ناریکالا
قلعه ناریکالا
قلعه ناریکالا (به گرجی: ნარიყალა، تلفظ: [naɾiχʼaɫa]) یکی از برجسته‌ترین و تاریخی‌ترین جاذبه‌های گردشگری تفلیس، پایتخت گرجستان، است. این قلعه باستانی که بر فراز تپه‌ای مشرف به شهر و رودخانه متکواری (کورا) قرار دارد، نه‌تنها به‌عنوان یک اثر تاریخی بلکه به‌عنوان نمادی از فرهنگ و تاریخ غنی گرجستان شناخته می‌شود. در این مقاله به بررسی تاریخچه، معماری، اهمیت فرهنگی، و ویژگی‌های گردشگری قلعه ناریکالا می‌پردازیم.
تاریخچه قلعه ناریکالا
طبق افسانه‌های گرجی، قلعه ناریکالا توسط پادشاه واختانگ اول گورگاسالی، از پادشاهی باستانی ایبریا (کارتلی) در قرن چهارم میلادی تأسیس شد. با این حال، شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهند که منطقه تفلیس از هزاره چهارم قبل از میلاد مسکونی بوده است. اولین اسناد مکتوب درباره وجود یک قلعه در این مکان به نیمه دوم قرن چهارم میلادی بازمی‌گردد، زمانی که در دوره پادشاهی واراز-باکور (حدود سال ۳۶۴) دژ دفاعی در این محل ساخته شد.
قلعه ناریکالا در طول تاریخ دستخوش تغییرات و بازسازی‌های متعددی شد:
قرن چهارم تا پنجم میلادی: پس از تأسیس اولیه، قلعه در اواخر قرن چهارم به تصرف پارسیان درآمد، اما پادشاهان کارتلی تا اواسط قرن پنجم آن را بازپس گرفتند.
قرن هفتم: امویان قلعه را به‌طور قابل‌توجهی گسترش دادند و استحکامات جدیدی به آن افزودند.
قرن یازدهم تا دوازدهم: در دوره پادشاه داوید سازنده (۱۰۸۹–۱۱۲۵)، یکی از برجسته‌ترین پادشاهان گرجستان، قلعه بازسازی و تقویت شد.
دوره مغول‌ها: مغول‌ها در قرن سیزدهم نام قلعه را به «نارین قالا» (به معنای «قلعه کوچک») تغییر دادند.
قرن‌های شانزدهم و هفدهم: بخش عمده استحکامات کنونی قلعه به این دوره بازمی‌گردد. رستم، والی منصوب‌شده توسط صفویان در کارتلی، قلعه و اطراف آن را مستحکم کرد و کنترل آن را به ایرانیان واگذار نمود.
قرن نوزدهم: در سال ۱۸۲۷، زلزله‌ای شدید به بخش‌هایی از قلعه آسیب رساند و منجر به تخریب قسمت‌هایی از آن شد.
امروزه، قلعه ناریکالا به‌عنوان یکی از جاذبه‌های اصلی تفلیس، همچنان بازدیدکنندگان را با دیوارهای باستانی، برج‌های تاریخی و مناظر خیره‌کننده‌اش جذب می‌کند. اگرچه بخش‌هایی از قلعه در طول زمان تخریب شده، اما بازسازی‌های اخیر، مانند کلیسای سنت نیکلاس، به حفظ جذابیت آن کمک کرده است.
معماری قلعه ناریکالا
قلعه ناریکالا از دو بخش دیوارکشی‌شده روی تپه‌ای شیب‌دار تشکیل شده که بین حمام‌های گوگردی (آبانوتوبانی) و باغ‌های گیاه‌شناسی تفلیس قرار دارد. این موقعیت استراتژیک، قلعه را به یک نقطه دفاعی ایده‌آل در گذشته تبدیل کرده بود.
