ژئوگلیف‌ (Geoglyph) یا تپه‌نگاره‌های اسرارآمیز صحرای نازکا در کشور پرو سال‌هاست که باستان‌شناسان را متحیر کرده است. از زمان کشف این تپه‌نگاره‌ها در دهه 1940، حدود 430 مورد در فلات خشک معروف به نازکا پامپا کشف شده بود. اکنون با استفاده از پهپادها و هوش مصنوعی، باستان‌شناسان 303 ژئوگلیف دیگر را تنها در شش ماه کشف کرده‌اند.

براساس گزارش CNN، گلیف‌های عظیم نازکا که در 50 کیلومتری ساحل جنوبی پرو واقع شده‌اند و فقط با مشاهدات هوایی قابل رؤیت هستند، در اوایل قرن بیستم یافت شدند. این ژئوگلیف‌ها در طول گذر اعصار جان سالم به در برده‌اند، چون این منطقه بیابانی خشک، جمعیت کمی دارد، تحت تأثیر سیل قرار نمی‌گیرد و برای کشت محصولات نیز مناسب نیست.

میزان کشفیات جدید در سال‌های اخیر به دلیل استفاده از تصویربرداری با وضوح بالا از راه دور افزایش یافته است، به‌طور میانگین سالانه 19 ژئوگلیف از سال 2000 تا 2020 یافت شده است. بااین‌حال، براساس پژوهش جدید، استفاده از هوش مصنوعی برای محدودکردن گزینه‌ها، سرعت اکتشاف را افزایش داده و نوید یک انقلاب در علم باستان‌شناسی را می‌دهد.

کشف صدها نماد اسرارآمیز صحرای نازکا در پرو با هوش مصنوعی

گروهی از محققان به سرپرستی «ماساتو ساکای» (Masato Sakai)، استاد باستان‌شناسی در دانشگاه یاماگاتا ژاپن، با آموزش یک مدل هوش مصنوعی با تصاویر 430 گلیف نازکا که تا سال 2020 کشف شده بود، نمادهای جدید را به دست آوردند.

کشف گلیف‌ها به دلایل مختلفی دشوار بوده است. یکی از این مسائل این است که آن‌ها در بازه زمانی 500 سال قبل از میلاد تا 500 سال پس از میلاد در این فلات حکاکی شده‌اند و هوازدگی در طول این صدها سال، تشخیص آن‌ها را سخت کرده است. از سویی، به گفته ساکای، صحرای نازکا پامپا بسیار وسیع است، با 400 کیلومترمربع، انجام تحقیقات با استفاده از روش‌های باستان‌شناسی مرسوم بسیار زمان‌بر خواهد بود.

بنابراین ساکای و همکارانش با مرکز تحقیقاتی IBM همکاری کردند تا الگوریتمی برای شناسایی گلیف‌های گم‌شده در میان آوارها ایجاد کنند. اکنون از 303 گلیف کشف‌شده جدید، 178 مورد (بیش از نیمی از آن‌ها) توسط هوش مصنوعی شناسایی شده‌اند. در ضمن این گلیف‌های جدید متعلق به دسته‌ای هستند که به آن‌ها «ژئوگلیف‌های برجسته» گفته می‌شود که نسبت به «ژئوگلیف‌های خطی» سخت‌تر شناسایی می‌شوند.

رمزگشایی از طرح‌های این ژئوگلیف‌ها هنوز میسر نشده، بااین‌حال محققان می‌گویند که هدف ایجاد این طرح‌ها، برای کارهای مذهبی «مقدس» بوده است.

یافته‌های پژوهش حاضر در ژورنال PNAS منتشر شده است.