همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هنوز از راه نرسیده شگفتی‌هایش را یکی پس از دیگری رو می‌کند تا تفاوت‌ها و تازگی‌های این دوره از نمایشگاه را از همین حالا به رخ بکشد و شاید هم خیلی‌ها را کنجکاو و مشتاق روزهای برگزاری این رویداد بزرگ فرهنگی بکند. از جمله شگفتی‌های این دوره از نمایشگاه کتاب تهران، عرضه کتاب‌هایی با ترجمه هوش مصنوعی است که امسال برای اولین بار در ایران اتفاق می‌افتد و در کشورهای دیگر هم هنوز به طور رسمی چندان رایج و مرسوم نیست.
تأکید روی کلمه«رسمی» از این زاویه است که احتمال دارد برخی ناشران گمنام و کوچک در هر جای دنیا دست به این کار بزنند و تعدادی کتابچه یا کتاب کوچک کاربردی را با استفاده از هوش مصنوعی ترجمه و تولید و بی سر و صدا روانه بازار کنند و بیشتر هم هدف‌شان سودآوری باشد. اما اتفاقی که امسال در آستانه سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در کشورمان افتاده، کاملا از جنس متفاوت است. یک ناشر معروف و شناخته شده، یعنی نشر هرمس به این عرصه ورود و در آستانه برگزاری نمایشگاه کتاب اعلام کرده این ناشر از مجموعه کتاب‌های ترجمه شده با هوش مصنوعی رونمایی و این آثار را به عنوان بخشی از تازه‌های این مرکز انتشاراتی در روزهای برگزاری نمایشگاه کتاب عرضه خواهد کرد.
مرتضی کاردر، مدیر نشر هرمس درباره این اقدام توضیح داده و گفته است: «از چند ماه قبل، در پی ظهور نسل تازه هوش مصنوعی و ارائه ابزارهای تازه و به منظور استفاده از قابلیت‌های هوش مصنوعی در ترجمه فارسی، کار ترجمه ده کتاب در نشر هرمس آغاز شد و اکنون این کتاب‌ها در آستانه انتشار است». به گفته مدیر نشر هرمس: «مترجمان در مقام کاربر از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده کردند و ترجمه‌ها در سه مرحله بازبینی و ویرایش شدند و اکنون به حد قابل قبولی رسیده‌اند و امکان ارائه و انتشار آنها فراهم شده است.» به گفته او، کتاب‌های مذکور در شمارگان انبوه در سی‌وششمین نمایشگاه کتاب تهران، شهرکتاب‌ها و نیز سایر کتاب‌فروشی‌ها عرضه می‌شوند. او ابراز امیدواری کرد این اقدام گامی اثرگذار در توسعه شیوه‌های نوین ترجمه کتاب در کشور باشد.
با این حال، این اقدام جدید نشر هرمس، در کنار یادآوری یک شرایط و امکان تازه‌ای که تکنولوژی برای بازار نشر فراهم کرده، سئوال‌های بی‌پاسخ متعددی را هم مطرح می‌کند؛ آیا این ماجرا، واکنش هیجانی و مقطعی به یک پدیده تازه است یا یک روند رو به افزایش و فراگیر است که در آن صورت، ترجمه انسانی کجای این ماجرا قرار می‌گیرد؟
