بانک مرکزی روز گذشته نرخ‌های کارمزد خدمات بانکی را پس از دو سال، به‌روزرسانی کرد. طبق جداولی که بانک مرکزی ارائه کرده، عمده کارمزدهای بانکی با افزایش حدود ۲۵ درصدی همراه شدند. افزون بر آن، برخی خدمات بانکی که پیش از این کارمزدی بابت آنها دریافت نمی‌شد، حالا در فهرست کارمزدها قرار گرفته‌اند.
با وجود اینکه افزایش کارمزدهای بانکی از منظر بانک‌ها به‌عنوان ابزاری برای جبران هزینه‌ها و ایجاد درآمدی پایدار قابل دفاع هستند، اما در سوی دیگر می‌تواند نارضایتی گسترده‌ای در میان مشتریان، به‌ویژه اقشار کم‌درآمد، ایجاد کنند.
از دید عموم مردم، افزایش کارمزدها بدون ارتقای محسوس کیفیت خدمات، نوعی فشار مضاعف مالی به شمار می‌رود که اعتماد به نظام بانکی را کاهش می‌دهد و در برخی موارد حتی موجب کاهش استفاده از خدمات رسمی و روی‌آوردن به روش‌های غیررسمی نقل‌وانتقال پول می‌شود.
حجت‌الله فرزانی، کارشناس بانکی به بررسی آثار افزایش کارمزد خدمات بانکی و این دوگانگی در رویکردهای نسبت به آن پرداخته است.
فرزانی ابتدا توضیح داد:«وضعیت کارمزدهای بانکی در ایران نسبت به دلار قیمت عجیب و غریبی نیست. سطح کارمزدها در شبکه بانکی ایران از اواسط دهه ۹۰ با افزایش همراه بود که بابت یک سری خدمات کارمزد گرفته می‌شود.»
این کارشناس بانکی به مقایسه کارمزد خدمات بانکی در ایران و سایر کشورها پرداخت: «به طور کلی سطح کارمزدهای بانکی در کشور نسبت به جهان فاصله دارد. خدمات حضوری بانک‌ها در دنیا کارمزد بالایی دارد، در حالی که کارمزد خدمات بانکی در ایران تا به الان به سطح جهانی نرسیده است.»
فرزانی در مورد مقایسه سهم کارمزدها از درآمدهای بانک‌های ایرانی و خارجی افزود: «سطح درآمدهای ناشی از کارمزد خدمات بانکی در دنیا ۲۵ درصد است در حالی که در بانک‌های ایران هنوز به پنج درصد نیز نرسیده است.»
او افزود: «مبلغ کارمزد خدمات بانکی که مردم در کشور پرداخت می‌کنند، در مقایسه با جهان، تقریبا رایگان است. سطح درآمد بانک‌های ایران از دریافت کارمزد در سال‌های گذشته زیر یک درصد بود که با سیاست‌های بانک مرکزی به پنج درصد افزایش پیدا کرد اما هنوز هم جای کار دارد.»
او در ادامه گفت: «از آنجایی که دریافت کارمزد خدمات بانکی جزء درآمدهای مستقیم بانک است، به عنوان یک درآمد پایدار برای آنها محسوب می‌شود. همچنین کارمزد خدمات بانکی جز درآمدهای غیربهره‌ای است و مشمول قوانین تقسیم سود و مشاع نمی‌شود؛ به همین دلیل هر چه میزان درآمد بانک‌ها در این قسمت بیشتر شود، موجب دوام بیشتر بانک‌ها خواهد شد. در نتیجه کارکرد کارمزد خدمات بانکی موثر است و افزایش آن توسط بانک مرکزی مفید است.»
فرزانی در مورد نحوه تعیین هزینه کارمزد خدمات بانکی نیز گفت: «نمی‌توان به طور دقیق گفت که چه میزان افزایش نرخ کارمزدها نیاز است تا قیمت کارمزد خدمات بانکی در کشور همسان با سایر کشورها شود؛ به طور کلی هزینه کارمزد خدمات بانکی بر اساس قیمت تمام شده خدمت ارائه شده، توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود.»
این کارشناس بانکی ادامه داد: «برای تعیین مبلغ کارمزد خدمات بانکی باید با سایر کشورها مقایسه کرد. ابتدا باید تعیین شود که چه خدماتی مشمول دریافت کارمزد است، سپس معادل یورو یا دلار خدمت ارائه شده را نیز باید در نظر گرفت که اگر بر این اساس نیز محاسبه انجام شود، کارمزد خدمات بانکی که در حال حاضر در بانک‌های ایران از مردم دریافت می‌شود، ناچیز است.»
فرزانی توضیح داد: «کارمزد خدمات بانکی بخشی از هزینه‌های عمومی و اداری که بانک‌ها برای تهیه و ارائه خدمات دارند را پوشش می‌دهد، همچنین باید به افزایش قیمت‌ها که ناشی از تورم هست نیز توجه کرد که موجب بالا رفتن هزینه خدمات می‌شود و افزایش کارمزد می‌تواند بخشی از این هزینه را برای بانک‌ها پوشش دهد.»
او در پایان خاطرنشان کرد: «مساله قابل توجه این است که بانک‌ها باید در کنار افزایش کارمزد خدمات بانکی که توسط بانک مرکزی انجام می‌شود، سبد ارائه خدمات خود را بزرگ‌تر کنند. برای این کار باید ارائه خدمات خود را برای مردم تسهیل کنند تا تعداد مشتریان بیشتر شود و در نهایت تعداد خدمات و کارمزد خدمات بانکی که یکی از راه‌های درآمدی برای بانک است، بیشتر خواهد شد.»
