عصر ایران - در طول سالیان متمادی، ثروت و موقعیت جغرافیایی خاورمیانه باعث شده است که این منطقه به یک بازار کلیدی برای هوانوردی تجاری تبدیل شود. هاب های اصلی این منطقه در موقعیت ایده آلی برای مدیریت ترافیک اتصالی بین اروپا و منطقه آسیا-اقیانوسیه قرار دارند، در حالی که کشورهای خاورمیانه نیز به سختی در تلاشند تا خود را به عنوان مقاصد گردشگری تثبیت کرده و ترافیک را افزایش دهند.
فرودگاه بین المللی حمد دوحه که توسط هواپیمایی قطر ایرویز خدمت رسانی می شود و فرودگاه بین المللی ابوظبی که توسط هواپیمایی اتحاد اداره می شود، از جمله مهم ترین فرودگاه های مرکزی در خاورمیانه هستند. با این حال، هر دوی این تأسیسات که به خودی خود رهبران بازار هستند، از نظر حجم ترافیک مسافری تحت الشعاع فرودگاه بین المللی دبی قرار گرفته اند. بیایید ببینیم چگونه و چرا این فرودگاه اینقدر شلوغ شده است.
مانند بسیاری از نقاط دیگر، سال های اولیه هوانوردی در دبی تحت سلطه عملیات هواپیماهای دریایی بود، نه هواپیماهایی که روی باند فرودگاه های زمینی فرود می آمدند و از آنها بر می خاستند. به گزارش پراجکت ساپلایرز (Project Suppliers)، این عملیات در سال 1937 آغاز شد، زمانی که شرکت هواپیمایی امپریال ایرویز یک پایگاه قایق پرنده در دبی تأسیس کرد تا به مقاصدی مانند ساوتهمپتون، کراچی و حتی سیدنی خدمت رسانی کند و تا چهار پرواز در هفته انجام دهد.
به گزارش تایم اوت دبی (Time Out Dubai)، هدف اصلی پایگاه هواپیماهای دریایی در دبی خدمت رسانی به امارات به عنوان یک مقصد مستقل نبود، بلکه صرفاً به این دلیل بود که هواپیماهای مذکور بتوانند سوخت گیری و تدارکات خود را تجدید کنند. تایم اوت دبی خاطرنشان می کند که در دیگر نقاط امارات، شارجه دارای فرودگاه بود، به این معنی که افرادی که می خواستند از دبی بازدید کنند، باید ابتدا به بحرین پرواز می کردند، سپس به شارجه می رفتند و از آنجا با ماشین به دبی می رفتند.
با در نظر گرفتن این موضوع، در دهه 1950، شیخ راشد بن سعید آل مکتوم که در آن زمان حاکم دبی بود، دستور داد که این شهر نیز باید فرودگاه داشته باشد. با این حال، تأسیسات حاصله بسیار متفاوت از مگا هاب بین قاره ای بود که امروزه به این شهر خدمت رسانی می کند. به گزارش دبی ایرپورتس (Dubai Airports)، کار روی این فرودگاه در سال 1959 آغاز شد و این تأسیسات در 4 کیلومتری شهر واقع شده بود.
در سال 1960، فرودگاه جدید درهای خود را به روی تجارت گشود. در آن زمان، باند 1800 متری آن مانند باندهای فرود امروزی از آسفالت ساخته نشده بود، بلکه از شن و ماسه فشرده تشکیل شده بود. به همین دلیل و طول نسبتاً کوتاه آن، فرودگاه در ابتدا محدود به پذیرش هواپیماهای کوچک پیستونی مانند داگلاس دی سی-3 بود. یک ساختمان ترمینال کوچک نیز در سپتامبر 1960 افتتاح شد.
با این حال، اگر ابرقدرت های خاورمیانه در دهه های اخیر چیزی به ما نشان داده باشند، آن توانایی رشد سریع آنها بوده است. در حالی که این موضوع به ویژه در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم صادق بوده است، در سال های اولیه فرودگاه بین المللی دبی نیز نشان داده شد. در واقع، تا سال 1963، تنها سه سال پس از افتتاح این تأسیسات، کار روی ساخت یک باند آسفالت طولانی تر آغاز شده بود.
