به گزارش خبرگزاری صدا وسیما شبکه سه سیما در برنامه سلام صبح بخیر درباره زنجیره تامین گاز کشور با خانم مریم فصیح زاده رییس بررسی مهندسی خطوط انتقال گاز کشور گفتگو کرده است. تفصیل گفتگو به این شرح است:
سوال: وضعیت انتقال ما چگونه است؟ کل گاز در جنوب کشور تولید می‌شود و به کل کشور توزیع می‌شود؟
فصیح زاده: اگر بخواهم توضیح کلی راجع به زنجیره تامین گاز کشور بدهم عملا تشکیل شده از سه حلقه، یک حلقه تولید داریم که عمده منابع ما در نوار جنوبی کشور قرار گرفته غیر از یک مورد که در منطقه سرخس پالایشگاه شهید هاشمی نژاد در شمال شرق کشور قرار گرفته است تقریبا بقیه منابع تولید ما در منطقه جنوب قرار گرفته است، ولی مصرف کنندگان ما به پهنه کل کشور پراکنده هستند و حلقه واسط آن یک شبکه انتقال گازی است که تشکیل شده از یک سری خطوط انتقال گاز فشارقوی و تاسیسات تقویت فشار، مانند ماشینی که بعد از طی مسافتی احتیاج دارد که بنزینش تجدید شود این گاز هم بابت طی کردن این مسافت طولانی در مسیرش یک سری ایستگاه‌های تقویت دارد ما سه بخش داریم یعنی وقتی این گاز را از منابع تولید به مناطق مختلف کشور می‌رسانیم یا بخش خانگی تجاری هستند یا مصرف صنایع عمده مثل کارخانجات فولاد، پتروشیمی یا سایر صنایع عمده هستند یا بخش نیروگاهی که با توجه به این که مصارف بخش صنایع و نیروگاهی را می‌شود مدیریت کرد و برخی از نیروگاه‌های ما دارای سوخت نوع دوم هستند و در شرایطی مانند الان که در آن هستیم و با موج هوای سرد مواجه هستیم که در تقریبا ۲۵ مرکز استان این طی سال‌های اخیر بی سابقه بود که ما دمای زیر صفر را تجربه کردیم نیازمند این است که صنایع و نیروگاه‌ها محدود شود و گاز آن به بخش خانگی و تجاری تخصیص داده شود که گاز پایداری را در آن بخش داشته باشیم.
سوال: الان میزان لوله کشی که در کشور وجود دارد واین که تا انتهای کشور حتی روستا‌های مرزی ما خطوط انتقال گاز رفته است، این خیلی‌ها ایراد می‌گیرند که یعنی دو دسته هستند یک سری می‌گویند این شاید به جهت برقراری عدالت ظاهرش قشنگ است، ولی این مثلا صرفه اقتصادی یا پایداری گاز ندارد و یک سری هم می‌گویند اگر ما این کار را نمی‌کردیم الان اتفاقا مثلا وارد کننده گازوئیل و بنزین بودیم به نظر شما کدام نظر درست است؟
فصیح زاده: هر کدام از این دیدگاه‌ها یک مزایا و معایبی دارد ما در حال حاضر بیش از ۹۸ درصد بخش شهر‌های ما گازرسانی شده که عملا من ندیدم جای دیگر که این پوشش را داشته باشد.
سوال: آن دو درصد که نرسیده کجا‌ها است؟
فصیح زاده: یک بخش از سیستان و بلوچستان و جنوب کرمان است که آن‌ها هم با پیگیری‌های فراوان احتمالا تا نیمه دوم سال آینده به بهره برداری می‌رسد.
