همشهری آنلاین-گروه جامعه: مهم‌تر از این موج، ضمانت اجرایی این دستور و قوانین در حوزه سگ‌گردانی است. اینکه چقدر قابلیت اجرایی دارند و آیا مجری می‌تواند آن را به درستی اجرا کند و اینکه دارندگان این حیوان خانگی چقدر همراه و همدل با این دسته از قوانین می‌شوند و چطور می‌توان در جهت اقناع آنها حرکت کرد. در این‌باره با محمدرضا عبدالحمیدی، پژوهشگر و تهیه‌کننده مستند «دومینو» گفت‌وگویی کردیم که در ادامه می‌خوانید.
- موضوع سگ‌ها شامل ۲ بحث است؛ اول سگ‌های ولگرد که از سوی کارشناسان محیط‌زیست نقد می‌شود، دوم در مورد سگ‌هایی است که صاحب دارند و حضورشان در پارک و فضای عمومی باعث آزار شهروندان می‌شود. این ۲ نکته در روزهای اخیر با حکم دادستانی در شهرهای مختلف پیوند خورد و سر و صدای بسیاری در شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرد. به ما بگویید که نبود قانون چقدر در این موضوع اثرگذار است؟
بحث قانون که می‌شود باید بگویم یکسری از ابعاد این پدیده نیازمند اقدامات مقطعی و کوتاه‌مدت است اما برخی ابعاد دیگر را باید با برنامه‌ریزی بلندمدت حل کرد. این اقدامات ممکن است با هم تناقض هم داشته باشند اما ما به هر دو نیاز داریم. در مسئله سگ، من نامش را همزیستی انسان و سگ گذاشته‌ام که شامل سگ ولگرد و سگ آپارتمانی می‌شود. این همزیستی به نقطه‌ای رسیده است که بدون قانون نمی‌تواند پیش برود. مسئله‌ای که من را خیلی نگران می‌کند این است که وقتی یک دادستان محترمی در شهر با تکیه بر قانون موضعی می‌گیرد موجی از خوشحالی ایجاد می‌شود که مسئله حل شده است.
- یعنی نباید خوشحال باشند؟
نه، ماجرا به این راحتی نیست. به‌نظرم چون قانون جامعی وجود ندارد که رابطه انسان و حیوان را حل کند. باید قبول کنیم که رابطه انسان و سگ از تعادل خارج شده است. این پدیده دلایل مختلفی دارد و درست هم به مردم گفته نشده است، مثلا رسانه‌های خارجی مرتب مردم را احساساتی کردند و فقط از خوبی این مسئله گفتند بدون اینکه از بدی آن و پشت پرده اقتصادی‌اش صحبت کنند.
- ما نمی‌توانیم تعیین کنیم که کسی سگ داشته باشد یا نه، اما در مورد قوانینی که اجازه می‌دهند افراد با سگ‌هایشان در فضای عمومی همزیستی داشته باشند، بحث است. اکنون سؤال این است که قانون چه زمانی وارد میدان خواهد شد؟
درخصوص پدیده سگ‌گردانی قوانین فعلی قابلیت ممنوع کردن را دارند، حتی در قانون مجازات اسلامی هم به صراحت گفته که اگر سگی در خیابان باعث ضرر به کسی شود موضوع قابل پیگیری است.
- افراد می‌توانند، شکایت کنند؟ مثلا من به پارک می‌روم و به‌دلیل فوبیایی که دارم، نمی‌توانم از کنار سگ رد شوم، اگر کسی دچار ترس و وحشت شد یا سکته کرد، می‌تواند شکایت کند که جریمه‌ای برای فرد نوشته شود؟
بله ! ظاهرا قانون اجازه می‌دهد اما در این میان مشکلی وجود دارد. یک‌بار در فضای عمومی شاهد بودم که فردی یک سگ بزرگ(دوبرمن) آورده بود، خانمی با فرزند ۳ساله‌اش رد می‌شد، این سگ به بچه پرید و می‌خواست بازی کند اما بچه و مادرش به‌شدت از سگ ترسیدند. در این لحظه صاحب سگ به سرعت فرار کرد. در این موقعیت‌ها، مسئله اثبات مالکیت مطرح می‌شود، چون کسی نمی‌تواند ثابت کند صاحب آن سگ چه‌کسی بود.
- قانون چرا اجرا نمی‌شود؟
در واقع اگر فرد منکر مالکیت سگ خود نشود، قانون می‌تواند وارد میدان شود اما اگر صاحب سگ، مالکیت را منکر شود، راهی نیست. به‌نظر من باید مالکیت سگ مشخص و اثبات شود.
- اما اغلب سگ‌ها پلاک دارند.
با این پلاک، نمی‌توانند اثبات کنند. در دنیا از میکروچیپ استفاده می‌کنند که زیر پوست سگ کار گذاشته می‌شود، از این طریق سگ گم نمی‌شود و اگر اتفاقی هم بیفتد، صاحبش مشخص است و در قبال آن مسئولیت دارد از سوی دیگر ما نیاز به منبع اطلاعاتی از سگ‌ها داریم، ما با این بحث خیلی فاصله داریم اما شاید چند سال دیگر اجرا شود.