این امر، همانطور که در تصویر زیر مشاهده می کنید، منجر به اولین حضور یک هواپیمای جت در این تأسیسات شد، به طوری که در سال 1965 یک فروند هواپیمای د هویلند کامت متعلق به خطوط هوایی خاورمیانه روی باند آسفالت جدید 2800 متری فرودگاه دبی فرود آمد. این امر، در کنار باند شنی موجود، ظرفیت فرودگاه را افزایش داد و آن را به روی خطوط هوایی، انواع هواپیما و مسیرهای جدید باز کرد، به طوری که تا پایان دهه 1960، نه شرکت هواپیمایی به 20 مقصد خدمت رسانی می کردند.
با ورود به دهه 1970، که به طور کلی دوران تحول آفرینی برای هوانوردی تجاری با ورود هواپیماهایی مانند کنکورد و بوئینگ 747 به خدمت بود، تایم اوت دبی خاطرنشان می کند که این دهه، دهه ای پربار از نظر بهبود در فرودگاه بین المللی دبی بود. این بهبودها شامل ساخت یک ترمینال سه طبقه و یک برج کنترل ترافیک هوایی جدید بود و باند فرودگاه و محوطه بارگیری (اپرون) نیز گسترش یافتند.
افزون بر این، ابزارهای روشنایی و فرود به فرودگاه اضافه شد و تطبیق پذیری عملیاتی آن افزایش یافت. در نتیجه بهبودهای دهه 1970، انواع مختلفی از هواپیماها قادر به استفاده از فرودگاه دبی شدند، به طوری که به گزارش پراجکت ساپلایرز، در این زمان، طول باند اصلی آن 3810 متر بود. تجربه مسافران نیز بهبود یافت، زیرا ترمینال جدید دارای یک رستوران و سالن ترانزیت بود.
همانطور که امواج قدرتمند و توقف ناپذیر زمان، جهان را به دهه 1980 سوق می داد، فرودگاه بین المللی دبی به عنوان یک مکان توقف مفید برای خطوط هوایی آسیایی مانند ایر ایندیا، کاتای پاسیفیک، مالزی ایرلاینز و سنگاپور ایرلاینز عمل می کرد. در حالی که این وضعیت به زودی پس از باز شدن حریم هوایی روسیه و ظهور هواپیماهای دوربردتر تغییر می کرد، خبرهای خوبی از جای دیگر در راه بود.
در واقع، دهه 1980 از این نظر برای فرودگاه دبی پربار بود که شاهد شکل گیری شرکت هواپیمایی حامل پرچم امارات، یعنی هواپیمایی امارات، بود که می توانست این فرودگاه را خانه خود بنامد. در زمان تاسیس این شرکت هواپیمایی در سال 1985، فرودگاه باند دوم خود را نیز افتتاح کرده بود که به گفته دبی ایرپورتس، دارای جدیدترین سیستم های هواشناسی، ابزارها و سیستم های روشنایی و فرود بود.
اولین پروازهای هواپیمایی امارات از فرودگاه بین المللی دبی به مقاصد آسیایی مانند کراچی در پاکستان و بمبئی در هند انجام شد. با نگاهی به اندازه کنونی شرکت هواپیمایی حامل پرچم امارات، تصور مقیاس نسبتاً کوچکی که این شرکت با آن فعالیت خود را آغاز کرد، دشوار است. در واقع، اولین پروازهای هواپیمایی امارات با استفاده از یک فروند ایرباس ای300 و یک فروند بوئینگ 737 اجاره ای از هواپیمایی بین المللی پاکستان انجام شد.
حضور یک شرکت هواپیمایی بومی به نام امارات، معجزه کرد و ترافیک سالانه مسافران فرودگاه دبی تنها سه سال پس از تأسیس این شرکت، در سال 1998، به 4.3 میلیون نفر رسید. ظرف یک دهه، این رقم بیش از دو برابر شد و تا سال 1998 به حدود 9.7 میلیون نفر رسید. این همزمان با افتتاح ترمینال 2 در فرودگاه بود که ظرفیت این تأسیسات را دو میلیون نفر افزایش داد.
