دیوید استروناخ (David Stronach)، استاد دانشگاه برکلی، شب گذشته (۲۷ ژوئن، ۷ تیر) در ۸۹ سالگی درگذشت. او که متخصص تریخ پیش از اسلام بود، در یافتن بازمانده‌های پاسارگاد و همچنین تمدن بین‌النهرین نقش مهمی داشت.
این باستان‌شناس و ایران‌شناس اسکاتلندی در بررسی‌های انجام داده در ملایر، تحقیقاتی در مورد اولین آتشکده و اولین بنای خشتی دنیا، ارگ باستانی نوشیجان ملایر به‌دست آورد. استروناخ سال‌های مدید در دانشنامه ایرانیکا می‌نوشت و در دهه چل و پنجاه خورشیدی، مدیر مؤسسه بریتانیایی پژوهش‌های ایرانی در تهران بود.
دیوید استروناخ در یک نگاه
دیوید استروناخ، ایران‌شناس و استاد پیشین دانشگاه کالیفرنیا در برکلی، شب گذشته (۲۷ ژوئن، ۷ تیر) در ۸۹ سالگی درگذشت. او متخصص تاریخ باستان در خاورنزدیک بود. به اعتقاد باستان‌شناسان، عمده دانسته‌های امروز از کارکرد تل‌تخت پاسارگاد به کاوش‌های هیات باستان‌شناسی دانشگاه لندن به سرپرستی او در سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۲ مربوط می‌شود. ازجمله دیگر تجربه‌های فعالیت او در ایران، به کاوش باستان‌شناسی در شهر اشکانی صددروازه صورت گرفت. همچنین او درباره برج‌های سلجوقی ازجمله برج شبلی دماوند مطالعه کرد.
این باستان‌شناس و ایران‌شناس اسکاتلندی، در بازه زمانی سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶، در شش فصل کاوش در ارگ باستانی نوشیجان ملایر حضور داشت و هیاتی را سرپرستی می‌کرد که اعضایش کسانی چون مایکل روف، روزالیند هاول، جان کورتیس، کلاوس شیپمان و دیوید بیوار بودند که حالا هریک چهره‌های برجسته‌ای در جهان ایرانشناسی هستند.
او بنای عظیم خشتی این محوطه تاریخی را منسوب به دوره ماد می‌داند. نتایج این مطالعات در چهار جلد کتاب فراهم آمد که مجلدات اول و دوم آن، در سال‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۴ منتشر شد. استروناخ، پس از سال‌ها، هفتم مارس ۲۰۰۷، در دانشگاه استنفورد، در نشست «جستجوی مادها در کاوش‌های نوشیجان تپه» حاضر شد و از سال‌ها پژوهش در این‌باره سخن گفت.
استروناخ که که فارغ‌التحصیل دانشگاه کمبریج بود، از سال ۱۹۸۱ به‌مدت بیست‌وسه سال در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی امریکا تدریس کرد. او به‌دلیل دستاوردهای برجسته‌اش در باستان‌شناسی در سال ۲۰۰۴ جایزه مدال طلا از سوی موسسه باستان‌شناسی امریکا را دریافت کرد.
او که سال‌های مدید، از نویسندگان دانشنامه ایرانیکا بود، در عراق و جمهوری آذربایجان هم به حفارس باستان‌شناسی پرداخته است.
از او کتاب‌های «نوشیجان ۱: بناهای بزرگ دوره ماد» با ترجمه کاظم ملازاده در انتشارات دانشگاه بوعلی‌سینا همدان و «پاسارگاد: گزارشی از کاوش‌های انجام شده توسط موسسه مطالعات ایرانی بریتانیا (از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳)» با برگردان حمید خطیب‌شهیدی در انتشارات سازمان میراث فرهنگی وقت، به فارسی منتشر شده است. مقالاتی هم، چون «سه آرامگاه برجی از دوران سلجوقی» با ترجمه مجید ورهرام در مجله بررسی‌های تاریخی (شماره ۲۳ و ۲۴، آذر - اسفند ۱۳۴۸) و «پاسارگاد مرکز جهان» در مجله بررسی‌های تاریخی (شماره ۴۰، مرداد و شهریور ۱۳۵۱) با ترحمه علی‌رضا رحمتی در ایران برگردانده شده است.
او طی یک سخنرانی در جایگاه «مدیرعامل موسسه ایرانشناسی بریتانیا» که در «هفته ایران باستان» به تاریخ اردیبهشت ۱۳۵۰ ایراد شد و در نشریه انجمن فرهنگ ایران باستان به چاپ رسید، از دستاوردهای ده سال حضورش در ایران گفت: «در ده‌سال گذشته یک رشته اکتشافات تازه در ایران به‌عمل آمده است که تصویر روشن‌تری از تاریخ فرهنگ آغاز فرمانروایی هخامنشی و آنچه از دودمان‌های قبلی که در غرب ایران سلطنت می‌کرده‌اند به وام گرفته‌اند به‌دست می‌دهد. اکتشافات نزدیک همدان کمک کرد که دریابیم مادها چه سهمی در منابع معماری هخامنشیان داشته‌اند...».
نقش او در بازیابی و بازشناسی تاریخ و فرهنگ ایران باستان خدشه‌ناپذیر است.
