از سالها پیش تا اکنون آمار خودکشی پزشکان و رزیدنت ها خبرساز شده است و این سوال را ایجاد کرده که چه علت‌ها و حقایق ناگفته‌ای در پشت پرده «خودکشی‌های سریالی پزشکان» نهفته است.
به گزارش سرویس اجتماعی تابناک درمورد پدیده‌های اجتماعی مانند «خودکشی» هیچ وقت نمی‌توان گفت، یک نفر دقیقا به چه علتی اقدام به خودکشی کرده است (تنها یک دلیل وجود ندارد) قطعا عوامل زیادی در این موضوع نقش دارند. اما به طور کلی مسائلی در جامعه پزشکی وجود دارد که ممکن است تشدیدکننده عوامل شخصی فرد شود.
آواز دهل شنیدن از دور خوش است! این شاید حکایت قشر نخبه‌ای از جامعه است. همه این دیدگاه را دارند که پزشکی رشته مرفه و با موقعیت مالی و اجتماعی فوق العاده‌ای است، بخشی از این حرف درست است اما عده‌ای بی خبر از سختی‌های فراوان آن هستند.
زمانی رشته پزشکی محبوب و پردرآمد محسوب می‌شد ولی در سال‌های اخیر وضعیت پ اقتصادی کشور (رکود+ تورم) همانند دیگر اقشار ضربه به جامعه‌ای پزشکی نیز وارد کرده است.
به گفته سازمان نظام پزشکی؛ علت نخست حجم کار داده شده به یک رزیدنت بسیار بالا است و عدم تناسب دریافتی این افراد نسبت به فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند بسیار زیاد است. یک رزیدنت حداقل در سن ۳۰ سالگی درحالی با توجه به اینکه دکتر محسوب میشود، با تحصیلات بالا و سختی کار فراوان که متحمل میشود بازهم کماکان از والدین خود یا منابع دیگر برای گذراندن زندگی پول دریافت میکند. رزیدنتی که متاهل است بماند که با نبود تسهیلات و حقوق بسیار اندک چه زندگی طاقت فرسایی دارد.
یک متخصص اعصاب و روان که نخواست نامش فاش شود، گفت؛ «حقوق ماهیانه رزیدنت‌ها چیزی نزدیک به ۸ تا ۱۱ میلیون است. در واقع این عدد یک کمک هزینه است و حقوق محسوب نمی‌شود.»
طبق آخرین مطالعه در دسترس، در خصوص وضعیت سلامتی رزیدنت‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی از سال ۱۴۰۰ تا اکنون میزان تقریبی افکار خودکشی میان پزشکان مرد ۴۰ درصد، پزشکان زن ۱۳۰ درصد بیشتر از عمومیت جامعه است. طی چند سال اخیر خودکشی‌های پزشکان ۵ برابر افزایش پیدا کرده است و به طور مثال در یکی از سال‌های اخیر از ۱۴هزار رزیدنت ۱۳ خودکشی منجر به مرگ داشتیم. آمار نشان می‌دهد که خودکشی اکثر رزیدینت‌ها و یا افکار خودکشی متعلق به زنان است. این موضوع نشان می‌دهد که احتمالاً موضوعات دیگری نیز علاوه بر درآمد و موضوعات اقتصادی در افکار خودکشی رزیدنت‌ها و پزشکان تاثیر دارد.
دستیاران تخصصی پزشکی در ایران از فشار‌های کاری فروان می‌گویند: دستیاران پزشکی چیزی به نام هویت کاری ندارند آنها نه دانشجو هستند و نه کارمند یجورایی هم همه کاره‌اند و هم هیچ کاره. ان‌ها حتی به عنوان پزشک عمومی نیز محسوب نمی‌شوند که خدمات بیمه‌ای دریافت کنند. در کنار تحصیلات دو برابر باید برای وزارت بهداشت در مناطق محروم خدمت کنند.
