عصرایران- با گذشت بیش از یک دهه از ورود پدیده‌ی اینفلوئنسرمارکتینگ به ایران، اکنون چهره‌ی فضای تأثیرگذاری دیجیتال در کشور به‌طرز قابل‌توجهی دگرگون شده است. داده‌های به‌روز جمع آوری شده توسط مرکز پژوهشی بتا نشان می‌دهد که نه‌تنها تعداد اینفلوئنسرهای ایرانی در حال افزایش است، بلکه تنوع پلتفرم‌ها و گسترش نفوذ در حوزه‌های مختلف نیز چشمگیر شده است.
با وجود تمام چالش‌های اقتصادی و محدودیت‌های اینترنتی، اینستاگرام همچنان نقش اصلی را در زیست‌بوم اینفلوئنسرهای ایرانی ایفا می‌کند. بیش از ۱۰ هزار اینفلوئنسر با دنبال‌کننده‌های بالای ۵۰۰ هزار نفر در این پلتفرم فعال هستند. با این حال، تنها ۳۶ نفر موفق شده‌اند از مرز ۸ میلیون دنبال‌کننده عبور کنند؛ چهره‌هایی که عمدتاً از میان سلبریتی‌ها، ورزشکاران و فعالان رسانه‌ای شناخته‌شده‌اند.
در مقابل، بدنه اصلی اینفلوئنسرها در بازه‌ی زیر دو میلیون دنبال‌کننده قرار دارند؛ محدوده‌ای که تنوع موضوعی و تعامل بالا، آن را به حوزه اصلی فعالیت تبلیغاتی برندها تبدیل کرده است. بیش از ۱۲۰۰ اینفلوئنسر در اینستاگرام فارسی دارای بالای ۱.۲ میلیون فالوئر هستند.
تلگرام نیز اگرچه از رقابت شدید با سایر رسانه‌ها رنج می‌برد، اما همچنان جایگاه قدرتمندی در توزیع محتوا دارد. بیش از ۵۰۰ کانال با بیش از ۲۰۰ هزار عضو وجود دارد، در حالی‌که فقط ۴ کانال توانسته‌اند از مرز ۴.۵ میلیون عضو عبور کنند.
ساختار تلگرام هرمی است: رأس آن را تعداد محدودی از کانال‌های میلیونی تشکیل می‌دهند و قاعده‌ی آن میزبان صدها کانال میان‌رده است که نقش مهمی در انتشار اخبار، سرگرمی، آموزش و سبک زندگی دارند. از نظر بازدهی تبلیغاتی، کانال‌های دارای ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون عضو، بهترین تعادل را میان هزینه و بازدید فراهم می‌کنند.
با وجود فیلترینگ، توییتر فارسی به فضایی با وزن سیاسی و رسانه‌ای بالا تبدیل شده است. بیش از ۸۰۰ حساب کاربری دارای بیش از ۱۰ هزار فالوئر هستند. تمرکز کاربران در بازه‌ی ۳۰ تا ۱۰۰ هزار فالوئر (با مجموع ۳۵۰ کاربر) نشان می‌دهد که اینفلوئنسرهای میان‌رده، ستون اصلی توییتر فارسی را تشکیل می‌دهند.
تمرکز ۳۵۰ حساب کاربری در بازه‌ی ۳۰ تا ۱۰۰ هزار دنبال‌کننده، نشان می‌دهد که توییتر فارسی عمدتاً بر دوش اینفلوئنسرهای میان‌رده می‌چرخد؛ به‌عبارتی ساختار شبکه به‌جای تمرکز بر تعداد کمی ابرستاره، بر توزیع متوازن‌تری از تأثیر متکی است. در مقابل، تنها ۱۷ حساب با بیش از یک میلیون دنبال‌کننده، حاکی از آن است که رشد ارگانیک در این فضا بسیار دشوار و احتمالاً وابسته به حمایت‌های بیرونی یا شبکه‌های رسانه‌ای بزرگ است. این الگو بیانگر فضایی است که در آن دسترسی به تریبون بزرگ، به‌سادگی پلتفرم‌های دیگر مثل اینستاگرام میسر نیست.
با وجود محدودیت‌های فنی و فیلترینگ، بیش از ۲۰۰ کانال فارسی‌زبان در یوتیوب موفق به عبور از مرز ۱۰ هزار دنبال‌کننده شده‌اند. این آمار هرچند در مقایسه با اینستاگرام پایین‌تر است، اما نشان‌دهنده شکل‌گیری تدریجی جامعه‌ای وفادار به محتوای ویدیویی بلندمدت است. کاربران یوتیوب در ایران، با وجود موانع، به‌تدریج در حال توسعه اکوسیستم محتوایی مستقل خود هستند؛ فضایی که بستر مناسبی برای روایت‌گری عمیق‌تر، تحلیل و آموزش فراهم کرده است.
در روبیکا، ۵۰۰ کانال و در ایتا، ۶۰۰ کانال دارای بیش از ۱۰۰ هزار دنبال‌کننده هستند. این دو پلتفرم، اگرچه دامنه‌ی محدودی نسبت به رسانه‌های جهانی دارند، اما در ایجاد جامعه‌ای خاص از کاربران با سلیقه‌ی بومی تا حدودی موفق بوده‌اند.
نکته کلیدی دیگر در مودر ایتا این است که بیشترین فراوانی مربوط به بازه‌ی 200 تا 300 هزار عضو است (47 کانال). این بخش از جامعه تولیدکننده محتوا، احتمالا به دلیل تعادل میان تخصص، مقیاس قابل مدیریت، و تعامل بالاتر با مخاطبان، فضای مناسبی برای تبلیغات هدفمند و همکاری‌های برندمحور فراهم می‌کنند.
در مجموع، 99 کانال با بیش از 200 هزار عضو وجود دارد که تنها 4 مورد از آن‌ها بیش از 1.2 میلیون عضو دارند. به بیان دیگر، تنها حدود 4٪ از این کانال‌ها در رده ابراینفلوئنسرها (سوپرماکرو) قرار می‌گیرند.
بازار اینفلوئنسرها در ایران همچنان با چالش‌هایی مانند فیلترینگ، اشباع تبلیغاتی، نبود شفافیت آماری و اعتماد مخاطب روبه‌روست. پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام و تلگرام، اگرچه نقش‌های متفاوتی دارند، اما همچنان در مرکز این اکوسیستم قرار دارند. از سوی دیگر، رشد آهسته اما قابل‌توجه یوتیوب و پیام‌رسان‌های داخلی، نشانه‌ای از تنوع‌طلبی کاربران ایرانی و فرصت‌های نوظهور برای برندها و فعالان دیجیتال است.