فرودگاه دبی پس از آغاز قرن جدید به رشد خود ادامه داد و دبی ایرپورتس خاطرنشان می کند که در سال 2002، این تأسیسات به عنوان دومین فرودگاه با سریع ترین رشد در کل جهان شناخته شد. در سال 2003، کل مسافران سالانه آن به 18 میلیون نفر رسید، که عامل اصلی این رشد، افتتاح کنکورس 1 بود که اکنون به عنوان کنکورس سی (C) شناخته می شود و در نتیجه ظرفیت سالانه آن به 23 میلیون نفر افزایش یافت.
به رغم رکودی که در اواسط تا اواخر دهه 2000 رخ داد، این دوره ای بود که شاهد افتتاح چندین ترمینال جدید بزرگ فرودگاهی در سراسر جهان بودیم. یک ترمینال کاملاً جدید در سال 2008 در فرودگاه بین المللی دبی افتتاح شد.
این ترمینال که به نام ترمینال 3 شناخته می شود، به طور انحصاری برای استفاده توسط هواپیمایی امارات طراحی شده بود، مشابه ترمینال 5 در فرودگاه هیترو لندن که فقط به پروازهای شرکت بریتیش ایرویز رسیدگی می کند. افتتاح ترمینال جدید در دبی بار دیگر ظرفیت سالانه مسافران آن را به حدود 60 میلیون نفر افزایش داد و به دنبال آن بازسازی گسترده ترمینال 2 به منظور آماده سازی برای راه اندازی شرکت هواپیمایی ارزان قیمت فلای دبی انجام شد.
با ورود به دهه 2010، ایرپورت ساپلایرز خاطرنشان می کند که در سال 2011، فرودگاه دبی از پانصد میلیونمین مسافر خود استقبال کرد. با این حال، در حالی که 51 سال طول کشید تا این تأسیسات به این رقم برسد، در دهه 2010 آنقدر رشد کرد که تنها به هفت سال زمان نیاز بود تا پذیرای پانصد میلیون مسافر دیگر باشد. در سال 2014، دبی با جابجایی 70.4 میلیون مسافر، شلوغ ترین فرودگاه جهان برای ترافیک بین المللی شد.
10 سال بعد، سال 2024 شلوغ ترین سال در تاریخ فرودگاه بین المللی دبی بود و این تأسیسات با جابجایی 92.4 میلیون مسافر رکورد زد. این پس از شلوغ ترین نیمه اول سال آن بود که حدود 44.9 میلیون مسافر از درهای آن عبور کردند.
بنابر داده های منتشر شده توسط OAG، شلوغی فرودگاه بین المللی دبی در سال 2024، آن را از نظر تعداد صندلی های خروجی با 60.2 میلیون صندلی موجود به دومین فرودگاه شلوغ جهان تبدیل کرد. در حالی که از فرودگاه بین المللی هارتسفیلد جکسون آتلانتا در رتبه اول عقب ماند، اما به راحتی از فرودگاه هاندا توکیو در رتبه سوم پیشی گرفت.
در حالی که فرودگاه بین المللی دبی در این زمینه در سال 2023 نیز در رتبه دوم قرار داشت، آخرین رقم سالانه آن یعنی 60,236,220 صندلی خروجی در سال 2024 نشان دهنده افزایش حدود 7 درصدی نسبت به سال پیش از آن است. در همین حال، در مقایسه با سال 2019 که این تأسیسات در رتبه چهارم جهان قرار داشت، مجموع صندلی های آن 12 درصد افزایش داشته است. فرودگاه بین المللی دبی همچنین در سال 2024 شلوغ ترین فرودگاه جهان از نظر ترافیک بین المللی باقی ماند.
در مورد سال جاری میلادی، داده های منتشر شده توسط Cirium، یک شرکت تجزیه و تحلیل هوانوردی، نشان می دهد که 437,857 پرواز مسافری برای سال 2025 به و از فرودگاه بین المللی دبی برنامه ریزی شده است. به طور کلی، این خدمات در مجموع 121,619,139 صندلی و 307,137,704,480 مایل صندلی موجود ارائه می دهند. هواپیمایی امارات با 169,794 پرواز، 69,686,009 صندلی و 224,535,024,879 مایل صندلی موجود، یک شرکت هواپیمایی برتر است.
