محمود افتخار زاده متخصص قلب و عروق در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با اینکه تغییرات هورمونی و یائسگی چه تأثیری در سلامت قلب زنان می‌گذارد گفت: بیماری‌های قلبی یکی از اصلی‌ترین دلایل مرگ‌ومیر در جهان به شمار می‌روند و این مسئله در ایران نیز تفاوتی با سایر کشورها ندارد. با این حال، به گفته متخصصان، بروز این بیماری‌ها در زنان با چالش‌های خاصی همراه است که ممکن است به تشخیص دیرهنگام و در نتیجه افزایش خطر مرگ منجر شود.
وی ادامه داد: در بسیاری از موارد علائم بیماری قلبی در زنان کمتر دیده شده یا با نشانه‌هایی متفاوت از مردان بروز می‌کند، در حالی‌که مردان به طور معمول در هنگام سکته قلبی دچار درد شدید در مرکز قفسه سینه می‌شوند اما زنان ممکن است درد را در نواحی دیگری همچون فک، شانه یا شکمشان تجربه کنند. این نوع از علائم می‌توانند با بیماری‌های گوارشی اعم از مشکلات کیسه صفرا اشتباه گرفته شوند؛ به‌ویژه هنگامی که با تهوع یا استفراغ همراه باشند.
علائم بیماری قلبی در زنان
افتخار زاده اذعان کرد: از علائم و نشانه‌های شایع اما کمتر شناخته‌شده بیماری قلبی در زنان می‌توان به تنگی نفس یا خستگی غیرعادی اشاره کرد و همین تفاوت در بروز علائم باعث می‌شود بیماری‌های قلبی در زنان دیرتر تشخیص داده شده و در نتیجه با نرخ مرگ‌ومیر بالاتری همراه شوند. عوامل خطر بیماری قلبی در زنان تفاوت چندانی با مردان ندارد و شامل فشار خون بالا، سابقه خانوادگی، افزایش سن، کلسترول بالا (به‌ویژه کلسترول بد LDL) و پایین بودن کلسترول خوب (HDL) می‌شود.
وی افزود: دیابت از جمله فاکتورهای پرخطر برای هر دو جنس است، اما مطالعات نشان داده‌اند که زنان دیابتی بیشتر در معرض بیماری‌های عروق کرونر قرار دارند و سرعت پیشرفت بیماری و میزان مرگ‌ومیر در آن‌ها بالاتر است. به همین دلیل دیابت در زنان به‌عنوان یک عامل خطر قوی‌تر شناخته می‌شود و توجه به علائم غیرمعمول و تشخیص زودهنگام بیماری قلبی در زنان می‌تواند نقشی حیاتی در کاهش مرگ‌ومیر ایفا کند.
رابطه مستقیم یائسگی با بیماری قلبی در زنان
این متخصص قلب و عروق هشدار داد: زنان پس از یائسگی بیشتر در معرض ابتلاء به بیماری‌های قلبی قرار می‌گیرند که یکی از دلایل اصلی این موضوع، افزایش چاقی شکمی در این دوران است. پیش از یائسگی، چربی بدن زنان عمدتاً در نواحی باسن و زیر پوست تجمع می‌یابد، اما پس از آن، با تغییرات هورمونی، الگوی توزیع چربی تغییر کرده و بیشتر به ناحیه شکم منتقل می‌شود. این نوع چاقی با افزایش خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی ارتباط مستقیم دارد.
افتخار زاده تصریح کرد: یکی از عوامل مؤثر در این روند کاهش سطح هورمون استروژن در بدن است و استروژن نقش مهمی در کنترل فشار خون، کاهش التهاب و بهبود پروفایل چربی خون دار. همین ویژگی‌ها سبب می‌شود زنان پیش از یائسگی تا حدی در برابر بیماری‌های قلبی محافظت شوند؛ با این حال پس از قطع ترشح طبیعی استروژن، این اثر محافظتی کاهش می‌یابد.
وی تاکید کرد: تجویز استروژن به عنوان درمان جایگزینی پس از یائسگی می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهد، اما استروژن مصنوعی نمی‌تواند همان اثر استروژن طبیعی را داشته باشد و امروزه استفاده از درمان جایگزینی هورمونی برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی در زنان یائسه به‌طور گسترده زیر سوال رفته است؛ هرچند در برخی موارد خاص مانند یائسگی زودرس ممکن است همچنان مزایایی داشته باشد.
تغییر سبک زندگی بعد از یائسگی
این متخصص قلب و عروق خاطر نشان کرد: زنان پس از یائسگی با اصلاح سبک زندگی از خود در برابر بیماری‌های قلبی محافظت کنند. رعایت رژیم غذایی سالم شامل مصرف فیبر بالا، کاهش مصرف چربی‌های حیوانی، کنترل کالری دریافتی و پرهیز از چاقی از جمله اقدامات مؤثر است؛ همچنین انجام فعالیت بدنی منظم حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته، نقش مهمی در حفظ سلامت قلب دارد.
وی افزود: استرس یکی دیگر از عوامل خطر مهم در زنان است که اثرات منفی استرس بر قلب در زنان حتی بیش از مردان است و برای کاهش استرس، روش‌هایی مانند ورزش، یوگا، مدیتیشن یا مشاوره روان‌شناسی می‌توانند بسیار کمک کننده باشند.
افتخار زاده مطرح کرد: بررسی منظم وضعیت سلامت نیز ضروری است و کنترل دوره‌ای فشار خون، قند خون و چربی‌های خون باید به‌طور منظم انجام شود و در صورت نیاز داروهای کاهنده کلسترول یا کنترل دیابت و فشار خون توسط پزشک تجویز گردد.
وی در ادامه گفت: همچنین توجه به سابقه فشار خون بارداری در زنان است، زنانی که در دوران بارداری دچار پرفشاری خون شده‌اند، در آینده بیشتر در معرض ابتلاء به فشار خون مزمن قرار دارند، به همین دلیل پیگیری مداوم این افراد پس از بارداری ضروری است.
