به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، بیوتکنولوژی گیاهی، شاخه‌ای از بیوتکنولوژی در بخش گیاهان است که زیرشاخه‌ای به نام کشت بافت گیاهی دارد.

کشت بافت گیاهی در اصل جدا کردن بافتی از یک قسمت گیاه و پرورش آن در محیط استریل و عاری از هر گونه آلودگی همراه با مواد غذایی و نور لازم برای رشد اطلاق می‌شود.

با بهروز کمالی مدیرعامل شرکت دانش بنیان پردیس استان قزوین به عنوان مرکز تولید برترین ارقام نهال اصلاح شده و کشت بافتی با 12 سال سابقه فعالیت گفت‌وگویی انجام دادیم که از نظر می‌گذرد.

چه سالی وارد فعالیت در زمینه کشت بافت گیاهی شدید؟

از سال 89 جزو اولین شرکت‌های کشور بودیم که وارد این کار شدیم و فعالیت خود را آغاز کردیم و در حال حاضر هشت نفر در آزمایشگاه و 10 نفر در گلخانه مشغول به فعالیت هستند.

در زمینه کشت بافت گیاهی می‌توانیم بگوییم که از یک سلول یا بخش گیاهی آن را تکثیر می دهیم و هزاران و میلیون‌ها گیاه دقیقا همانند گیاه اولیه شبیه‌سازی می کنیم که در این زمینه تمام پروتکل‌های تولید را خود شرکت به دست آورده است.

چرا شیوه کشت بافتی را برای تکثیر گیاهان و درختان انتخاب کردید؟

تکثیر برخی از گیاهان از روش‌های بذر یا قلمه سخت یا غیرممکن است و برخی گیاهان هم در معرض انقراض قرار دارند و چند نمونه از آن گیاه بیشتر نداریم.

بسیاری از ارقامی که در باغستان‌های قدیمی قزوین وجود دارد ارقامی هستند که تک درخت هستند و در معرض انقراض قرار دارند و خصوصیات منحصر به فردی دارند. اگر بخواهیم آنها را به صورت تجاری درآوریم راهی جز استخراج نمونه سلولی و نمونه گیاهی وجود ندارد که در آزمایشگاه آن را تکثیر و صدها هزار گیاه مشابه تولید می‌کنیم.

یکی از مزایای کشت بافت گیاهی عدم تفرق ژنتیکی است. گیاهانی که از طریق بذر تکثیر و ایجاد می‌شوند با گیاه مادر از نظر ژنتیکی کاملا متفاوت هستند. در روش ما اگر با استاندارهای لازم، تکثیر صورت گیرد هزاران و میلیون‌ها گیاه هم تولید شود از نظر ژنتیکی با گیاه مادر یکسان هستند.

سالم‌سازی گیاه یکی دیگر از مزایای روش ماست. یک سری آلودگی‌هایی در گیاهان و درختان به ویژه در درختان میوه وجود دارد. تقریبا تمام باغات کشور آلوده و به بیماری‌های ویروسی که درون ژن گیاه وجود دارد، مبتلا هستند.

تنها راه این است که یک نمونه سالم را استخراج و از طریق روش‌های مختلف نمونه گیاهی را سالم‌سازی و در آزمایشگاه تکثیر دهیم تا از آن گیاهان عاری از ویروس به وجود آید که مزایای بسیاری دارد و عملکرد بالاتری خواهد داشت و شکل، طعم و رنگ میوه هم بهتر خواهد بود.

در کشور ما و دیگر کشورها وضعیت کشت بافت گیاهی چگونه است؟

ایتالیا جزو اولین کشورهای دنیا بود و اسپانیا از سالهای خیلی قبل سوابق زیادی در زمینه کشت بافت گیاهی دارد، در کشور ما هم حدود 20 سال است که شروع شده و به صورت تجاری حدود 12 سال است انجام می‌شود.

در کشور ما سالانه بین 50 تا 60 میلیون اصله نهال و درخت میوه در حال تولید است و حتی در حد 200 هزار اصله نهال عاری از ویروس نداریم و شاید سه تا چهار میلیون اصله از ارقامی باشد که از پایه‌های اصلاح شده کشت بافت استفاده می‌شود که آلودگی دارد اما ارقام آن اصلاح شده است.

