به گزارش بهداشت نیوز، مجموعه مصاحبه با فرزانگان، به‌منظور معرفی توانمندی‌ها و دستاوردهای گروه‌های مختلف آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران و تبیین افق پیشروی آن، در روابط عمومی دانشگاه در حال انجام است. به این منظور با دکتر کرم اله طولابی استاد تمام و عضو هیئت‌علمی گروه جراحی دانشگاه گفتگویی کردیم که در ادامه می‌خوانید.
دکتر کرم اله طولابی استاد و رییس بخش جراحی لاپاروسکوپی مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) در دانشگاه علوم پزشکی تهران است. او از پیشگامان جراحی لاپاروسکوپی و بنیانگذار لاپاروسکوپی پیشرفته با انجام اولین عمل جراحی طحال در سال 1374 است. اولین اعمال جراحی چاقی به شیوه لاپاروسکوپی مثل حلقه معده، بای‌پس و اسلیو معده در سال 1379 در کشور عزیزمان ایران توسط وی انجام شده است.
دکتر طولابی همچنین پایه‌گذار و مبتکر اولین کنگره بزرگ لاپاروسکوپی در کشور است که در سال 1379 در خرم‌آباد برگزار و هرساله در کشور برگزار می‌شود. این همایش بزرگ بین‌المللی هرساله محلی برای تجمع و گردهمایی بزرگان این رشته و تبادل تجارب نوین در حوزه لاپاروسکوپی است. 
استاد طولابی باسابقه بیست و شش‌ساله در جراحی لاپاروسکوپی توانسته است با انجام موفقیت‌آمیز اولین اعمال پیشرفته سنگین جراحی لاپاروسکوپی همچون جراحی اسلیو معده، بای‌پس معده، جراحی غده تیموس، برداشتن طحال و همچنین جراحی‌های پیچیده سرطان‌های مری، معده، پانکراس، کبد و سمپاتکتومی را به نام خود در کشور ثبت کند. این نوآوری‌ها و اولین جراحی‌های لاپاروسکوپی، بارها از شبکه‌های اخبار سراسری به‌عنوان پیشرفت‌های شگرف پزشکی زمان خود پخش گردیده‌اند. وی یکی از استادان و آموزش‌دهندگان اصلی جراحی لاپاروسکوپی از سال ۱۳۷۳ تاکنون، در قالب کلاس‌های درسی، کارگاه‌های عملی و کنگره‌ها و همایش‌های علمی است. دکتر طولابی علاوه بر انتقال تجریات خود در داخل کشور، هم‌زمان ارتباط خود را با مراکز علمی معتبر دنیا در حوزه لاپاروسکوپی در کشورهای فرانسه، بلژیک، انگلستان، آلمان و کانادا برقرار کرده و ضمن شرکت فعال به‌عنوان سخنران در کنگره‌های بین‌المللی و شرکت در مراکز آموزشی فوق، موفق به گذراندن دوره‌های لازم و کسب گواهی‌های معتبر در آموزش لاپاروسکوپی در دانشگاه‌های آنجا شده است و علاوه بر کارآموزشی و پژوهشی و درمانی از سال 1377 تا 1381 به‌عنوان رئیس دانشگاه علوم پزشکی لرستان مشغول به کار شد که در طی این چهار سال نیز با نگرشی بهداشت محور و مدیریت مشارکتی و تعامل با دانشجویان و اعضا هیئت‌علمی و کارکنان آن دانشگاه و با همکاری و دلسوزی همه‌جانبه توانستند ضمن ارتقا آن دانشگاه، حدود سیصد مرکز بهداشتی درمانی، خانه بهداشت و خوابگاه دانشجویی بیمارستان و دانشکده‌های مختلف را راه‌اندازی یا تأسیس کنند. دکتر طولابی در حال حاضر به‌عنوان استاد دانشگاه در دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس بخش جراحی یک در بیمارستان امام خمینی (ره) مشغول آموزش و انتقال تجربه‌های جراحی به دانشجویان و کارورزان و رزیدنت‌های جراحی است. هم‌زمان نیز سالانه به آموزش و تربیت دو نفر فلوشیپ لاپاروسکوپی مشغول است. از دکتر طولابی ده‌ها مقاله و کار تحقیقاتی در مجلات معتبر دانشگاه‌های سراسر دنیا و کشور به چاپ رسیده است. 
