فرارو- در حالی که طبق اعلام قبلی قرار بود امروز، شنبه ۱۳ اردیبهشت، دورچهارم مذاکرات هسته‌ای در رُم، پایتخت ایتالیا برگزار شود، اما به ناگاه روز پنجشنبه اعلام شد این مذاکرات به تعویق افتاده است.
به گزارش فرارو، «بدر البوسعیدی»، وزیر خارجه عمان نیز که نقش میانجی را در مذاکرات میان ایران و آمریکا ایفا می‌کند، روز پنجشنبه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «به دلایل لجستیکی، نشست ایران و آمریکا که به‌طور موقت برای شنبه سوم ماه مه برنامه‌ریزی شده بود، به زمان دیگری موکول می‌شود. تاریخ جدید پس از توافق متقابل اعلام خواهد شد.»
این در حالی است که روز پنجشنبه «ژان نوئل بارو»، وزیر خارجه فرانسه نیز اعلام کرد مذاکراتی که قرار بود روز جمعه (دیروز) پیش از مذاکرات تهران و واشینگتن میان ایران و سه کشور آلمان، بریتانیا و فرانسه نیز انجام شود، برگزار نخواهد شد.
اما این تعویق مذاکرات میان تهران و واشینگتن از یکسو و تهران و تروئیکای اروپایی از سوی دیگر همزمان شده است با برخی عزل و نصب‌ها در کاخ سفید؛ عزل و نصب‌هایی که مشخص نیست آیا با هدف ارسال سینگال‌هایی مثبت به مذاکرات انجام می‌شود و یا آنکه نشانگر دودستگی در کاخ سفید و سیاست آشفته امریکا در قبال مذاکرات است. این در حالی است که اعمال تحریم‌های جدید علیه بخش پتروشیمی ایران در میانه مذاکرات نیز به ابهامات در زمینه قصد و نیت واقعی مقامات کاخ سفید در قبال ایران دامن زده است.
اما در میانه تمامی خبر‌های هسته‌ای در خصوص به تعویق افتادن مذاکرات، برکناری «مایک والتز» مشاور امنیت ملی ترامپ بازتاب بسیاری در رسانه‌های جهان داشت. ترامپ پس از برکناری مایک والتز اعلام کرد مارکو روبیو، وزیر خارجه این کشور به عنوان مشاور امنیت ملی نیز ایفای نقش خواهد کرد. ترامپ همچنین پس از این برکناری، والتز را به عنوان سفیر این کشور در سازمان ملل منصوب کرد؛ سمتی که نشان از تنزل رتبه وی داشت.
اما آیا برکناری والتز به مسأله ایران و پرونده هسته‌ای تهران نیز ارتباط دارد؟ اگرچه برخی رسانه‌ها برکناری والتز را با ماجرای رسوایی «سیگنال گیت» مرتبط می‌دانند، اما برخی ناظران بر این باورند که مسأله چیزی فراتر از ماجرای سیگنال گیت است. ماجرای سیگنال گیت به یک گروه چت در پیام رسان سیگنال برمی‌گردد که مایک والتز آن را ایجاد کرده بود و در آن جزئیاتی از حمله هوایی آمریکا به مواضع نیرو‌های یمنی به اشتراک گذاشته شده بود و به دلیل آنکه به اشتباه، سردبیر نشریه آتلانتیک نیز به آن اضافه شد و آن را علنی کرد، رسوایی فراوانی در آمریکا به بار آورد. اما با این حال برخی بر این باورند برکناری او صرفا به خاطر این رسوایی نبود؛ بلکه بیشتر به خاطر مواضعی بود که والتز داشت.
در گزارشی که چندی پیش پایگاه خبری- آمریکایی آکسیوس با عنوان «شکاف تیم ترامپ در قبال ایران: دیالوگ در برابر انفجاری برای پایان تهدید هسته‌ای» منتشر کرده بود، این پایگاه با اشاره به دو دستگی‌ها در تیم ترامپ نوشته بود دسته‌ای در تیم ترامپ، به ریاست «جی‌دی‌ونس»، معاون رئیس جمور و با همراهی «استیو ویتکاف»، نماینده ترامپ در مذاکرات و «پیت هگست»، وزیر دفاع به راه حل دیپلماتیک باور دارند؛ در حالی که گروه دیگر شامل «مایک والتز» و «مارکو روبیو» وزیر خارجه آمریکا بسیار به ایران بدبین بوده و در مورد رسیدن به یک توافق با ایران شک و تردید دارند.