یکی از سختی‌های دیگر پزشکان؛ در صورت بروز حادثه در روند درمان بیمار از سوی بستگان بیمار تهدید می‌شوند، مورد شکایت قرار می‌گیرند و حتی مجبور به پراخت «دیه» می‌شوند. در مراکز درمانی این فکر جا افتاده که هر اتفاقی برای بیمار پیش بیاید پزشک، رزیدینت و پرستارش مقصرند.
از جمله دیگر دلایل خودکشی: نگرانی از افسردگی پزشکان است. «شروع استرس و اضطراب که به افسردگی منجر میشود و پس از گذر از این مرحله و عدم انگیزه و ناتوان جس کردن خودشان، ممکن است درست به مرگ خودخواسته بزنند.»
به گفته‌ای یک متخصص روانپزشک؛ این گروه از جامعه با فکری اینکه هوش بالای دارند پس توقع بالایی هم از خود دارند و همین باعث میشود که شرایط محیطی او را راضی نگه ندارد سپس دست به چنین کار میزند.
دلیل دیگر شیفت و ساعات کاری بلند مدت است، مهدیار سعیدیان، پزشک و فعال صنفی پزشکان در این مورد می‌گوید:حداقل شیفت رزیدنت‌های ایرانی باید ۲۴ ساعت باشد، اما تا ۳۲ و حتی ۷۲ ساعت نیز ادامه پیدا میکند. طبق قانون حداکثر کشیک یک رزیدنت ۱۲ بار در ماه است، اما دانشگاه‌های علوم پزشکی به صورت سلیقه‌ای این قانون را تغییر می‌دهند و آن را رعایت نمی‌کنند. به همین روی گرایش رزیدنت‌ها به مصرف مواد مخدر و در آخر خودکشی منجر میشود.
امکان انصراف نیست
قوانین سختگیرانه وزارت بهداشت است؛۷۵۰ میلیون تومان مبلغی است که وزارت بهداشت برای هر سال از زریدنتی که از تحصیل منصرف شده،دریافت میکند. یعنی رزیدنت سال چهارم در صورت انصراف از تحصیل باید حدود ۳ میلیارد تومان جریمه پرداخت کند. البته این قانون در سال ۱۴۰۰ باطل شد، اما مسئولان زیر بار این حکم نرفتند.
پزشکانی که با شیوه های مساله دار متخصص می شوند
بررسی‌های انجام شده درباره افکار خودکشی در جامعه رزیدنت‌ها و پزشک‌ها به نظر می‌رسد که همه یک مطالعه اولیه باشد و هیچ مطالعه جامعی در این رابطه وجود ندارد.
مطالعه‌ای که بتواند عوامل و دلایل دیگری را نیز شناسایی کند هنوز انجام نشده است. در حالی که دلایل حاشیه زیادی می‌تواند در این مطالعات مورد بررسی قرار گیرد. مثلاً اینکه یک رزیدنت و مخصوصاً اگر خانم باشد در برابر دیدن انواع بیماری‌ها و پدیده‌های عجیب و غریب در اندام انسانی ممکن است چه بسا دچار مشکلاتی در سال‌های اول درس و کار خود بشود. این گره‌ها وقتی با موضوعات اقتصادی و روانی و دیگر مسائل پیوند می‌خورد ممکن است تبعات جدی برای فرد داشته باشد.
این‌ها فقط یک احتمال اولیه است و تابناک این موضوع را به صورت گزارش‌های سلسله وار بررسی خواهد کرد. چرا که هم خودکشی این قشر از جام مسئله مهمی است و هم رسیدن چنین افرادی به مرحله پزشکی و تخصص طبیعتاً برای دیگر افراد جامعه نیز تبعاتی و اثراتی خواهد داشت. مشکلاتی که هم اکنون در بخشی از حوزه پزشکی و برخی از پزشکان دیده میشود این ناهنجاری‌ها در زندگی اجتماعی و اقتصادی سایر افراد نیز و بیماران مخصوصاً اثرگذار خواهد بود.