سوال: یعنی زمستان بعدی گاز لوله کشی دارند؟
فصیح زاده: بله شهر‌های شمال سیستان که تقریبا پروژه اش رو به اتمام است و انشعابات جنوب سیستان از ایرانشهر تا چابهار هم خط لوله اصلی آن تکمیل می‌شود امسال و شاخه‌های فرعی آن هم در حال بررسی‌های پیمان کاری و ارجاع به مجریان طرح است. ما ۹۸ درصد پوشش شبکه شهری را داریم و عمده صنایع ما که خیلی پراکنده هستند، نیروگاه‌های ما یک بخشی از آن برق آبی هستند و خیلی‌ها هم با سوخت فسیلی تولید برق می‌کنند و الان با توجه به این که بخش خانگی در فصل تابستان و زمستان این سهم مصرفشان متفاوت می‌شود در تابستان حدود ۳۰-۳۵ درصد سهم مصارف بخش خانگی است، اما در زمستان طبق اطلاعاتی که دیروز از همکاران در مرکز دیسپچیگ گاز که کنترل این سه مجموعه تولید، توزیع و انتقال را همکاران ما در این مرکز به عهده دارند الان حدود ۷۸ درصد گاز تولید شده را بخش خانگی تجاری مصرف می‌کند و ناچار شدیم حدود ۹-۱۰ درصد به صنایع و ۱۰ درصد به نیروگاه‌ها تخصیص دهیم.
سوال: ما مانند یک کارگر روزمزد هستیم که گاز روزمان را خرج می‌کنیم یا نه یک جای ذخیره داریم، اصلا الان امکانات ذخیره داریم؟ چقدر است؟
فصیح زاده: بله ما دو مخزن فعال داریم که در شوریجه که همان شمال شرق کشور که مخزن ذخیره سازی شوریجه که طرح توسعه اش هم اقدامات اولیه اش صورت گرفته و تا دو سه سال آینده تقریبا ظرفیتش دوبرابر می‌شود و یک مخزنی هم در سراجه داریم، اما نسبت به مصرف کلی ما که حدود مثلا ما گاز تحویلی به خطمان حدود ۸۵۰ میلیون متر مکعب است ظرفیت ذخیره سازی ما حدود ۴۰ میلیون است یعنی این نسبت خیلی چیزی نیست که بتوانیم ما در تابستان گاز بیشتری داریم سعی می‌کنیم در مخازن ذخیره کنیم و در زمستان استفاده کنیم، اما سهم بخش خانگی این قدر درصدش زیاداست که استفاده از چنین تمهیداتی گاهی اوقات ممکن است که زیرشاخه‌های انتهایی در اثر برودت هوا با افت فشار مواجه شود، ما سال گذشته فقط یک روز بود که متوسط میانگین کشوری ما دمای هوا، ولی امسال از اول دی ماه تقریبا نگاه کردم دیدم نوزده روز مصارف خانگی ما بالای ۶۰۰ میلیون بوده که پارسال این عدد ۵-۶ روز بیشتر نبود.
سوال: پارسال این قدر هوا گرم بود که از رئیس سازمان هواشناسی پرسیدم چرا زمستان این قدر بهار است؟ الحمدلله امسال زمستان سرد است و بارش‌ها هم خوب است خداکند ادامه داشته باشد باید مصرف گاز و انرژی را هم مدیریت کنیم و باید دعا کنیم که بارش‌ها همچنان ادامه داشته باشد که تنش آبی ما برطرف شود.
فصیح زاده: ما از طرفی دعا می‌کنیم که نزولات جوی را داشته باشیم، ولی برای این که برای بخش کشاورزی و بخش شرب ما نزولات جوی لازم است، ولی یک مقدار هم میهنان عزیز مدیریت مصرف را رعایت کنند.
سوال: این که می‌گوییم در خانه‌ها مصرف زیاد است، خانه چه کار می‌کند که مصرفش زیاد است؟
فصیح زاده: بخشی از آن مربوط می‌شود به مشکلاتی که ما در بخش ساختمان و مبحث ۱۹ داریم یعنی هدررفت انرژی که ممکن است پنجره دوجداره نسبت به پنجره‌های معمولی که هنوز خیلی از ساختمان‌های ما پنجره دو جداره ندارند یا عایق حرارتی در کف و سقف و جداره‌های ساختمان ندارند، یک مقدار بحث بهینه بخشی است که در ساختمان‌های جدید که احداث می‌شود باید این را جدی‌تر بگیرند.