جاذبه‌های تفلیس
یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های قلعه، کلیسای سنت نیکلاس است که در محوطه پایینی قرار دارد. این کلیسا که در سال‌های ۱۹۹۶–۱۹۹۷ بازسازی شد، جایگزین کلیسای اصلی قرن سیزدهمی شد که در آتش‌سوزی تخریب شده بود. کلیسای جدید از نوع معماری «صلیب استاندارد» است و دارای درهایی در سه طرف می‌باشد. دیوارهای داخلی آن با نقاشی‌های دیواری (فresco) تزئین شده که صحنه‌هایی از کتاب مقدس و تاریخ گرجستان را به تصویر می‌کشند.
قلعه باستانی تفلیس
دیوارهای قلعه، که عمدتاً به قرن‌های شانزدهم و هفدهم تعلق دارند، از سنگ‌های محلی ساخته شده‌اند و به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در برابر حملات دشمنان مقاومت کنند. برج‌های نگهبانی قلعه امکان نظارت بر دره رودخانه متکواری و مناطق اطراف را فراهم می‌کردند.
نقاشی‌های دیواری کلیسا
در نزدیکی قلعه، مجسمه ۲۰ متری «کارتلیس ددا» یا «مادر گرجستان» قرار دارد که در سال ۱۹۵۸ به مناسبت جشن ۱۵۰۰ سالگی تفلیس برپا شد. این مجسمه که زنی را با جام شراب در یک دست (نماد مهمان‌نوازی) و شمشیر در دست دیگر (نماد دفاع) نشان می‌دهد، به نمادی از روحیه استقامت و مهمان‌نوازی مردم گرجستان تبدیل شده است.
منظره پانوراما تفلیس
قلعه ناریکالا نه‌تنها به‌عنوان یک دژ نظامی بلکه به‌عنوان نمادی از هویت ملی گرجستان اهمیت دارد. این قلعه شاهد فراز و نشیب‌های تاریخی گرجستان، از دوران پادشاهی ایبریا تا تهاجمات پارسیان، امویان، مغول‌ها، و صفویان بوده است. امروزه، ناریکالا به‌عنوان یکی از نقاط کلیدی در روایت تاریخ گرجستان، گردشگران را با گذشته این کشور آشنا می‌کند.
گردشگری گرجستان
بازدیدکنندگان می‌توانند از دو مسیر به قلعه ناریکالا برسند:
پیاده‌روی: مسیری شیب‌دار اما زیبا از محله‌های قدیمی تفلیس، مانند آبانوتوبانی، به سمت قلعه وجود دارد. این مسیر برای علاقه‌مندان به پیاده‌روی و عکاسی بسیار جذاب است.
تله‌کابین: تله‌کابین از پارک ریکه در مرکز شهر به‌سمت قلعه حرکت می‌کند و تجربه‌ای سریع و راحت همراه با مناظر پانوراما از تفلیس ارائه می‌دهد.
قلعه ناریکالا در نزدیکی چندین جاذبه دیگر تفلیس قرار دارد:
حمام‌های گوگردی (آبانوتوبانی): حمام‌های تاریخی که به دلیل چشمه‌های آب گرم طبیعی‌شان معروف‌اند.
باغ گیاه‌شناسی تفلیس: مکانی آرام با مجموعه‌ای غنی از گیاهان بومی و غیربومی.
مسجد جامع تفلیس: در نزدیکی حمام‌های گوگردی، که نمونه‌ای از همزیستی فرهنگی در تفلیس است.
پل صلح و پارک ریکه: در نزدیکی ایستگاه تله‌کابین، این مناطق برای прогулка و لذت بردن از فضای مدرن تفلیس ایده‌آل هستند.
قلعه ناریکالا بهترین مکان برای تماشای منظره پانورامای تفلیس، به‌ویژه در غروب آفتاب، است.
بازدید از دیوارها، برج‌ها و کلیسای سنت نیکلاس برای علاقه‌مندان به تاریخ جذاب است.
