به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ میثم لطیفی رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور در نشست رؤسای دانشگاه‌های تهران و معاونان اداری و مالی دانشگاه‌های سراسر کشور که صبح امروز ۱۱ مردادماه در دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: شأن اصلی هیئت امنای دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها؛ سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و نظام‌سازی برای اداره دانشگاه‌هاست.
لطیفی با طرح این پرسش که «متولی برنامه‌ریزی راهبردی دانشگاه‌ها کیست؟» تصریح کرد: متولی اصلی سیاستگذاری و برنامه‌ریزی راهبردی دانشگاه‌ها، هیئت‌امنا‌های دانشگاه‌ها هستند. البته رؤسای محترم دانشگاه‌ها و مشخصاً معاونان اداری و مالی، در کارسازی برنامه‌ریزی راهبردی، خصوصاً با توجه به کمبود منابع و امکانات از یک طرف و انتظارات فراوان از این نهاد مقدس، نقش مؤثری دارند.
وی ادامه داد: باید دید چرا هیئت امنای دانشگاه‌ها به جای ایفای نقش اصلی سیاستگذاری، نظام‌سازی و برنامه‌ریزی راهبردی برای دانشگاه‌ها، رافع مشکلات اداری و مالی دانشگاه‌ها شده‌اند؟ جایگاه رفیع عالی‌ترین رکن دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری، چرا چنین پایین آمده است؟ ساز و کار بازسازی انقلابی نقش هیأت‌های امنا و فعال‌سازی ظرفیت بالای اداره هیئت امنایی دانشگاه‌ها چیست؟
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور نقش این سازمان را «نظام‌سازی برای دولت» خواند و گفت: نقش هیأت امنای دانشگاه‌ها، با استقلال کم‌نظیری که دارند، استمرار نقش این سازمان در نهاد دانشگاه است. برای احیای نقش اصلی هیئت امناها در اداره درست دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، باید فکرد کرد.
لطیفی جوهره هیئت امنایی بودن دانشگاه را استقلال دانشگاه‌ها از تکانه‌های سیاسی دانست و خاطرنشان کرد: استقلالی که موجب افزایش دامنه اختیارات آن‌ها در جهت تحقق اهداف اصلی دانشگاه شود و همه این اختیارات برای آن است که دانشگاه چابک‌تر به رشد و ارتقای همه جانبه برسد و دستیابی به اهداف والای جامعه را محقق کند. باید از خودمان سؤال کنیم که برای اداره بهتر دانشگاه‌ها آیا در این مسیر قرار داریم؟ به نظر می‌رسد همچنان حکمرانی دانشگاهی یکی از مهمترین مسائل دانشگاه‌هاست و الگوی حکمرانی دانشگاهی ما نیازمند بازنگری است.
وی اصلی‌ترین فقر دانشگاه‌ها را در «ناشناخته ماندن سرمایه‌های دانگشاه» دانست و تصریح کرد: اولین درد دانشگاه، نشناختن سرمایه‌های دانشگاه است؛ باید وقت بگذاریم برای شناخت سرمایه نهادی و اجتماعی دانش، دانشگاه و دانشگاهیان، شناخت سرمایه‌های انسانی و قانونی دانشگاه. بخشی از ارزان‌فروشی دانشگاه، نشناختن ظرفیت‌های نهادی دانشگاه و ضعف جدی در مدیریت داشته‌ها است.
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور لازمه احیای نقش و بازسازی هیئت امنا را «تغییر نوع نگاه و باورها» دانست و گفت: اولین تغییر نگرشی ضروری، تغییر از نگاه بودجه‌ای به نگاه برنامه‌ای است. شأن اصلی هیئت امناها، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی راهبردی دانشگاه است، نه توزیع بودجه و تطهیر هزینه‌ها.
وی افزود: دومین مقدمه واجب، «نحوه انتخاب و ترکیب اعضای هیئت امناها» است؛ گرایش حداکثری در سال‌های گذشته برای عضویت افراد مشهور کم وقت در هیئت‌های امنای دانشگاه‌ها، خطایی راهبردی است. البته دانشگاه با مشکلاتی مواجه است که مجبور است چنین اقدامی کند. باید توجه داشت که این نوع تصمیم‌گیری ممکن است در کوتاه مدت گشایش‌هایی ایجاد کند، اما در درازمدت، دانشگاه را از هویت و اصالت و استقلال خودش دور می‌کند؛ لذا واقعاً آقای وزیر و همکارانشان باید برای این موضوع فکر کنند و هر روز آن را ارتقا بدهند. ترکیب هیئت امنا می‌تواند از افراد خوش نام و بزرگان علم باشد که به دانشگاه عمیقاً باور دارند، از افراد مؤثر اجرایی باشد، از افراد مرتبط با فضای واقعی باشد. از دانش‌آموختگان اثرگذار و موفق باشد. در هیئت امنا شایستگی‌های افراد، انگیزه و هم ترکیب‌شان مهم است.
لطیفی لازمه سوم احیای نقش هیئت امنای دانشگاه‌ها را «فعال‌سازی نشست‌های هیئت امنای دانشگاه‌ها» خواند و تصریح کرد: بنده به عنوان عضو هیات امنای دانشگاه، احساس شرمندگی می‌کنم وقتی با وجود انبوهی از موضوعات ریز و درشت، در یک جلسه سالیانه و حتی در برخی موارد بدون برگزاری جلسه، به صورت دست گردان کار را تمام می‌کنیم. متأسفانه این الگو در اجرا دچار صوری گرایی شده و نیازمند بازاندیشی جدی است.