دکتر کرم اله طولابی استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه بیمارستان امام خمینی (ره) پنج بخش جراحی دارد که بخش جراحی یک، یکی از بخش‌های استخون‌دار، توانمند و پابرجا از قبل از انقلاب تاکنون است؛ گفت: تصمیماتی که رئیس بخش می‌گیرد می‌تواند استراتژی آینده‌ی کار را در آن بخش طراحی و به دنبال آن، اهداف کلان دانشگاه را نیز محقق کند؛ بنابراین رییس بخش می‌تواند با تصمیمات درستی که می‌گیرد بخش را توسعه و ارتقا دهد و اگر تصمیمات اشتباهی داشته باشد ممکن است روند کار جراحی و آموزش و ‌ارتقا را در عرصه  جراحی مختل کند.
وی به وظایف پیشروی خود اشاره کرد و افزود: دو تا وظیفه دارم یکی وظیفه ذاتی هیئت‌علمی است که توسعه‌ی آموزش و کار پژوهشی است که باید مرزهای دانش را گسترش دهیم و دیگری کاردرمانی است که به داد مردمی که نیازمند هستند برسیم این قسمت مهمی از کار من در کسوت هیئت‌علمی است. وظیفه دوم من طراحی و برنامه‌ریزی برای ارتقا و توسعه‌ی آموزش، پژوهش و درمان در محدوده‌ی بخشی که مسئولیت آن را به عهده دارم. برای که این دانشگاه ما به‌روز و پیشرو باشد و به‌عنوان پیشانی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور بدرخشد را باید گوشه‌ای از این کار را به عهده بگیریم. 
دکتر طولابی ادامه داد: رشته‌ی اصلی من همان جراحی عمومی است که (General Surgery) هم به آن می‌گویند که تقریباً در محدوده‌ی شکم، قفسه‌ی سینه و ناحیه سروگردن و در مواردی مثل حوادث، جنگ‌ها، تصادفات و تروماها نقش اول و محوری را دارد. جراح عمومی نقش مدیر و محوریت در انجام کار جراحی را دارد بنابراین شاید به این خاطر به آن می‌گفتند جنرال که واقعاً ژنرال جراحی‌ها است از این بابت که وظیفه‌ی سرپرستی و هدایت و مدیریت بحران‌های جراحی را به عهده دارد. به طور نمونه همان‌طور که ما سابقه‌ی جنگ را داریم عمده‌ی زحمت جراحی‌های جنگ به عهده جراحان عمومی بود اگرچه جراحان ارتوپدی و سایرین هم در این زمینه نقش داشتند ولی باز نقش محوری را جراحان عمومی بازی می‌کردند و کار خدمت به مجروحان جنگی را انجام می‌دادند. به‌عنوان یک جراح عمومی ما همیشه یک آماده‌باش درونی برای خدمت داریم در این حوزه‌هایی که یک‌وقت خدای‌نخواسته اگر کاری پیش بیاید انجام‌وظیفه شود.
این عضو هیئت‌علمی برجسته دانشگاه یادآور شد: در واقع لاپاراسکوپی چیزی جدا از جراحی نیست ادامه و امتداد همان جراحی است منتهای مراتب باتوجه‌به کارگیری تکنولوژی‌های جدید و ورود این تکنولوژی‌ها در عرصه‌ی پزشکی مثل دوربین و نرم‌افزارهای کامپیوتری که همین جراحی بازی که از قبل ادامه داشت با کمک این ابزارهای جدید به یک جراحی نوین و تلطیف شده تبدیل شد وگرنه جراحی لاپاراسکوپی رقیب و مقابله با جراحی باز نیست؛ بلکه یک نوع تلطیف شده و ظریف و مجهز به تکنولوژی روز و در امتداد همان جراحی اصلی است. اگر بخواهم به زبان فلسفی بیان کنم یک نگرش جدید است که می‌گوید آیا می‌شود جراحی انجام داد که همان نتایج جراحی باز را داشته باشد ولی آسیب بافتی کمتری به بافت‌های سالم برساند به دنبال این پرسش بود که طراحی‌های لازم انجام شد. با ورود تکنولوژی در اواخر قرن بیستم به عرصه‌ی پزشکی این امر خوشبختانه محقق شد و هم اکنون بحث لاپاروسکوپی را به‌عنوان یک بحث جدی و محوری در تمام دنیا داریم.