ارقام اصلاح شده تولیدی شرکت شما به ویژگی‌هایی دارد؟

ارقام اصلاح شده مقاومت به کم‌آبی دارند و هایبرید (دورگ‌گیری شده) هستند یعنی خصوصیات مثبت یک رقم با خصوصیات مثبت یک رقم دیگر ترکیب و ارقام هایبریدی می شوند که به دلیل گسترش سیستم ریشه‌ای قوی در ارقام موجود تا حد زیادی در برابر کم آبی مقاومت دارند.

از ارقام اصلاح شده، بهره‌وری بالاتر و بیشتر از مقدار آب ثابت می‌توانیم داشته باشیم. به فرض مثال در ارقام قدیمی تولید گلابی در هر هکتار حدود 20 تن است. اگر میزان آب مشخص برای یک هکتار سالی 7 هزار متر مکعب باشد در ارقام جدید با آب مصرفی موجود، به راحتی می‌توان در هر هکتار باغ 50 تن گلابی تولید و برداشت کرد که کشت به شیوه بافت گیاهی، موجب صرفه‌جویی خیلی زیادی در مصرف آب می‌شود.

دوره رشد اقتصادی در برخی ارقام هفت تا هشت سال است که پس از سه یا چهار سال به دوره باردهی می‌رسد و در زمان اوج باردهی درخت پیر و پس از آن باید قطع شود و مجددا درخت دیگری کاشته شود اما در کشت بافت گیاهی، عمر اقتصادی درخت به 25 تا 35 سال رسیده و زمانی که درخت به بار می‌نشیند به زودی نیاز به قطع آن و کاشتن درختی دیگر نداریم که سبب می‌شود بخش باغبانی از بخش غیر اقتصادی و زیان‌ده به بخش اقتصادی تبدیل شود.

محصولات شما در باغات کشت شده است؟

محصولات شرکت تقریبا 10 سالی است که به باغات رفته و در بهار و تابستان بازدید دوره‌ای از باغات داریم، کشاورزان زیادی به سمت اصلاح باغات سوق یافته‌اند و روز به روز استقبال از کاشت درختان مقاوم به کم‌آبی مانند پسته، بادام و انگور بیشتر می‌شود.

با کاشت انگور اصلاح شده با ارقام اصلاح شده در باغات میزان آب از 7 هزار مترمکعب در هکتار در شرایط عادی به 4 هزار مترمکعب در کشت بافتی رسیده است.

از طرفی قیمت آب برای کشاورزی ارزان و رایگان است و موجب شده آب در اختیار این بخش گذاشته شود در حالی که کشور تشنه است بنابراین اگر قیمت آب واقعی شود 80 تا 90 درصد بخش کشاروزی غیراقتصادی می‌شود و همه به دنبال اقتصادی شدن حرکت می‌کنند.

شرکت شما از چه فضاهایی برخوردار است؟

آزمایشگاه و گلخانه هرکدام در مکان‌های مختلف و دور از هم قرار دارند و فضا کم و غیراستاندارد است که برای احداث مجتمع بزرگ در کشور دو مصوبه در ستاد مقاومتی استان قزوین به تصویب رسیده و همه کارهای آن انجام شده و اگر سنگ‌اندازی‌های نهایی هم تمام شود، پس از 6 سال پیگیری، نسبت به احداث آن اقدام خواهیم کرد، به رئیس‌جمهور هم اذعان کرده‌ام برای اجرای طرح تولید(نهال سالم و عاری از ویروس) به این مجتمع که نیاز مبرم کشور است، نیاز داریم.

در فضای فعلی آنچه که که از عملکرد و ظرفیت تولیدمان  توقع داریم، به دست نمی‌آید. ظرفیت تولید شرکت در حال حاضر بین 100 تا 150 هزار اصله نهال در سال است در حالی که با احداث مجتمع بزرگ، رسیدن ظرفیت به 2 میلیون اصلاح نهال پیش‌بینی شده است.

به نظر شما برای احیای دشت قزوین چکار باید کرد؟

در سفر رئیس‌جمهور به استان قزوین بودجه‌ای برای دشت قزوین در نظر گرفته و بر احیای این دشت تاکید شده است.

برای احیای کشاورزی نیاز به آب داریم و بزرگترین محدودیت برای دشت قزوین، آب است. ظرفیت آب دشت بیشتر از این نخواهد شد و اگر هم سالیان سال باران ببارد ظرفیت آبی دشت بیشتر از این نخواهد شد.

