شاید فکر کنید تغذیه مناسب برای جلوگیری از بلوغ زودرس، صرفاً پرهیز از غذاهایی مانند چربی‌ها و قندها را شامل می‌شود، اما در حقیقت، این موضوع ابعاد گسترده‌تری دارد و حتی ظرف‌های غذا را نیز دربر می‌گیرد. بلوغ زودرس یکی از موضوعات مهم در سلامت کودکان است که می‌تواند تاثیرات جسمی، روانی و اجتماعی زیادی بر زندگی آن‌ها داشته باشد. امروزه به دلایل مختلفی از جمله تغییرات محیطی و سبک زندگی، شاهد افزایش موارد بلوغ زودرس هستیم. یکی از عوامل موثر و قابل کنترل در این زمینه، نوع تغذیه کودکان است. در این مقاله، به بررسی مواد غذایی و عاداتی که می‌توانند باعث بلوغ زودرس شوند و هم‌چنین، راهکارهای تغذیه‌ای مناسب برای پیشگیری از بلوغ زودرس کودکان می‌پردازیم.
یکی از عوامل مهمی که باعث تسریع بلوغ در کودکان می‌شود، مصرف غذاها و نوشیدنی‌های پرچرب است. چربی‌ها کالری بالایی دارند و می‌توان گفت که هر گرم چربی حدود ۹ کالری انرژی تولید می‌کند که بیشتر از پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها است. به همین دلیل، مصرف زیاد چربی باعث افزایش وزن و به خصوص چربی بدن می‌شود. چربی بدن هورمونی به نام لپتین ترشح می‌کند که نقشی کلیدی در شروع بلوغ دارد.
در واقع، لپتین با تحریک هیپوتالاموس، باعث تولید هورمونی به نام گنادوتروپین آزادکننده (GnRH) می‌شود که فرآیند بلوغ را آغاز می‌کند. بنابراین رژیم غذایی پرچرب، با افزایش چربی بدن و لپتین، می‌تواند به بلوغ زودرس منجر شود.
رژیم غذایی پرچرب، با افزایش چربی بدن و لپتین، می‌تواند به بلوغ زودرس منجر شود.
از سوی دیگر، چربی‌های اشباع‌شده بالا می‌توانند باعث مقاومت به انسولین شوند. مقاومت به انسولین، ترشح استروژن از تخمدان‌ها را افزایش می‌دهد و این هورمون مستقیماً در شروع بلوغ دختران نقش دارد. هم‌چنین، برخی غذاهای پرچرب حیوانی ممکن است حاوی هورمون‌های شبه‌هورمونی یا مواد مختل‌کننده سیستم غدد درون‌ریز باشند که تعادل هورمونی بدن را به هم می‌زنند.
در نهایت، چربی‌های رژیم غذایی می‌توانند ترکیب میکروبیوم روده را تغییر دهند. باکتری‌های روده در تجزیه هورمون‌های جنسی نقش دارند و ممکن است از طریق تولید آنزیم‌هایی مانند بتا-گلوکورونیداز، میزان استروژن فعال در بدن را افزایش دهند که این امر نیز به بلوغ زودرس کمک می‌کند.
در تغذیه مناسب برای جلوگیری از بلوغ زودرس باید مصرف قند کودک خود را نیز کنترل کنید. در واقع، مصرف زیاد غذاها و نوشیدنی‌های شیرین که سرشار از قند هستند، یکی دیگر از عوامل موثر در بلوغ زودرس است. مصرف بیش از حد قند منجر به افزایش وزن و مقاومت به انسولین می‌شود. انسولین بالا نیز می‌تواند بر عملکرد تخمدان‌ها تأثیر گذاشته و باعث افزایش تولید استروژن شود.
به مرور زمان، بدن به انسولین مقاومت نشان می‌دهد و این مقاومت می‌تواند محرکی برای شروع زودهنگام فرآیندهای بلوغ باشد. بنابراین، کاهش مصرف مواد غذایی پرقند و محدود کردن شیرینی‌ها و نوشیدنی‌های قندی به کاهش خطر بلوغ زودرس کمک می‌کند.
