به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، دوستداران محیط‌زیست در سال‌های اخیر همواره نسبت به آسیب‌های جبران‌ناپذیر مالچ‌پاشی هشدار داده‌‌اند و خواستار جایگزینی روش بی‌خطری هستند که اکوسیستم‌های طبیعی را تغییر ندهد و زندگی جانداران را تهدید نکند. 

فعالان محیط‌زیستی مالچ‌پاشی را خیانت به محیط‌زیست می‌دانند چرا که عنوان می‌کنند استفاده از این ماده که از مشتقات نفت محسوب می‌شود، علاوه بر اینکه ضریب حرارتی  منطقه را افزایش می‌دهد باعث مرگ برخی از حشرات و گیاهان می‌شود و برای مردم منطقه نیز مضراتی به همراه دارد.

روش‌های بی‌خطر جایگزین مالچ‌پاشی شود

در همین ارتباط جواد الهایی‌سحر فعال محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با بیان اینکه نتیجه‌ی مالچ‌پاشی چیزی جز سمی‌کردن زمین نیست، اظهار کرد: ما می‌توانیم به جای استفاده از مالچِ سمی، برای تثبیت ماسه‌زارها از کِشت گیاهان بومی و درختچه‌هایی که خاستگاه آنها در استان خوزستان است، استفاده کنیم.

وی با تاکید بر اینکه نباید در بازسازی طبیعت دخالت کرد، گفت: متاسفانه در این حوزه مسؤولان محیط‌زیست تنها بله ‌قربان‌‌گوی مرکز و به فکر منافع شخصی هستند. مسؤولان محیط زیست کشور نیز به درستی طبیعت ما را نمی‌شناسند و نمی‌دانند که نباید این طبیعت بکر را دست‌کاری کرد. 

منابع طبیعی نمونه مالچ را برای آزمایش در آزمایشگاه بی‌طرف در اختیار رسانه‌ها قرار دهد

این فعال محیط‌زیست با اشاره به خطرات مالچ‌پاشی برای جانداران تصریح کرد: بلافاصله پس از مالچ‌پاشی‌هایی که در سال‌های گذشته در خوزستان انجام شد مشاهده کردیم که جانداران منطقه از بین رفتند و در اثر تغییرات ایجاد شده در اکوسیستم، چرخه‌های طبیعی دچار اختلال شدند. 

وی ادامه داد: مالچ خطرات زیادی برای افراد منطقه نیز دارد به دلیل اینکه یک ماده‌ی شیمیایی به نام بنزن در مالچ وجود دارد که سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن و اختلال در سیستم تنفسی و تولیدمثل می‌شود و همچنین سرطان‌زاست. 

الهایی‌سحر با بیان اینکه ادعای مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان در خصوص اینکه مالچ دارای عناصر سنگین نیست صحت ندارد، گفت: رسانه‌ها باید در اقدامی شفاف درخواست کنند که منابع طبیعی آنالیز این ماده را در اختیار افکار عمومی قرار دهد و این ماده را در یک آزمایشگاه بی‌طرف مورد آزمایش قرار دهد تا همه چیز مشخص شود. چه لزومی دارد که این ماده‌ی سمی را به طبیعت تزریق کرد؟ 

مالچ‌پاشی و کاشت درختان مهاجم کهور آمریکایی قاتل تنوع زیستی در شنزارهای خوزستان 

کرامت حافظی فعال و پژوهشگر محیط زیست  نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در این باره اظهار کرد: زیستگاه شنزارهای خوزستان یکی از منحصر به فرد ترین اکوسیستم‌های کشور است که خانه‌ی  گونه‌های متنوع گیاهی و جانوری ارزشمندی است.

وی افزود: به عنوان مثال گونه‌هایی از خزندگان مانند آگامای سر وزغی اهواز و گکوی انگشت سه وجهی پارسی گونه‌هایی هستند که پراکنش جهانی آنها فقط محدود به شنزار‌های غرب کرخه در استان خوزستان است، نشان از اهمیت ویژه این زیستگاه منحصر به فرد دارد.

عضو گروه ثبت پستانداران ایران ادامه داد: یا گونه های مهم دیگری مانند افعی شاخدار عربی (گاسپرت)، گکوی انگشت شانه ای دوریا، کرم سوسمار زارودنی، اسکینک شنزار و ... گونه های هستند که در ایران فقط در  شنزار‌های خوزستان یافت می‌شوند. همچنین شنزارهای غرب کرخه تنها زیستگاه آهوی شنی در استان خوزستان هستند.  آهوی شنی گونه آسیب پذیر (VU) فهرست سرخ جهانی ( IUCN Red list) است.

