علی بیات سید شهابی به الف گفت: باج نیوزها مجموع رسانه های رسمی و غیر رسمی هستند که به واسطه داشتن بعضی اطلاعات معمولا پنهان یا خصوصی و ناظر به ضعف مدیران اقدام به دریافت باج مالی یا صورت های دیگرباج خواهی می کنند. با توجه به گسترش فضای دیجیتالی و افزایش انسان رسانه ها هر فردی در کشور ظرفیت این را دارد که رسانه مخصوص خودش را داشته باشد. بنابراین، این فرصت ایجاد شده که هر فردی اگر بخواهد به سمت باج خواهی حرکت کند به راحتی رسانه ای ایجاد کند که این رسانه لزوما به معنای سایت خبری دارای مجوز نیست.
به گفته وی بسیاری از این باج نیوزها در حد یک گروه تلگرامی و واتساپی فعالیت می کنند و حتی در حد یک سایت خبری کوچک هم نیستند. اما هم افرادی که ممکن است قبلا در فضای رسانه رسمی قلم زده اند و با سازو کار رسانه ها آشنا هستند و هم افرادی بدون این سابقه در این عرصه حضور دارند.
از نظر سید شهابی بخش مهمی از فضای باج نیوزی در حوزه اقتصادی است. باج نیوزها ساز و کارهای مواجهه با مدیرانی که سواد رسانه ای مناسبی ندارند متوجه شده اند و از همین ناحیه اقدام به این باج خواهی می کنند.
او می گوید: ما سیستم و نظامی را چه در ارشاد و چه در قوه قضاییه برای نظارت بر اینها نداریم. برخی جاها کاملا مشخص و شفاف است که توسط چه کسی اداره می شود اما ساز و کار قانونی برای این برخورد ایجاد نشده که من به راحتی نتوانم با ایجاد یک گروه یا کانال آبروی عده ای را ببرم و از این محل باح خواهی کنم
مشاور اقتصادی خبرگزاری فارس تاکید می کند: عدم توجه به رسانه های رسمی یکی از عوامل رشد این فضا است. بالغ بر چند همت، بالای دو یا سه همت، هزینه تبلیغاتی و رسانه ای توسط روابط عمومی ها انجام می وشد. سهم رسانه های رسمی از این هزینه خیلی کمتر از رسانه های غیر رسمی که به باج نیوزی سوق پیدا می کنند.
به اعتقاد سید شهابی اگر در یک ساز و کار قانونی یا رتبه بندی و نظارت و ارزیابی، این هزینه ها به فضای رسانه ای رسمی بیاید خود بخود خیلی از باج نیوزها ارتزاق شان از بین می رود و اگر هماهنگ و شفاف این تحریم از مجموعه های اقتصادی صورت بگیرد زمینه برای باج نیوزها کم کم از بین می رود.
او تصریح کرد: اگر قرار است هزینه ای شود باید اینها بیاید در فضای رسانه رسمی که شناسنامه دارند و چارچوبشان معلوم است و در همین چارچوب قانونی کار می کنند.
این پژوهشگر رسانه معتقد است: در فضای رسانه های رسمی هم باج خواهی وجود دارد. رسانه غیر رسمی که داستان اش معلوم است اما چرا رسانه رسمی هم به این سمت سوق پیدا می کنند؟! به این دلیل که ذائقه آن ها هم تحت تاثیر فضای شبه رسانه و رسانه های غیر رسمی تغییر پیدا کرده است. بعضی رسانه ها رسما مدل بازرگانی برای خبرنگاران شان تعریف کرده اند ! یعنی می گویند آقا یا خانم خبرنگار شما اگر با یک سازمانی قراردادی آوردی درصدی از آن برا ی خودت! . در حالی که خبرنگار باید نقد و مطالبه گری کند نه اینکه پروژه یا پول دربیاورد. مورد دیگر یا کارت هدیه است که شانیت خبرنگار را از بین برده اند ! در برخی از این نشست های خبری صحنه های بسیار زشتی از نحوه اهدای کارت هدیه به خبرنگاران دیده می شود.
سید شهابی یادآورشد: روش اصلی درآمد در رسانه ها از محل تبلیغات است. بانک ها فقط سالی هزار یا دو هزار میلیار د هزینه می کنند که بیشترش به رسانه های رسمی نمی رسد. نهاد تنظیم گر رسانه ها مثلا معاونت مطبوعاتی مگر مجوز نمی دهد؟ همین نهاد خیلی راحت می تواند این مناسبات را تنظیم کند. نهاد تنظیم گر باید به بانک ها بگوید شما اینقدر هزینه می کنید و من هم رسانه های شناسنامه داری دارم که رتبه بندی شان می کنم. شما این پول را با مدلی به این ها بدهید تا اقتصاد رسانه هم تامین شود. البته نه اینکه با اینکار رسانه ها را بخرند! بلکه آن ها را در جهت منافع ملی به خدمت بگیرد.
به اعتقاد او برخی به شیوه مهندسی معکوس عمل می کنند. یعنی از قبل چاله ای کنده شده و حالا مجوز رسانه می گیرند که از برخی رانت ها و دسترسی ها بهره مند شوند. یا کمکی به ارتباط قبلی شان بکند .
این پژوهشگر رسانه تاکید می کند: یک رها شدگی جدی در ساز و کارهای نظارتی وجود دارد. حتما کارهایی در ارشاد شده مثل رتبه بندی سایت ها، اما می شود هوشمندانه تر و جذابتر هم عمل کرد. این کار بزرگترین حسن را برای رسانه هایی دارد که تولید محتوای واقعی دارند . من اعتقاد دارم که نهاد تنظیم گر علیرغم تمام زحماتشان کوتاهی های جدی هم داشته اند. همه آفاتی که نام بردیم از همین جا نشات می گیرد .
سید شهابی یادآور شد: یکی از دلایل جولان دادن باج نیوزها منفعل عمل کردن رسانه های رسمی است. خود رسانه های رسمی اگر صنفی داشته باشند و داد بزنند اثر مثبت زیادی دارد.
گفت و گوی کامل را اینجا ببینید