امروزه استفاده گسترده از پلاستیک‌ها در بسته‌بندی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها، مسئله‌ای جدی است. برخی مواد شیمیایی موجود در پلاستیک‌ها مانند بیسفنول A (BPA) و فتالات‌ها (phthalates) به عنوان مختل‌کننده‌های غدد درون‌ریز شناخته شده‌اند. این ترکیبات می‌توانند به عنوان هورمون‌های شبه‌استروژنی عمل کنند و باعث شروع زودهنگام بلوغ شوند. بنابراین، علاوه بر شناختن اینکه چه غذاهایی باعث بلوغ زودرس می شود، باید به ظروف نگهداری غذا نیز توجه کنید.
علاوه بر اینکه چه غذاهایی باعث بلوغ زودرس می شود، به ظروف نگهداری غذا نیز توجه کنید.
BPA به خصوص در بطری‌های آب، ظروف نگهداری غذا و پوشش‌های داخلی قوطی‌ها یافت می‌شود و هنگام گرم شدن یا تماس با مواد اسیدی و چرب، به داخل غذا یا نوشیدنی نفوذ می‌کند. فتالات‌ها نیز در پلاستیک‌های نرم و محصولات آرایشی و بهداشتی یافت می‌شوند و می‌توانند تعادل هورمونی بدن را مختل کنند.
برای کاهش تماس با این مواد، بهتر است از خرید غذاهای بسته‌بندی‌شده پلاستیکی خودداری کرده و به جای آن از ظروف شیشه‌ای، سیلیکونی یا فلزی استفاده کنید. خرید از بازارهای محلی یا بخش فله فروشگاه‌ها نیز به کاهش تماس با پلاستیک کمک می‌کند.
برخی مواد شیمیایی مانند آفت‌کش‌ها می‌توانند عملکرد سیستم غدد درون‌ریز را مختل کرده و باعث بلوغ زودرس شوند. از جمله این مواد می‌توان به DDT و متابولیت آن DDE و هم‌چنین، ارگانوفسفات‌ها، پایریتروئیدها و ارگانوکلرین‌ها اشاره کرد. اگرچه استفاده از DDT در بسیاری کشورها ممنوع شده، اما هنوز در برخی مناطق استفاده می‌شود و اثرات آن می‌تواند چند نسلی باشد. مطالعات نشان داده‌اند کودکانی که در رحم مادر در معرض این مواد قرار گرفته‌اند، احتمال بیشتری برای بلوغ زودرس دارند.
برای کاهش تماس با این مواد و پیشگیری از بلوغ زودرس توصیه می‌شود که در انتخاب میوه و سبزیجات دقت کنید و از منابع معتبر و ارگانیک استفاده کنید. سایت‌هایی مانند Environmental Working Group (EWG) فهرستی از میوه‌ها و سبزیجات با کمترین و بیشترین میزان آفت‌کش را منتشر می‌کنند که می‌تواند در انتخاب‌های بهتر کمک‌کننده باشد.
ظروف نچسب معمولاً با موادی به نام PFAS پوشیده می‌شوند که گروهی از ترکیبات مصنوعی مقاوم در برابر حرارت و آب هستند. این مواد به عنوان مختل‌کننده‌های غدد درون‌ریز شناخته شده‌اند و می‌توانند بر شروع بلوغ تأثیر بگذارند. مطالعات نشان داده‌اند تماس با PFAS ممکن است منجر به شروع زودتر قاعدگی شود. این مواد در محیط پایدار هستند و می‌توانند در بدن تجمع یابند. علاوه بر ظروف نچسب، آب و غذای آلوده نیز می‌توانند منبع ورود PFAS به بدن باشند. برای کاهش تماس با PFAS می‌توانید از ظروف استیل، چدن، سرامیک یا شیشه استفاده کنید و از گرم کردن بیش از حد تابه‌های نچسب خودداری کنید.
چند راهکار تغذیه مناسب برای پیشگیری از بلوغ زودرس عبارتند از:
بلوغ زودرس می‌تواند اثرات بلندمدتی بر سلامت جسمی و روانی کودکان داشته باشد. به همین دلیل، تغذیه مناسب برای جلوگیری از بلوغ زودرس نقش مهمی دارد و والدین می‌توانند با انتخاب‌های آگاهانه‌تر در زمینه مواد غذایی، ظروف آشپزخانه و نحوه نگهداری غذاها، به پیشگیری از بلوغ زودرس کمک کنند. به عبارت بهتر، آگاهی از منابع مواد شیمیایی مضر، محدود کردن مصرف غذاهای پرچرب و شیرین و استفاده از غذاهای تازه و طبیعی، گام‌های مهمی در مسیر سلامت و رشد طبیعی فرزندان هستند.