این فعال محیط‌زیستی افزود: اکوسیستم شنزارهای خوزستان رویشگاه گونه های گیاهی ارزشمند و بومی مانند گونه‌های گیاهی گز شاهی، گز، اسکنبیل، رملیک، لگجی، استبرق، کنار و حتی نخل است و بارندگی خوبی دارد و پاییز و زمستان علفزار های زیبا و سرسبزی دارد و عشایر منطقه به عنوان چراگاه و مرتع  دام از آن بهره می‌برند. سطح آب زیرزمینی در این منطقه بالاست به طوریکه درختان مانند  نخل هم امکان رشد در شنزارهای خوزستان را دارند و تنها با حفر اندکی خاک می توان به آب رسید.

مالچ تهدیدی برای تنوع ارزشمند زیستی شنزارهای خوزستان 

حافظی یادآور شد: این تنوع ارزشمند زیستی خود می‌تواند مقصد منحصر به فردی برای توسعه اکوتوریسم باشد و در سالهای اخیر علاقمندان و دانشمندان از نقاط مختلف جهان برای مشاهده و عکاسی از  زیست مندان شنزار های خوزستان به این منطقه سفر کردند.

عضو کمیته ثبت پرندگان ایران  گفت: پرندگان ارزشمند مانند خروس کولی اجتماعی که در لبه پرتگاه انقراض جهانی با درجه حفاظتی (CR) با ارزش حفاظتی همانند یوز پلنگ ایرانی در این منطقه زمستان گذرانی دارند. گونه های ارزشمند دیگر پرنده مانند هوبره که گونه آسیب پذیر فهرست سرخ جهانی و عقاب صحرایی گونه در خطر انقراض جهانی در این زیستگاه مشاهده می شوند. 

وی افزود: همه این تنوع زیستی گیاهی و جانوری نشان دهنده اهمیت فراوان زیستگاه شنزارهای خوزستان است که می بایست برای آن برنامه ریزی حفاظتی جامعی اجرا شود و از هر گونه تغییر و دست اندازی و مداخله بشری آن را حفظ کرد. 

حامیان مالچ‌پاشی مورد تعقیب قضایی قرار بگیرند

فعال محیط‌زیست خوزستانی گفت: اما اقدامی که متاسفانه در این منطقه در حال انجام است فاجعه‌بار و دردناک است. منطقه با این همه اهمیت اسیر مرگ پاشی با مالچ نفتی و کاشت گونه گیاهی مهاجم کهور آمریکایی شده است و بدترین اقدامات در جهت نابودی تنوع زیستی منحصر به فرد آن در حال انجام است.

وی ادامه داد: با اینکه هیچ شکایتی از شنزارهای منطقه وجود ندارد و هیچ تاسیسات و تجهیزات در شنزارهای در حال مالچ پاشی نیست به بهانه های کذب مانند کانون ریزگرد بودجه های مبارزه با ریزگرد در این منطقه برای مالچ پاشی هزینه شد درحالیکه اصلا شنزار های خوزستان کانون ریزگرد نیستند و این موضوع باید پیگرد قانونی شود و افرادی که توسط مراجع قضایی این اقدامات را انجام می دهند مورد تعقیب قضایی قرار گیرند.

مالچ‌پاشی برای حفظ محیط‌زیست یا انتفاع مالی؟

حافظی گفت: از سوی دیگر حرکت شن های روان منطقه بسیار اندک است و هیچ تاسیسات در دل این شنزار ها نیست که برای تثبیت آن نیاز به چاره‌جویی بود و در واقع سری که درد نمیکند را دستمال نمی بندند. یعنی اصلا مشکلی وجود ندارد که حالا به دنبال راه چاره مانند مالچ پاشی بود و از این منظر نیز افرادی که هزینه های کلان بابت مالچ پاشی با بودجه منابع طبیعی انجام می دهند را باید محاکمه کرد و پرسید چرا بودجه‌های بیت المال را تلف می کنند و نهاد های نظارتی باید عملکرد این مدیران که برای دولت و مملکت آن هم در اوج مشکلات اقتصادی و تحریم ها خرج تراشی می‌کنند را پایش کنند و برخورد قضایی لازم را در این خصوص انجام دهند.

دبیر گروه تنوع زیستی خوزستان گفت: تنها اقدامی که منابع طبیعی می‌تواند برای حفظ این اکوسیستم انجام دهد این است که جلوی چرای بی رویه دام را بگیرد وگرنه منطقه پوشش گیاهی ارزشمندی دارد که خود این پوشش گیاهی بومی تثبیت کننده شنزار است.