اما برکناری والتز و جایگزینی او با روبیو از این جهت اهمیت دارد که بر خلاف روبیو، والتز بر نظرات خود مصمم بود و کورکورانه از ترامپ پیروی نمی‌کرد.
در همین ارتباط، شبکه آمریکایی «ام‌اس‌ان‌بی‌سی» در گزارشی با عنوان «اشتباه حقیقی مایک والتز ارتباطی جزئی با رسوایی سینگال داشت» نوشت: درخواست‌های وی برای اتخاذ موضعی سختگیرانه‌تر در برابر روسیه و روحیه جنگ‌طلبانه او در قبال ایران و چین، قطعا با سقوط سیاسی او مرتبط بوده است.».
اما با این توصیفات آیا می‌توان این برکناری را سیگنالی مثبت از سوی واشینگتن به تهران دانست، مبنی بر اینکه آمریکا بیش از آنکه به دنبال جنگ باشد، به دنبال مذاکره و توافق است؟ در پاسخ می‌توان گفت این مسأله‌ای است که همچنان به‌خاطر سیاست‌های آشفته آمریکا در قبال تهران نمی‌توان به آن جوابی قطعی داد.
اما یکی دیگر از اخباری که همزمان با به تعویق افتادن دور چهارم مذاکرات مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت، مسأله تحریم محصولات پتروشیمی ایران و تهدید ترامپ در این رابطه بود؛ مسأله‌ای که در کنار تأکید واشینگتن بر مذاکره با ایران، یادآور سیاست قدیمی چماق و هویچ ایالات متحده است. ترامپ روز پنجشنبه با انتشار پستی در «تروث سوشال» نوشت: «تمامی خرید‌های نفت از ایران و یا محصولات پتروشیمی همین الان باید متوقف شود؛ هر کشوری یا شخصی که هر مقدار از نفت یا محصولات پتروشیمی از ایران خریداری کند، بلافاصله تحت تحریم‌های ثانویه قرار می‌گیرد. آنها اجازه نخواهند داشت که با آمریکا یه هیچ صورت، شکل و یا فرمی تجارت کنند. ممنونم از توجه‌تان به این مطلب. رئیس جمهور دونالد. جی. ترامپ».
اما این سیاست دوگانه واشینگتن مبنی بر تهدید کشور‌ها بر نخریدن نفت و محصولات پتروشیمی ایران آن هم در میانه مذاکرات، صدای وزارت خارجه ایران را هم درآورد. وزارت خارجه کشورمان در واکنش به این دوگانگی رفتاری واشینگتن در قبال تهران، با انتشار بیانیه‌ای، با اشاره به پافشاری آمریکا بر ادامه و تشدید تحریم‌های غیرقانونی علیه کشورمان نوشت: «جمهوری اسلامی ایران ضمن تاکید بر تعهد به مسیر دیپلماسی و اعلام آمادگی برای ادامه مذاکرات، به هیچ عنوان رویکرد‌های مبتنی بر تهدید و فشار را - که همگی بر خلاف اصول منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل بوده و با هدف ضربه‌زدن به منافع ملی ایران و تضییع حقوق انسانی هموطنان ایرانی طراحی شده است، برنمی‌تابد؛ در همین جهت، ادامه تحریم‌های غیرقانونی و فشار بر شرکای تجاری و اقتصادی ایران را به شدت محکوم کرده و آن را نشانه دیگری از محق‌بودن ملت ایران برای بدگمانی و سوء‌ظن عمیق نسبت به جدیت آمریکا در مسیر دیپلماسی می‌داند.»