سوال: در قدیم پرده زمستان و تابستان ما فرق داشت الان خانم‌ها خیلی به این کار رضایت نمی‌دهند و برای قشنگی یک پرده می‌زنند، ولی پرده‌ها نازک شده است و مانند قدیم نیست که پرده زمستانی استفاده کنند این فرهنگ اگر دوباره مثلا یک بخش خود پنجره دو جداره است و آن یک پولی می‌خواهد، یا این که وقتی مثلا این راه‌ها را مسدود کنند که هوا نیاید این‌ها کمک می‌کند؟
فصیح زاده: بله اگر هموطنان ما دماسنجی سعی کنند در خانه نصب کنند تقریبا الان این چند روز زیرنویس هم در تلویزیون می‌بینید که یک درجه کاهش دما مثلا شما دمای منزلتان ۲۴ است به ۲۳ برسانید معادل یک فاز پارس جنوبی است یعنی انگار شما یک پالایشگاه را تولیدش را توانستید بیشتر تخصیص دهید به جای این که ما الان صنایع ما محدود شود بالاخره بعضی از صنایع ممکن است ۴-۵ روز تعطیل باشند آن صنایع به تولیداتشان ادامه دهند و نیروگاه‌های ما فعال باشند یعنی یک درجه کاهش دما که می‌گویم خیلی این روش‌ها ساده است یک نمونه این بود که اگر هزینه تعویض پنجره زیاد است می‌توانیم پرده‌ها را تنظیم کنیم یا ساختمان‌هایی که موتورخانه دارند تنظیم و سرویس دوره‌ای مشعل موتورخانه.
سوال: این‌ها را خود اداره گاز هم رایگان انجام می‌دهد.
فصیح زاده: بله می‌توانند ثبت نام کنند همکاران ما از شرکت‌های گاز استانی می‌آیند و آن تنظیم موتور را انجام می‌دهند سه مزیت دارد هم مصرف گاز کم می‌شود، هم آلودگی زیست محیطی کم می‌شود و هم عمر تجهیزات موتورخانه شان افزایش می‌یابد و هزینه خاصی هم ندارد.
سوال: در انتقال آب می‌گوییم مثلا هدررفت این میزان است، در گاز چیزی به نام پرتی داریم در انتقال یا نه؟
فصیح زاده: خیلی مثل جریان آب و برق نیست ما گاهی یک مقداری است که گزارش می‌شود به عنوان تخلیه آن هم بحث‌های تعمیراتی است، چون این گاز فشار بالا است از نظر ایمنی و زیست محیطی ما همیشه تلاشمان این است که آن حجم تخلیه هم کم شود، چون گاز با فشار خیلی بالا در لوله‌ها جریان پیدا می‌کند اگر پرتی باشد ممکن است هم مخاطرات زیست محیطی و هم ایمنی داشته باشد.
سوال: بحث دیگری که در انتقال گاز شاید بوجود بیاید، یادم است یکی از مسئولین سازمان مدیریت بحران هم به این اشاره کردند که می‌گویند این مدل انتقال گاز ممکن است در مخاطرات طبیعی مانند زلزله خطرآفرین باشد این نظر درستی است یا نه؟
فصیح زاده: خیلی از نظر بنده باعث نگرانی نیست از آن جا که زمانی که ما طرحی را تصویب می‌کنیم از نظر زمین شناسی که از چه مسیری برویم و روی گسل باشد یا نه در طرح‌های اولیه این موارد لحاظ می‌شود حتی خط لوله‌هایی که مثلا خط لوله اول ما ۵۰ سال پیش ساخته شده و شاید گسل‌ها حرکت‌هایی کردند بخش‌هایی که ممکن است مخاطره آمیز باشد واریانتی داده می‌شود و مسیر جایگزین مثلا ممکن است یکی دو کیلومتر مسیر خط لوله تغییر پیدا کند بنابراین ما ملاحظات زمین شناسی و بحث‌های گسل‌ها را در طراحی مسیر خط لوله‌های اصلی لحاظ می‌کنیم.
