یکی از محورهای مهم این همکاری‌ها، مشارکت در طرح کریدور بین‌المللی شمال–جنوب (INSTC) است که ایران را به روسیه، قفقاز، آسیای مرکزی و هند متصل می‌کند. این کریدور با هدف کاهش زمان و هزینه حمل کالا میان جنوب آسیا و شمال اروپا طراحی شده و نقش کلیدی ایران به‌عنوان حلقه میانی آن، موجب توجه ویژه کشورها به توسعه زیرساخت‌های ریلی در خاک ایران شده است.
در همین راستا، پروژه راه‌آهن رشت–آستارا به‌عنوان حلقه مفقوده این کریدور، اهمیت راهبردی دارد. این مسیر که ایران را از طریق آذربایجان به روسیه متصل می‌کند، در حال حاضر با سرمایه‌گذاری مشترک ایران و آذربایجان در حال احداث است. تکمیل این مسیر می‌تواند جایگاه ایران را در زنجیره تأمین بین‌المللی ارتقاء داده و وابستگی کشورها به مسیرهای دریایی سنتی را کاهش دهد.
همکاری با ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان و سایر کشورهای آسیای میانه نیز در محور شرقی–غربی ترانزیت، اهمیت زیادی دارد. ایران با توسعه راه‌آهن‌های سرخس و اینچه‌برون توانسته دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی را به آب‌های آزاد از طریق خلیج فارس فراهم کند. این همکاری‌ها نه‌تنها به سود تجارت منطقه‌ای است، بلکه منجر به تقویت روابط سیاسی و اقتصادی میان ایران و این کشورها شده است.
از سوی دیگر، اتصال ریلی ایران به افغانستان با راه‌اندازی مسیر خواف–هرات نیز یک گام مهم در تثبیت جایگاه ایران به‌عنوان مسیر ترانزیتی برای صادرات و واردات کالاهای افغان‌ها به‌شمار می‌آید. این خط آهن که با همکاری دو کشور احداث شده، فرصتی برای بازسازی اقتصاد افغانستان و بهره‌برداری دوطرفه از ظرفیت‌های ریلی به وجود آورده است.
در بخش غربی، ایران و عراق به دنبال تکمیل راه‌آهن شلمچه–بصره هستند؛ پروژه‌ای که می‌تواند پل ارتباطی مهمی میان ایران، عراق و حتی سوریه باشد. این پروژه در صورت بهره‌برداری، امکان جابجایی مسافر و کالا میان ایران و کشورهای عربی حوزه مدیترانه را تسهیل خواهد کرد و نقش ایران در اتصال شرق به غرب آسیا را تقویت می‌کند.
ترکیه نیز یکی از شرکای کلیدی ایران در حوزه حمل‌ونقل ریلی است. مسیرهای ریلی میان دو کشور به‌ویژه در کریدور شرق–غرب به‌عنوان بخشی از راه ابریشم نوین، به تسهیل تجارت میان آسیا و اروپا کمک می‌کند. در سال‌های اخیر، قطارهای باری از چین از طریق ایران و ترکیه به اروپا ارسال شده‌اند که این روند، نشانه‌ای از احیای جایگاه ترانزیتی ایران در مسیرهای جهانی است.
همچنین، ایران با توجه به زیرساخت‌های ریلی گسترده و توسعه‌یافته در جنوب کشور، تلاش کرده تا بنادر مهمی چون بندرعباس و چابهار را به شبکه ریلی متصل کرده و نقش خود را در ترانزیت کالاهای بین‌المللی افزایش دهد. اتصال بندر چابهار به افغانستان و آسیای میانه از طریق خطوط ریلی، مورد توجه ویژه هند نیز قرار گرفته است.
این همکاری‌های منطقه‌ای نه‌تنها موجب ارتقای موقعیت ایران در نقشه لجستیکی جهان می‌شود، بلکه به ایجاد فرصت‌های اقتصادی، توسعه مناطق محروم مرزی و افزایش امنیت منطقه‌ای نیز کمک می‌کند. حمل‌ونقل ریلی، با هزینه کمتر و آلودگی زیست‌محیطی کمتر، گزینه‌ای مناسب برای تجارت پایدار در منطقه است که ایران در تلاش است تا سهم بیشتری از آن را به خود اختصاص دهد.
در نهایت، موفقیت این همکاری‌ها نیازمند تکمیل زیرساخت‌های داخلی، هماهنگی‌های سیاسی، تسهیل فرآیندهای گمرکی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. ایران با گسترش دیپلماسی حمل‌ونقل و تمرکز بر پروژه‌های ترانزیتی، در مسیر تبدیل شدن به یک چهارراه تجاری در منطقه گام برداشته؛ مسیری که با ثبات سیاسی، تعامل سازنده با همسایگان و به‌روزرسانی فناوری‌های ریلی می‌تواند به شکوفایی اقتصادی منجر شود.
در چهل‌وهفتمین نشست مرزی راه‌آهن، مسئولان ایران و ترکیه با هدف افزایش همکاری‌های فنی و تسهیل مبادلات ریلی مرزی، در شهر وان ترکیه به رایزنی پرداختند.
چهل‌وهفتمین نشست مرزی بین ادارات کل راه‌آهن منطقه آذربایجان جمهوری اسلامی ایران و ادارات کل «تاشیماجلیک» و راه‌آهن منطقه ۵ «مالاتیای» جمهوری ترکیه، از روز چهارشنبه (۲۴ اردیبهشت) تا روز جمعه (۲۶ اردیبهشت) به میزبانی طرف ترکیه‌ای در شهر وان برگزار شد.
این نشست با هدف توسعه همکاری‌های دوجانبه در حوزه حمل‌ونقل ریلی، تسهیل مبادلات تجاری و افزایش هماهنگی‌های عملیاتی میان دو کشور برگزار شد.
در جریان این جلسه، مدیران و کارشناسان دو طرف به بررسی موضوعاتی نظیر حمل‌ونقل بار و مسافر، فرآیندهای گمرکی، ظرفیت خطوط ریلی و برنامه‌ریزی برای بهینه‌سازی فعالیت‌های ریلی مرزی پرداختند.
در پایان این نشست، تفاهم‌نامه‌ای میان طرفین به امضا رسید که بر اساس آن، دو کشور متعهد به گسترش تعاملات فنی، افزایش تردد قطارهای باری و بهبود زیرساخت‌های مرتبط با حمل‌ونقل ریلی شدند.
گفتنی است این نشست‌ها به‌صورت دوره‌ای و بر اساس پروتکل همکاری برگزار می‌شود و نقش مهمی در تقویت روابط ترانزیتی و تسهیل ارتباطات ریلی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه ایفا می‌کند.