این دوگانگی‌های رفتاری واشینگتن در قبال مذاکرات هسته‌ای با ایران اگرچه همانطوری که گفته شد، تا حدودی با سیاست قدیمی چماق و هویچ ایالات متحده همخوانی دارد؛ اما در برخی موارد نشان از آشفتگی رفتاری و هرج و مرج در هسته تصمیم‌گیری این کشور در قبال ایران حکایت دارد. در همین ارتباط، «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی پیشین رئیس جمهوری آمریکا و از نیرو‌های منتقد ترامپ با انتشار مقاله‌ای در روزنامه وال استریت ژورنال، از رویکرد ترامپ در زمینه مذاکرات هسته‌ای با ایران انتقاد کرد و آن را «آشفته» و فاقد یک «راهبرد منسجم و کلی» خواند. بولتون همچنین با انتقاد از استیو ویتکاف، نماینده آمریکا در مذاکرات هسته‌ای با ایران، او را شخصیتی خواند که «هیچ تجربه‌ای در دیپلماسی ندارد» و حالا به یکباره «وزیر خارجه در سایه» آمریکا شده است.
اما در سوی دیگر ماجرا و در حالی که در کنار خبر به تعویق افتادن مذاکرات، خبر‌هایی از عزل و نصب‌ها در کاخ سفید و نیز تهدیدات ترامپ به گوش می‌رسید، خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از هشت دیپلمات که نامی از آنها نبرده، مدعی شد چارچوب گفت‌و‌گو‌های ایران و آمریکا خیلی تفاوت چندانی با توافق برجام در سال ۲۰۱۵ ندارد.
رویترز در این گزارش به نقل از آنچه «۸ نفر از مقامات و دیپلمات‌هایی از تمامی طرف‌های مذاکره کننده» خوانده، نوشت: مذاکرات ایران و آمریکا در جهت رسیدن به یک توافق برای محدود ساختن برنامه هسته‌ای تهران، در حال رفتن به سوی توافقی است که تفاوت چندانی با توافق برجام که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد، ندارد.
در گزارش رویترز به نقل از این منابع ادعا شده است تحت شروطی که مورد بحث قرار گرفته، ایران میزان ذخیره اورانیوم غنی‌شده و نوع سانتریفیوژ‌ها را محدود خواهد کرد و میزان ذخیره اورانیوم ۶۰ درصدی خود را تحت نظارت دقیق و بی‌سابقه آژانس بین‌الملل انرژی اتمی صادر کرده و یا مهر و موم می‌کند تا در عوض آن، تحریمها به شکل قابل توجهی کاسته شود.
در همین حال وزیر خارجه ترامپ در مصاحبه‌ای مدعی شد اگر ایران خواهان یک برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز باشد راهش این است که راکتور‌ها را بسازد و اورانیوم غنی‌شده وارداتی را برای سوخت آن راکتور‌ها استفاده کند. مارکو روبیو در مصاحبه با فاکس نیوز گفت که اگر ایران خواهان یک برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز است و می‌خواهد مانند کشور‌های دیگر جهان نیروگاه‌های هسته‌ای داشته باشد، راهی برای انجام آن وجود دارد و آن این است که شما راکتور‌ها را بسازید و اورانیوم غنی‌شده وارداتی را برای سوخت آن راکتور‌ها استفاده کنید. این کاری است که ده‌ها کشور در سراسر جهان انجام می‌دهند.
حال از یکسو با توجه به گزارش رویترز که چارچوب مذاکرات ترامپ را همان توافقی می‌داند که وی در سال ۲۰۱۸ آن را «بدترین توافق» خوانده بود و از سوی دیگر، با توجه به مصاحبه اخیر روبیو که به کلی حق غنی‌سازی ایران را نادیده می‌گیرد و بر واردات اورانیوم تأکید دارد و همچنین با توجه به دودستگی‌ها در هسته تصمیم‌گیری در کاخ سفید در قبال پرونده هسته‌ای ایران که صدای هم‌پیمانان سابقش را هم درآورده، به نظر می‌رسد دولت ترامپ فراتر از پیگیری سیاست چماق و هویچ در قبال ایران، دچار نوعی آشفتگی رأی هم شده است؛ هرچند بایستی تا برگزاری دور بعدی مذاکرات منتظر ماند و دید آیا ترامپ می‌تواند به اختلافات درونی پایان دهد و آیا تلاش می‌کند بجای اعمال اهرم فشار، مسیر را برای دستیابی به یک توافق با ایران هموارتر کند یا خیر.