در واقع فلسفه می‌خواهد که به ما بگوید که در مورد هر موضوعی فکر و ایجاد سؤال و پرسش کنید و به دنبال آن پرسش راه‌حل پیدا کنید. طرح پرسش از جواب دادن به پرسش مهم‌تر است ما به‌عنوان یک استاد دانشگاه اگر به وظیفه‌ی آموزشی‌مان دقت بکنیم یک قسمت پررنگش هم همین است که ذهن دانشجویان و رزیدنت‌ها را طوری بار بیاوریم که ایجاد پرسش یکی از دغدغه‌های اصلی آنها باشد چون طرح پرسش است که به حل مسئله منجر می‌شود بنابراین نگرش فلسفی در هر حوزه‌ای وجود دارد. در تمام حوزه‌ها از جمله؛ حوزه‌های اخلاقی، سیاسی، علمی و ... نگاه فلسفی به موضوع وجود دارد به طور نمونه؛ فلسفه اخلاق، مطرح می‌کند اخلاق اصلاً چیست؟ چرا ما بایستی راهکارهای اخلاقی را به کار بگیریم؟ اینکه ما باید اخلاق‌مدار باشیم از کجا آمده؟ منشأ اخلاق از کجاست؟ در نهایت این نگاه پرسشگر سعی می‌کند به سؤالات مطرح شده در هر حوزه پاسخ دهد. 
در حوزه‌ی علم هم همین است که علم تا کجا باید به‌پیش برود؟ چقدر بایستی در امور زندگی ما مداخله کند؟ منشأ علم کجاست؟ و ما از نظر علمی تا چه حد مجاز هستیم در جهان مداخله کنیم؟ و اما در حوزه پزشکی اینکه اصلاً چرا باید آدم مصدوم را درمان کنیم چرا کسی که بیمار است و درد دارد باید دردش را درمان کنیم؟ و ... در واقع سؤالاتی است که در حوزه‌ی فلسفه‌ی طب جواب داده می‌شود. می‌گویند انسان محترم است و هر چیزی که باعث رنج و آلام انسان باشد آن کار هم احترام‌آمیز است. همان‌طور که در حوزه‌ی اجتماعی ما نگران فقیر شدن مردم هستیم در حوزه درمانی هم همین‌طور است اگر کسی نیازمند به کاردرمانی بود بر اساس فلسفه وجودی انسانی، انسان موجودی محترم است همان‌طور که تمام موجودات آیات خداوندی و انسان آیه و نشانه برتر آن است. نگرش ما به انسان باید یک نگرش الهی و انسانی باشد براین‌اساس وظیفه ماست که در حد توان از هرگونه درد و رنج و آسیبی که به انسان وارد می‌شود جلوگیری کرده و یا آن را کاهش دهیم.  
این استاد برجسته جراحی تصریح کرد: درگذشته شعاری بود به نام «جراح بزرگ برش بزرگ» اما در شرایط کنونی وضعیت برعکس شده است و می‌گویند «جراح بزرگ برش کوچک و کمتر» چرا که هر برشی ممکن است به بافت‌های سالم بیمار آسیب برساند. 
وی گفت: در جراحی لاپاراسکوپی به منابع و تکنولوژی جدید برای کاهش آلام و دردهای بیماران تکیه می‌کنیم و عمل جراحی انجام می‌گیرد بنابراین این سؤال در اواخر قرن بیستم به وجود آمد که آیا ما می‌توانیم کاری کنیم که با حداقل صدمه به بافت‌های سالم این کار را انجام دهیم؟ بله. لاپاروسکوپی با ایجاد سوراخ‌های بسیار کوچک و با ارسال یک دوربین مینیاتوری به داخل شکم و دیدن عناصر داخل شکم بر روی مانیتور و با وضوح و بزرگ‌نمایی بیشتر این آرزو را محقق کرد.  