خطر از بین رفتن خزندگان در ماسه‌زارها 

وی تصریح کرد: مالچ پاشی با ایجاد چسبندگی و آلودگی بلای جان زیستمندان شنزار است که با خریدن و پنهان شدن در شنزار از گرمای منطقه خود را در امان نگه می‌دارند خزندگان مانند افعی شاخدار عربی و اسکینک ماهی شنزار به گونه‌ای در گرمای روز در شن ها فرو می روند و غوطه ور می‌شوند  که گویی در آن شنا می‌کنند. حال اگر این شن با هر نوع مالچی سفت شود دیگر این امکان برای این خزندگان فراهم نیست و آنها نمی توانند در گرما به زیر شن ها که خنک‌تر هستند بروند و دمای بدن خود را تنظیم کنند لذا به دلیل گرمای هوا از میان می‌روند.

حافظی یادآور شد: به این خاصیت مالچ، نفتی بودن و سمی بودن را هم اضافه کنید  فرض کنید زندگی و خانه شما را پر از نفت و قیر کنند. منابع آبی شرب حیات وحش به نفت آلوده شوند. بال حشرات به نفت آلوده شود. حشرات و خزندگان که شکار پرندگان و جانوران دیگر هستند به نفت آلوده شوند همه این عوامل مرگبار است.  

فعال محیط‌زیست خوزستانی گفت: در خصوص کاشت گونه های گیاهی مهاجم مانند کهور آمریکایی که اکنون بستر زیست را از گونه های بومی ربوده است باید توجه داشت که  شنزار یک زیستگاه ویژه است که زیستمندان آن بر اساس ساختار این زیستگاه میلیونها سال  زندگی می‌کنند و خود را با تطبیق داده‌اند. 

وی خاطرنشان کرد: از این رو باید باید به هویت تپه های شنی به عنوان یک زیستگاه منحصر به فرد در خوزستان احترام بگذاریم و جلوی اقدامات مخرب بشری در این منطقه گرفته شود. 

مالچ‌پاشی راهی برای ایجاد زیستگاه مطلوب گیاهی و جانوری

در همین ارتباط سید جمال موسویان مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار کرد: اگر ما به 50 سال پیش برگردیم مشاهده می‌کنیم فاصله‌ی 70 هزار هکتاری بین شوش و کرخه و دشت ‌آزادگان و حمیدیه فاقد هر گونه پوشش گیاهی و جانوری بود و مردم به دلیل وجود تپه‌های ماسه‌ای روان مجبور به ترک روستاها شدند. 

وی با بیان اینکه منابع طبیعی برای رفع این مشکلات شروع به مالچ‌پاشی کرد، افزود: دو هفته پس از مالچ‌پاشی نیز درختکاری انجام می‌شود و در حال حاضر با این روش 70 هزار هکتار جنگل ایجاد شده است و با تغییر اکوسیستم، محیطی مناسب برای زیست انواع گیاهان و جانوران به وجود آمده است چون ماسه‌زارها زندگی مردم را نابود کرده بودند. 

مالچ از فرسایش ماسه‌زار جلوگیری می‌کند

موسویان با اشاره به اینکه مالچ‌پاشی از فرسایش جلوگیری می‌کند، گفت: مالچ به ضخامت تنها یک میلیمتر در سطح زمین قرار می‌گیرد و فقط چسبندگی و پیوستگی ذرات خاک را حفظ می‌کند. همچنین از فرسایش بادی جلوگیری کرده و امکان رشد نهال‌ها را فراهم می‌کند که در حال حاضر این منطقه زیستگاه حدود 2 میلیون درخت و تعدادی زیادی از جانوران و حشرات نظیر پرندگان و زنبورهای عسل است.

مالچ مشابه کود عمل می‌کند

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان اظهار کرد: مالچ آخرین مشتق نفت و فاقد عناصر سنگین و مواد آروماتیک، بنزن و مواد سمی است و به مرور تجزیه شده و مثل یک کود به مصرف گیاهان می‌رسد و اگر از مناطقی که قبلا مالچ‌پاشی شده است بازدید کنید مشاهده می‌کنید که این ماده تجزیه شده است. 

موسویان بیان کرد: تنها مطالعه‌ی علمی که در خصوص تاثیرات مالچ‌پاشی در کشور انجام شده است مربوط به یک مطالعه‌ی تحقیقاتی در دانشگاه تهران است و در این تحقیق عنوان شده است که مالچ در سلامت انسان و دیگر موجودات اثر سویی ندارد. در عین حال مالچِ  مورد استفاده در منطقه‌ی کرخه، دارای استانداردهای زیست محیطی است.

پایان پیام/