موقعیت قلعه و مجسمه کارتلیس ددا فرصت‌های بی‌نظیری برای عکاسی فراهم می‌کند.
مسیرهای پیاده‌روی اطراف قلعه برای علاقه‌مندان به طبیعت و ماجراجویی مناسب است.
بهار (آوریل تا ژوئن) و پاییز (سپتامبر تا اکتبر) به دلیل آب‌وهوای معتدل، بهترین زمان برای بازدید هستند.
به دلیل مسیرهای شیب‌دار و سنگ‌فرش، کفش‌های راحت توصیه می‌شود.
ورود به قلعه رایگان است، اما استفاده از تله‌کابین نیازمند پرداخت هزینه است.
قلعه و مسیرهای اطراف ایمن هستند، اما در شب بهتر است با احتیاط تردد کنید
1. قلعه ناریکالا در کجا قرار دارد؟
قلعه ناریکالا بر روی تپه‌ای مشرف به شهر تفلیس، پایتخت گرجستان، و رودخانه متکواری (کورا) واقع شده است. این قلعه بین حمام‌های گوگردی (آبانوتوبانی) و باغ‌های گیاه‌شناسی تفلیس قرار دارد.
2. چه کسی قلعه ناریکالا را ساخته است؟
طبق افسانه‌ها، قلعه ناریکالا توسط پادشاه واختانگ اول گورگاسالی در قرن چهارم میلادی تأسیس شد. با این حال، شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهند که این منطقه از هزاره چهارم قبل از میلاد مسکونی بوده و اولین دژ در دوره پادشاهی واراز-باکور (حدود سال ۳۶۴) ساخته شده است.
3. چگونه می‌توان به قلعه ناریکالا دسترسی پیدا کرد؟
بازدیدکنندگان می‌توانند از دو مسیر به قلعه برسند: پیاده‌روی از محله‌های قدیمی تفلیس مانند آبانوتوبانی یا استفاده از تله‌کابین از پارک ریکه در مرکز شهر. تله‌کابین مناظر زیبایی از تفلیس ارائه می‌دهد.
4. مجسمه کارتلیس ددا چیست و چه اهمیتی دارد؟
مجسمه کارتلیس ددا، معروف به «مادر گرجستان»، یک مجسمه ۲۰ متری است که در سال ۱۹۵۸ در نزدیکی قلعه ناریکالا برپا شد. این مجسمه با جام شراب در یک دست (نماد مهمان‌نوازی) و شمشیر در دست دیگر (نماد دفاع)، نمایانگر روحیه استقامت و مهمان‌نوازی مردم گرجستان است.
5. ویژگی‌های برجسته معماری قلعه ناریکالا چیست؟
قلعه ناریکالا از دو بخش دیوارکشی‌شده با دیوارهای سنگی متعلق به قرن‌های شانزدهم و هفدهم تشکیل شده است. کلیسای سنت نیکلاس در محوطه پایینی، با نقاشی‌های دیواری از صحنه‌های کتاب مقدس و تاریخ گرجستان، و برج‌های نگهبانی با منظره پانوراما از ویژگی‌های برجسته آن هستند.
قلعه ناریکالا نه‌تنها یک بنای تاریخی، بلکه نمادی از هویت، مقاومت و فرهنگ غنی گرجستان است. این قلعه با معماری باستانی، مناظر خیره‌کننده و داستان‌های تاریخی‌اش، هر ساله گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می‌کند. بازدید از ناریکالا، فرصتی بی‌نظیر برای تجربه تاریخ زنده تفلیس و لذت بردن از زیبایی‌های طبیعی و فرهنگی آن فراهم می‌کند. این مکان، به‌عنوان یکی از جواهرات گرجستان، بدون شک در خاطر هر بازدیدکننده‌ای ماندگار خواهد شد.
گرد آوری:بخش گردشگری بیتوته
