با توجه به پیشرفت‌های ایران در برنامه غنی‌سازی اورانیوم و نگرانی‌های بین‌المللی درباره احتمال دستیابی ایران به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای، ناتوانی در دستیابی به توافق می‌تواند به یک بحران غیرقابل‌کنترل منجر شود. این موضوع به‌ویژه در شرایط فعلی که منطقه خاورمیانه با تنش‌های ژئوپلیتیکی متعددی مواجه است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
اختلافات بر سر غنی‌سازی اورانیوم
یکی از بزرگ‌ترین موانع در مذاکرات، موضع ایران در مورد حفظ ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم است. ایران اصرار دارد که برای اهداف صلح‌آمیز به غنی‌سازی نیاز دارد، در حالی که آمریکا و متحدانش نگران‌اند که این ظرفیت می‌تواند به تولید تسلیحات هسته‌ای منجر شود. این اختلاف باعث شده که مذاکرات به بن‌بست برسد.
سال‌ها تحریم، تهدید و مذاکرات شکست‌خورده باعث شده که اعتماد بین دو طرف به شدت کاهش یابد. ایران خواستار تضمین‌های محکم برای رفع تحریم‌ها و عدم خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق (مانند آنچه در دوره ترامپ رخ داد) است. از سوی دیگر، آمریکا خواستار نظارت دقیق‌تر و محدودیت‌های شدیدتر بر برنامه هسته‌ای ایران است.
در آمریکا، سیاستمداران تندرو و فشارهای کنگره مانع از انعطاف‌پذیری دولت بایدن در مذاکرات شده‌اند. در ایران نیز، دولت تندرو و فشار افکار عمومی برای حفظ منافع ملی، مذاکرات را پیچیده‌تر کرده است. هر دو طرف با محدودیت‌های سیاسی داخلی مواجه‌اند که مانع از سازش‌های بزرگ می‌شود.
تحولات منطقه‌ای
تنش‌های منطقه‌ای، از جمله درگیری‌های ایران با اسرائیل و نقش ایران در حمایت از جریان مقاومت، مذاکرات را تحت تأثیر قرار داده است. اسرائیل به شدت با هرگونه توافقی که به ایران اجازه حفظ ظرفیت هسته‌ای بدهد مخالف است و این موضوع فشار بیشتری بر آمریکا وارد می‌کند.
توافق موقت برای خروج از بن‌بست
به جای یک توافق جامع، دو طرف می‌توانند به یک توافق موقت دست یابند که شامل محدودیت‌های مشخص بر غنی‌سازی ایران در ازای کاهش محدود تحریم‌ها باشد. این توافق می‌تواند فضایی برای اعتمادسازی ایجاد کند.
میانجی‌گری بین‌المللی
کشورهایی مانند عمان، قطر یا حتی چین می‌توانند به عنوان میانجی عمل کنند تا مذاکرات را به پیش ببرند. این کشورها سابقه‌ای در تسهیل گفت‌وگوهای دیپلماتیک بین ایران و غرب دارند.
تضمین‌های اقتصادی برای ایران
برای جلب رضایت ایران، آمریکا و اروپا می‌توانند تضمین‌هایی برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی و دسترسی ایران به سیستم مالی جهانی ارائه دهند، به شرطی که ایران گام‌های مشخصی برای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای خود بردارد.
نظارت قوی‌تر آژانس
افزایش نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) بر تأسیسات هسته‌ای ایران می‌تواند نگرانی‌های غرب را کاهش دهد و به ایران اجازه دهد که برنامه صلح‌آمیز خود را حفظ کند.
خطرات ادامه بن‌بست
بدون دستیابی به توافق، خطر تشدید تنش‌ها و حتی درگیری نظامی افزایش می‌یابد. ایران ممکن است به سمت غنی‌سازی در سطوح بالاتر حرکت کند، که می‌تواند واکنش‌های شدیدی از سوی اسرائیل یا آمریکا به دنبال داشته باشد. همچنین، شکست مذاکرات می‌تواند به انزوای بیشتر ایران و تشدید مشکلات اقتصادی این کشور منجر شود، که خود باعث بی‌ثباتی داخلی و منطقه‌ای خواهد شد.
هر دو طرف باید از مواضع سخت‌گیرانه خود عقب‌نشینی کنند و به دنبال راه‌حل‌های عمل‌گرایانه باشند. در غیر این صورت، خطر یک بحران غیرقابل‌کنترل افزایش می‌یابد که نه‌تنها برای ایران و آمریکا، بلکه برای کل منطقه و جهان تبعات جدی خواهد داشت.
منبع: خبر فوری