- پس ما به قانون نیاز نداریم بلکه قانون وجود دارد و اجرا نمی‌شود؟
ما نیاز به قانون جامع‌تری داریم که رابطه انسان و حیوان را تعادل ببخشد. در همه جای دنیا دولت‌ها در جایی که حرف مالیات باشد، وارد میدان می‌شوند اما در ایران اینگونه نیست. مسئولان می‌توانند با مالیات یکسری ضابطه خاص برای صاحبان سگ‌های خانگی ایجاد کنند. الان شاهد هستیم که صاحبان سگ‌های خانگی مالیات نمی‌دهند و آن فردی که در جامعه علاقه‌ای به سگ ندارد از خود سؤال می‌پرسد که چرا من باید این سگ را تحمل کنم.
- در کشورهای دیگر نحوه برخورد با سگ‌ها چگونه است؟
تعداد کشورهایی که ضابطه مند هستند، خیلی زیاد نیست اما در مقابل نباید فراموش کرد که این صنعت در کشوری مانند ایران رشد نکرده، چون در ایران یک تبلیغات عجیب پشتش بود. رسانه‌ها هیچ وقت واقعیت را به مردم نگفتند و حتی اعلام نکردند که این سگ‌ها هم حقوق دارند.
- در بحث بهداشت مربوط به سگ می‌بینیم که برخی از صاحبان این سگ‌ها حتی مدفوع سگ خود را در اماکن عمومی جمع نمی‌کنند و همین باعث ده‌ها بیماری شده است. در این شرایط کودکانی که به پارک می‌آیند در معرض آلودگی قرار می‌گیرند. حتی خانواده‌ها گلایه دارند و می‌گویند یک پارک جدید بزنید. باید چه کرد؟
ما نیاز به آموزش‌های ساده داریم. به‌عنوان مثال حتی اگر این موضوع قانونمند شود، نباید سگ را به فضای شلوغ برد. مردم باید به این نکات توجه کنند؛ چراکه ممکن است سگ در ازدحام جمعیت کاری کند که شهروندان آزار ببینند. بنابراین فقط بحث قانون نیست، آموزش لازم است. من به‌شدت معتقدم که فرهنگسازی مقدم بر قانون است.
- اصلا قانون باشد و فرهنگسازی بشود؛ آیا باید جای خاصی برای این سگ‌ها مشخص شود؟ ما شاهدیم که فقط جوانان به سمت حیوان خانگی نرفته‌اند و حتی بسیاری از سالمندان از سر تنهایی به این حیوانات روی آورده‌اند. چاره چیست؟
الان باید این سؤال را مطرح کرد که آیا همه مردم جامعه نیاز به سگ دارند یا خیر؟ مثلا شما مثال زدید که یک فرد سالمند برای رفع تنهایی نیاز داشته باشد که یک حیوان خانگی نگه دارد؛ اما در مورد جوان ما که در سن تعاملات اجتماعی است، چقدر می‌توان داشتن سگ را تجویز کرد؟
- کسی تجویز نمی‌کند.
منظور من رسانه‌های خارجی است. آنها به مردم ایران ظلم کردند. ما شاهدیم که افراد در ساختمانشان دوبرمن نگهداری می‌کنند. ما شبکه‌های خارجی را بررسی کردیم و دیدیم که کارتل‌های اقتصادی این صنعت که نامشان مشخص است، در ایران دست به تبلیغات زده‌اند و با تکیه بر تبلیغات و روانشناسی تلاش کردند این صنعت را رونق ببخشند.
- به‌نظر شما در ۲سال گذشته وضعیت بدتر شد یا بهتر؟
آگاهی و اطلاع‌رسانی بدتر شده است. رسانه‌های خارجی در این زمینه بازاریابی کردند و به اسم کار فرهنگی، نیاز به حیوان خانگی را در میان مردم ترویج می‌کنند.
- با توجه به موجی که در ۲سال گذشته ایجاد شد و مردم به نگهداری سگ روی آوردند، پیش‌بینی شما این است که این موج کم می‌شود یا خیر؟
اگر رسانه‌ها درست عمل کنند، امکان تغییر وجود دارد؛ اما من مقدم بر قانون، بحث رسانه را مطرح می‌کنم. مستندی که من ساختم، بسیار دیده شد و واکنش‌ها هنوز تازه است. حتی موضوعات بدیهی از مردم دریغ شده است؛ یعنی تنها لازم است که با زبان درست به مخاطب آموزش داده شود. خانه‌هایی در تهران وجود دارند که در اتاق‌های خیلی کوچک، سگ پرورش می‌دهند و زیر پل حافظ می‌فروشند.
- یعنی دستفروشی سگ داریم؟
بله، به‌نوعی اینگونه است. باید جلوی تکثیر سگ را گرفت. هیچ جای دنیا اجازه چنین کاری را بدون مجوز نمی‌دهند. بنابراین قانون پرورش سگ باید ایجاد شود. بحث دیگر مربوط به آموزش عالی است و باید نیاز کشور به دامپزشکی برآورد شود. الان می‌بینیم که دامدارهای ما دامپزشک ندارند؛ اما در شهرها با تجمع دامپزشکی‌ها روبه‌رو هستیم.