اگر از جایی که مصارف آب زیاد است و توزیع آب مدیریت شود می‌توان برای تامین آب دشت تدبیر اندیشید. کشت گیاهان غیرمثمر و آبیاری آنها با آب پساب تصفیه‌خانه‌ها هم به احیای دشت کمک می‌کند. با دشت قزوین بد برخورد شده و از ظرفیت این دشت به نحو احسن استفاده نشده است.

استان قزوین در بخش کشاورزی همچون انگور پتانسیل بسیار بزرگی دارد و در شرایط فعلی صادرات انگور تازه خور و کشمش سودآوری خوبی دارد.

شرکت پردیس به همراه دو شرکت در خراسان و همدان، سه شرکت در کشور هستند که از وزارت جهاد کشاورزی به کشور معرفی شده‌اند و تخصصی در زمینه انگور فعالیت می‌کنند.

با دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) استان قزوین و پژوهشکده علوم باغبانی و موسسات ثبت گواهی بذر کرج همکاری و ارتباط نزدیکی داریم و از تجربیات آنها استفاده می‌کنیم.

انگور از محصولاتی است که در استان قزوین به شدت جای کار دارد. در استان 25 هزار هکتار باغ انگور داریم که بخش اعظمی از باغات قدیمی و غیراقتصادی نیاز به نوسازی و بازسازی دارند که اگر به طور داربستی و با ارقام جدید اصلاح شوند عملکرد به شدت افزایش یافته و قیمت محصول تولید شده خیلی بالا می‌رود و بازارهای صادراتی هم خواهند داشت.

ذائقه جهانی و ایران به سمت ارقام بدون هسته است که دو رقم معروف بی دانه سفید و قرمز در کشور وجود دارد. به خیلی از باغات کشور ارقام انگور شرکت ارسال شده و حتی یک رقم در سال دوم به جای سال سوم به بار نشسته که بیانگر رشد خیلی سریع و عملکرد خیلی بالای این رقم است.

محصول انگور شرکت سالم، بازار پسند و صادراتی است و هشت رقم انگور با مشارکت پردیس کشاورزی دانشگاه تهران از ارقام بومی را اصلاح و ثبت کرده‌ایم و حتی یک رقم به نام پردیس و تولید آن انحصاری در دست ماست.

برخی ارقام قابلیت کشمش خوب و خوش طعم را دارند و فقط در دنیا برای کشمش تکثیر می‌شوند. برخی از ارقام تازه‌خوری است، نوعی رقم هم است که در بوته تبدیل به کشمش می‌شود و خیلی از کشورهای دنیا برای تولید کشمش از این رقم استفاده می‌کنند.

ارقام انگور شامل یک والد، ارقام محلی و یک والد، ارقام خارجی است و خصوصیات این دو با هم هایبرید شده است که در حال تکثیر هستند و سال آینده وارد بازار می‌شود. بقیه ارقام هم پایه‌های رویشی هستند و شامل بادام، هلو و شلیل می‌شود.

برای کشت بافتی فندق، ذغال اخته در استان قزوین نیاز است که مسئولان جهاد کشاورزی عزم خود را جزم کنند و توجه ویژه برای تحقق این مهم داشته باشند.

برای پویایی روستاها و جلوگیری از مهاجرت به شهرها چه راهکاری را پیشنهاد می‌دهید؟

تنها راه این است که روستاها را اقتصادی کنیم و دانش در بخش‌های مختلف اعم از کشاورزی، دامداری، باغبانی و مرغداری برود از سویی اگر کشاورزی اصولی و مهندسی باشد و درست مدیریت شود مهاجرت از روستاها معکوس می‌شود.

در همایشی که چند هفته پیش با حضور رئیس جمهور معاونان وی درتهران برگزار شد شرکت ما به عنوان تنها شرکت دانش بنیان بیوتکنولوژی و باغبانی در این همایش حضور یافته بود که رئیس جمهور بر اقتصادی شدن روستاها در همه زمینه‌ها تاکید داشت که به ایشان عرض کردم در سالی که از سوی مقام معظم رهبری به نام تولید، دانش بنیان و اشتغال‌آفرین مزین شده باید مدیران از شرکت های دانش بنیان حمایت کنند و صرفا به شعار دادن بسنده نکنند.

برخی از مدیران استان قزوین مساعدت بسیاری داشته و دارند و امیدواریم سایر مسئولان هم از شرکت حمایت کنند تا به وضعیت کشاورزی در بخش کشت بافت گیاهی و باغبانی در کشور سر و سامان مناسب و مثمرثمری بخشیده شود.

انتهای پیام/