ما با کاهش برش‌های جراحی و در استفاده حداقلی از موادی که برای جراحی استفاده می‌کنیم به محیط‌زیستمان هم کمک می‌کنیم چون سلامت انسان‌ها این نیست که فقط شما جراحی را انجام دهید و یا تومورش را خارج کنید به‌عنوان نمونه؛ گاهی سنگ صفرا، تومور معده و ... را جراحی می‌کنند بعد انقدر تجهیزات و ابزار و وسیله یک‌بارمصرف استفاده می‌شود که خود مشکل و معضلی محیط زیستی و تولید زباله ایجاد کرده و بدتر از بیماری باعث به خطر افتادن سلامت بشر می‌شود ما هدفمان را نباید گم کنیم. 
فلسفه‌ی طب می‌گوید که شما وقتی انسان را درمان میکنی این را در بستر کلی و در بستر محیط زیستی ببینید؛ سلامت جامعه صرفا بریدن، دوختن و درآوردن تومور یا سنگ نیست بلکه ما باید انسان را در یک مجموعه‌ی منسجم محیط زیستی و اجتماعی ببینیم و بر اساس آن تصمیم بگیریم.
 
لاپاراسکوپی تحول و انقلابی در جراحی
دکتر طولابی متذکر شد: نگرش لاپاراسکوپی یک نگرش مینیمال است همین‌طور که الان در هنر امروز هم نگرش مینیمالیستی در آن پررنگ است ساده‌سازی و کوچک‌سازی در جراح نیز با این نگاه مینیمال به قضیه محقق می‌شود. درگذشته وقتی می‌خواستند رگ قلب را پیوند بزنند قفسه سینه را می‌شکافتند که البته ممکن بود خود این عمل جراحی باعث مرگ بیمار شود ولی هم اکنون با استفاده از یک استنت (فنر) ریز از یک شریان محیطی به‌صورت سرپایی همان کار انجام می‌شود. این نگاه و پرسش فلسفی بود که باعث بهبود، ارتقا و توسعه سلامتی انسان شد این نگرش باعث شد که جراحی با حداقل تهاجم در اواخر قرن بیستم شروع شود این تفکر تفکری نبود که در یک گوشه جهان بماند و به جاهای دیگر سرایت نکند.
شروع و جرقه‌ی این کار در اروپا زده شد ولی به‌سرعت تمام دنیا را درنوردید چرا که فکری درست و انسانی و کاملاً در جهت ارتقا و توسعه‌ی سلامت انسان‌ها، کاهش درد، کاهش میزان روزهای بستری در بیمارستان و کاهش مصرف داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها بود.
سال 1989 تقریباً شروع جراحی لاپاراسکوپی مدرن بود، در کشور خودمان با اختلاف حدود یک سال و نیم و در سال 1371 در بخش خصوصی و دانشگاهی خوشبختانه جراحی لاپاروسکوپی شروع شد.
اولین جراحی لاپاراسکوپی در کشور ما در حوزه‌ی دانشگاهی اوایل سال۱۳۷۲ در بخش جراحی یک بیمارستان امام خمینی (ره) توسط استاد ربانی درست در اواخر دوره رزیدنتی بنده در بخش جراحی یک شروع شد و چون که یک نوآوری خاصی بود من راغب شدم که همین را به عنوان تز پایان دوران تحصیلی ام انتخاب کنم. بنابر این اولین تز جراحی لاپاروسکوپی در کشور در سال ۱۳۷۲ به نام بنده ثبت و دفاع کردید. 
کشور ما جزو پیشروترین کشورها در شروع و استارت کار لاپاراسکوپی در منطقه بوده است و بعد از سال 1372 خودبه‌خود همان‌طور که جامعه جهانی روبه‌رشد است کشور ما هم قدم‌به‌قدم توسعه پیدا کرده است. به‌طوری‌که بنده در سال 1374 عمل برداشتن طحال را به‌عنوان اولین عمل لاپاراسکوپی پیشرفته در بیمارستان امام خمینی انجام دادم و بعد هم عمل‌های دیگری از جمله؛ عمل برداشتن مری، پانکراس، اعمال جراحی چاقی و ... 
قدم بعدی برگزاری اولین کنگره لاپاراسکوپی در کشور در سال 1379 بود که با امکانات آن موقع انجام دادم که به جرات می توانم مطرح کنم جز اولین کنگره‌های لاپاروسکوپی موفق و با تکنولوژی بالا در سطح دنیا بوده است. ما از نظر پیشرو و همگام بودن با توسعه‌ی لاپاراسکوپی و شروع آن مشکلی در کشور نداشتیم. در تجربه آموزش و پژوهش لاپاراسکوپی هم کمبودی نداریم و جزو کشورها و انجمن های برتر دنیا هستیم.