سوال: این روز‌ها مردم خیلی نگران هستند که به همه جای کشور گاز برسد یعنی خود افراد مختلفی که من در روز با آن‌ها برخورد دارم و حتما شما هم برخورد دارید دلسوزانه یعنی به فکر این هستند که ما که در منطقه برخوردار هستیم یا گاز با فشار مناسب داریم حتما باید به نقاط دیگری هم برسد گزارشی از تربت جام آمد که قطعی داشتیم نگران کننده بود، دیگر غیر از آن قطعی نداشتیم؟ آن هم برطرف شده است دیگر .
فصیح زاده: همکاران ما کم کم دارند در استان خراسان رضوی هم کپسول‌های گاز مایع توزیع شد، نفت سفید توزیع شد که تا حدود فکر می‌کنم آمارش آمد ۱۶ هزار مشترک در تربت جام دچار قطعی شدند، اما تلاش‌ها دارد صورت می‌گیرد که در حداقل زمان ممکن گاز هموطنان ما وصل شود، ولی چه امسال زمستان و چه در سال‌های آتی همانطور که هرم بخش خانگی می‌شود حدود ۷۸ -۸۰ درصد، برای این که حتی اولویت یک ما این است که تامین پایدار بخش خانگی، اما اولویت دو را هم هم میهنان عزیز خاطرشان باشد این محدودیتی که ما روی صنایع و نیروگاه‌ها دادیم ممکن است که ضرر‌های اقتصادی را برای آن صنایع به همراه داشته باشد برای نیروگاه‌ها هم ناچار می‌شوند گازوئیل مازوت مصرف کنند پدیده وارونگی تشدید می‌شود یعنی حتی اگر این جبهه هوای سرد هم رفت و مصارف پایین‌تر آمد این مشارکتی که صورت می‌گیرد از طرف عزیزان ما منجر می‌شود که هم چرخ صنعت بهتر بچرخد و هم هوای پاک تری را داشته باشیم.
سوال: تجربه شخصی من، مثلا الان من پکیج را روی ۴۵ درجه گذاشتم همیشه روی ۶۰ می‌گذاشتم دیدم نه هوای خیلی سرد را می‌توانیم با یک مقدار مراعات می‌توانیم این را طی کنیم چرا روزی که ده درجه مثلا از امروز گرم‌تر بود دمای شوفاژ باید بالا باشد، می‌شود این‌ها را مدیریت کرد ادارات به نظرم خیلی موثر باید باشند و باید آن‌ها را یک مقدار خود شرکت گاز و وزارت نفت و کسانی که بازرسی می‌کنند سر بزنند و تذکر دهند خیلی از اداره‌ها و بانک‌ها و حتی وزارتخانه و جا‌های دولتی و غیردولتی که در روز می‌رویم از گرما کلافه است و می‌خواهد پنجره را باز کند آن‌ها هم می‌توانند دمای محیطشان را بهتر مدیریت کنند ضمن این که وسایل گرمایشی ما اگر کم بازده است که کم بازده است این‌ها را باید خود اداره گاز و وزارت نیرو با همکاری وزارت نفت یارانه‌ای به مردم دهند و این‌ها را تغییر دهند یک طرح گسترده‌ای، تولیدات داخل را هم به مردم بدهند هم چرخ اقتصاد می‌چرخد و هم چرخ گاز و نفت می‌چرخد و خیلی هم مصرف بهتر می‌شود و این قدر هم به مردم نمی‌گوییم درست مصرف کن.
فصیح زاده: بله آن دمای رفاهشان رعایت می‌شود. این نکته را یادآور شوم آن ساعتی که در منزل نیستند می‌توانند درجه را کم‌تر کنند. یک سری طرح‌هایی هم بابت این موردی که شما برای بحث بخاری‌ها اشاره کردید وجود دارد که قرار است هم تولید کننده‌ها یک سری‌ها اعلام آمادگی کردند و سازمان بهینه سازی، انشاالله که این توافق نامه‌ها سریع‌تر اجرایی شود.
سوال: بله، به زمستان بعد برسد و در پاییز بعد دست مردم باشد این بخاری‌ها و وضعیت بهتری را شاهد باشیم.