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور با بیان اینکه ضرورت چهارم، «بازطراحی ارتباط ستاد وزارت علوم با هیئت امناها با تأکید بر مرزبندی و شفاف‌سازی نقش‌ها» است، تأکید کرد: دانشگاه‌ها باید با توجه به خاستگاه هیئت امنایی بودن‌شان و متناسب با ظرفیت‌های هر دانشگاه برنامه‌ریزی کنند. منطق هیئت امنایی کوچک‌سازی ستاد وزارت را حکم می‌کند. ستاد چابک و کوچک در وزارتخانه‌ها، فرصت نفس کشیدن به دانشگاه می‌دهد. اما وقتی همه تصمیمات به وزارتخانه منتهی شود عملاً دانشگاه در مسائل روزمره باقی می‌ماند. از نگاه بنده در صورتی که هیئت امنای دانشگاه واقعاً نقش خودش را باور داشته باشد وزیر محترم علوم هم پیرو تصمیمات هیات امنای دانشگاه‌ها می‌شود. مصوبات هیات امنای غالب دانشگاه‌ها، مشابه هم است و شاید افتخار کنیم که در حال استانداردسازی و یکسان‌سازی مصوبات هیات امنای دانشگاه‌ها هستیم. این رویه، کار را راحت می‌کند، زحمت روسای دانشگاه‌ها را کاهش می‌دهد، اما به همان میزان، از اختیارات هیئت‌های امنا و از استقلال دانشگاه‌ها و از هنر ابتکار عمل دانشگاه‌ها می‌کاهد.
لطیفی «دوری‌گزینی از وابستگی به دولت و منابع دولتی و همزمان نزدیکی به دولت از باب شناخت فضا و نیاز‌های دولت» را ضرورت بعدی احیای نقش هیئت امنای دانشگاه‌ها خواند و تصریح کرد: لازمه تحقق استقلال دانشگاه، دوری‌گزینی از وابستگی به دولت است. البته دولت و حاکمیت برای تأمین زیرساخت‌های پیشرفت علمی کشور مسئولیت دارد، اما لازمه استمرار استقلال اندیشه، «وابسته‌نبودن به رزق دولتی» است. وی خاطرنشان کرد: ارتباط دانشگاه و دولت، ارتباط دانشگاه و بازار نیست، رابطه دانشگاه و دولت نباید رابطه پیمانکار و کارفرما باشد، باید نوع رابطه، «رابطه مستشار و مستشیر» باشد. قدرت و مرجعیت من دانشگاه و دانشگاهی، در ارائه مشورت عالمانه مشفقانه‌ای است که در هیچ جای دیگر یافت نمی‌شود.
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور میزان استفاده دولت از خدمات دانشگاه و دانشگاهیان را مطابق با استاندارد‌های جهانی پایین ارزیابی کرد و گفت: راه ارتقای این ارتباط، همزمان با حرکت دولت به سمت نخبگان و دانشگاهیان، حرکت دانشگاه به سمت دولت و نیاز‌های واقعی اوست. تعیین‌کننده اصلی نوع رابطه، دولت نیست، دانشگاه‌ها تعیین‌کننده کیفیت رابطه و میزان تأثیرگذاری و مرجعیت هستند. نباید اجازه داد دانشگاه‌ها با خط‌کش دولت اندازه‌گیری شوند، درست آن است که دولت‌ها با خط‌کش و متر و معیار دانشگاه‌ها ارزیابی شوند.
وی دوری‌گزینی از درد‌ها و مسئله‌های کشور را سبب‌ساز دورشدن دانشگاه از مرجعیت دانست و تأکید کرد: اگر دانشگاه به نقش و مسئولیت اجتماعی خود واقف و عامل نباشد، تنزل جایگاه داده و به تدریج دچار استهلاک می‌شود؛ نقش اجتماعی یعنی حضور در میدان جامعه و گره‌گشایی از مسئله‌ها و نیاز‌های آن. خروجی کار ما باید معطوف به جامعه و مردم باشد. لازمه تمدن‌سازی دانشگاه‌ها و دانشگاهیان، حضور عالمانه استادان در متن مسئله‌های جامعه و دولت است. اگر شهید شهریاری‌های عزیز ما درگیر نیاز و مسئله کشور نمی‌شدند، کشور هرگز به این بالندگی و اقتدار نمی‌رسید. شهریاری‌ها و چمران‌ها، زمانی تعیین‌کننده سرنوشت کشور می‌شوند که درگیر مسئله‌ها و نیاز‌های روز کشور می‌شوند.
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور در پایان بیان کرد: پیشنهاد بنده به وزیر دانشمند و فرهیخته علوم و روسای عزیز دانشگاه‌ها آن است که به راه‌های بازسازی انقلابی نقش هیئت‌های امنا در اداره پویای دانشگاه‌ها، بیش از پیش فکر کنند. بنده به عنوان خادم شما در سازمان اداری و استخدامی کشور و همکارانم در سازمان، آمادگی کامل داریم برای تعالی حقیقی دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری و زیست بوم علم و فناوری هر گونه کمک و حمایت و همراهی را داشته باشیم.
