکوس از تهران به شهرهای شمالی نیز در همین چارچوب قابل تحلیل است.
تاثیر منطقه‌ای و جهانی: از رشد هزینه‌های لجستیک تا تورم جهانی
تشدید درگیری در منطقه، هزینه حمل‌ونقل دریایی را دست‌کم ۲۰ درصد افزایش داده است. بیمه‌های دریایی گران‌تر شده و زنجیره تامین جهانی مجدداً با تهدید مواجه است.
سرمایه‌گذاران در کشورهای واردکننده نفت مانند ترکیه، هند و مصر نگران رشد بدهی خارجی و تورم داخلی هستند.
کارشناسان هشدار داده‌اند که اگر دامنه درگیری از ایران و اسرائیل فراتر برود، اقتصاد جهانی وارد مرحله‌ای از رکود تورمی خواهد شد.
سناریوهای پیش‌رو: کنترل تنش یا جهش نفت به بالای ۱۲۰ دلار؟
سه سناریو مطرح است:
۱. جنگ کنترل‌شده: با ادامه درگیری محدود، قیمت نفت و طلا نوسان‌دار باقی خواهد ماند و اقتصاد منطقه‌ای آسیب می‌بیند اما قابل مدیریت خواهد بود.
۲. تشدید منطقه‌ای: احتمال بسته شدن تنگه هرمز و جهش قیمت نفت به بالای ۱۲۰ دلار وجود دارد.
۳. جنگ فراگیر: شوک جهانی، رکود، تورم، سقوط بازارهای مالی و اختلال در زنجیره تامین کالا در جهان.
معیشت در تنگنا، اقتصاد در آزمون استقامت
در حالی که اقتصاد ایران پیش از این نیز زیر بار تحریم‌ها و تورم نفس می‌کشید، اکنون جنگ ابعاد تازه‌ای به بحران معیشت و سرمایه‌گذاری بخشیده است.
اگرچه مسئولان وعده کنترل شرایط را داده‌اند، اما واقعیت این است که اقتصاد ایران و جهان در برابر آزمونی قرار دارد که تبعات آن فراتر از جغرافیای جنگ خواهد بود.