لاپاراسکوپی خودش محدودیت ایجاد نمیکند بلکه باعث وسعت دید و توسعه در بستر جراحی می شود؛ لاپاراسکوپی یک ویژگی خیلی خوب که دارد این است که با لنزهای بسیار باریک که در حد چند میلیمتر هستند و دوربین‌های دیجیتالی جدید با  بزرگنمایی و دقت کار بسیار بالایی وبا کمترین برش پوستی کار را انجام می دهد.
رئیس بخش جراحی لاپاروسکوپی مجتمع بیمارستان امام خمینی (ره) خاطرنشان کرد: اما در حوزه‌ی جراحی رباتیک یک اختلاف معناداری با کشورهای هم‌جوار دنیا داریم و دلیل اصلی و مهم‌ترین آن هم تحریم‌ها هستند که مانع از ورود ربات به کشور شده‌اند البته باز ما کوتاه نیامده‌ایم و با کمک دانشگاه شریف و دانشگاه‌های دیگر خوشبختانه توانستیم یک کار بزرگی انجام دهیم و آن هم طراحی رباتی به نام سینا بود که ثبت شده و خوشبختانه به مرحله تولید رسیده است.
آن چیزی که محدودیت برای کار لاپاراسکوپی ایجاد می‌کند آموزش و عدم تجربه‌ی جراح است وگرنه خود لاپاراسکوپی نه‌تنها محدودیت نیست بلکه کیفیتی به کار جراحی هم اضافه می‌کند بنابراین تمام اعمال جراحی داخل شکم و قفسه‌ی سینه را می‌توان بوسیله لاپاراسکوپی انجام داد به شرطی که شخص آموزش‌دیده وجود داشته باشد.
لاپاراسکوپی به‌نوعی دست جراح را بیشتر می‌گیرد که بتوانیم مداخلات دقیق‌تر و ظریف‌تری انجام دهیم اما اگر کسی تجربه نداشته باشد این وسیله می‌تواند بسیار خطرناک هم باشد. جراح بدون تجربه اگر با ابزارهای لاپاراسکوپی وارد شکم شود ممکن است باعث آسیب به ارگان‌های حیاتی و یا حتی مرگ بیمار شود.  
وی در ادامه افزود: در متن کار ما همکاران اتاق عمل حضور دارند و در واقع جراحی یک کار تیمی است که با کمک تیم بیهوشی، پرستاری، اتاق عمل و سایر رشته‌های مرتبط با جراحی انجام می‌شود اصولاً جراحی یک نوع مشارکت و تعامل دوستانه و مهربانانه همراه با دانش نظری و مهارت‌های عملی همه گروهای مرتبط با یک عمل جراحی است که کار را به سرانجامی درست می‌رساند، شاید مهم‌ترین و اثرگذارترین گروه همکاران گروه‌های بیهوشی و اتاق عمل هستند، تیم بیهوشی باعث می‌شود که کار جراحی به‌درستی انجام شود به‌طورکلی پیشرفت جراحی مدیون پیشرفت بیهوشی است. اگر جراحی ادعا کند که کار را به‌تنهایی می‌تواند انجام دهد ادعای کاذبی بیش نیست چرا که گروه‌های بیهوشی، پرستاری، اتاق عمل، خدماتی و ... باید در تعامل درست و صمیمانه باشند تا کار جراحی به‌درستی پیش برود. 
در واقع اتاق عمل یک نوع کار تیمی و همفکری جمعی است که اگر به‌درستی و با رعایت اصول اخلاقی و انسانی و بر مبنای مهارت‌ها و دانش روز و با کمک ابزارها و تکنولوژی جدید انجام شود نقش بزرگی در سلامت بیماران و مهارت‌های علمی و همکاری بین بخشی آموزش‌گیرندگان خواهد داشت.
دکتر طولابی با اشاره به اینکه برای بیست سال آینده واقعاً به‌سختی می‌توانیم پیش‌بینی کنیم؛ گفت: دنیای آینده دنیای دیجیتالی است یعنی فضای دیجیتال غالب بر فضای مکانیکی و ابزاری که در شرایط کنونی هستند می‌شود واقعاً پیش‌بینی ده سال آینده هم خیلی سخت است و نمی‌دانیم دنیای دیجیتال ما را به کجا خواهد برد. پیش‌بینی می‌کنم که جراحی لاپاروسکوپی که به جراحی ربوتیک منجر شده در آینده دچار تحولات بنیادی شود. 
در حال حاضر با دانشجویان و نسلی مواجهه هستیم که با کامپیوتر و فضای مجازی بزرگ شده‌اند، روحیه، عواطف، نحوه تعامل، جهان‌بینی و ... آنها کاملاً متفاوت است.
با دو چالش روبرو هستیم اول اینکه با دانشجویان نسل جدید که دنیایی متفاوت دارند سروکار داریم که باید آن‌ها را خوب بشناسیم و دوم اینکه ما در حوزه‌ی ارتباطات جهانی از تسهیلات لازمی که به‌راحتی بشود از جهان خارج کسب اطلاعات کرده و رفت‌وآمد داشته باشیم و با آن‌ها تجاربمان را به اشتراک بگذاریم کم‌بهره هستیم.
دقت در جزئیات و پرهیز از شتاب‌زدگی وجه تمایز بین یک انسان توسعه‌یافته در هر حوزه ایست. شعار من همیشه این است «آهسته تند است و کوچک بزرگ است». نگرشمان به اطراف و کار نباید این باشد که یک امری را کوچک و پیش‌پاافتاده ببینیم. فرق آدم‌های توسعه‌یافته با غیر توسعه‌یافته در نگرش به جزئیات است نه در کلیات.
وی در خطاب به دانشجویان توصیه کرد و افزود: در جزئیات جدی باشید و صبور باشید و بسیار اهل پرسش و مطالبه‌گر باشید نگویید این کار پیش پا افتاده‌ای است و اینکه این کار درجه‌دو و این یکی درجه یک است همه کارها در یک درجه است اگر ما کوچک را بزرگ ببینیم به نتیجه می‌رسیم. اگر ما حرکت مان صبورانه و با تعامل باشد به نتیجه می‌رسیم ولی کارهای عجولانه از سر هیجان هیچ‌وقت نتیجه نمی‌دهد.
بنابر گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، وی یادآور شد: به‌عنوان یک معلم و جراح عرض می‌کنم که ما دو تا لاین داریم یکی لاین آکادمیک و علمی است و دیگری لاین اخلاق است.
منظور من از اخلاق در پزشکی اخلاق نه به‌عنوان اخلاق دستوری بلکه به معنای اخلاق حرفه‌ای است به‌طوری‌که در هر حرفه‌ای هستی کارت را با رعایت آداب آن حوزه انجام دهید.
فرهنگ ایرانی و توجه به محدوده‌ی جغرافیایی ایران ما می‌تواند در انگیزه ما به ادامه کار پزشکی کارساز باشد. 
به‌عنوان یک معلم، توانایی علمی و اخلاق حرفه‌ای در کسوت پزشکی و در حوزه‌ی اجتماعی دوست داشتن ایران جغرافیایی و همه ایرانی‌ها و پاسداشت فرهنگ ایرانی و احترام به حقوق انسانی و تکریم همه مذاهب موجود در پهنه سرزمین ایران عزیز را به همه توصیه می‌کنم.
ایران بدون نگرش به فرهنگ گذشته ایرانی و ایران بدون توجه به فرهنگ اسلامی هر دو محکوم به شکست است ما یک تعادلی بین این دو وجه مون باید ایجاد کنیم؛ نه قسمت مذهبی را آنقدر پررنگ کنیم که آن قسمت جغرافیایی و تاریخی را فراموش کنیم و نه آن قسمت تاریخ و جغرافیا را انقدر پررنگ کنیم که مذهب را فراموش کنیم. در حوزه‌ی علمی آن دو تا بال علم و اخلاق و در حوزه‌ی اجتماعی این دو تا بال فرهنگ و مذهب را باهم داشته باشیم تا ان‌شاءالله بتوانیم برای توسعه و ارتقای این کشور و مردمان این سرزمین نقش مثبتی داشته باشیم. در پایان شعر معروف حکیم فردوسی را که منشأ توانایی را در دانایی دانسته است را بار دیگر به‌عنوان حسن‌ختام یادآور می‌شوم
توانا بود هر که دانا بود 
ز دانش دل پیر برنا بود