کرونا تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی ما را تحت تأثیر قرار داد. در این بین شاید بخش آموزش در کشور بیشترین آسیب را متحمل شد. مدارس به یک‌باره تعطیل شدند در حالی که هیچ زیرساخت مناسبی برای مواجهه با این شرایط پیش‌بینی نشده بود.
کوچ از آموزش حضوری به آنلاین نه تنها اجباری شد بلکه باید این فرآیند انتقال در مدت زمان کوتاهی انجام می‌شد تا دانش‌آموزان دچار افت تحصیلی نشوند. سامانه شاد به عنوان بستر اصلی آموزش آنلاین از سوی وزارت آموزش و پرورش معرفی شد. در کنار آن برخی از مدارس از جمله مدارس غیر دولتی نیز بسترهای جداگانه‌ای را برای پیشبرد برنامه‌های آموزش خود تدارک دیدند. در ادامه قصد داریم نگاهی انتقادی به تغییر شیوه‌ی آموزش از حضوری به آنلاین در سطح مدارس دولتی و غیر دولتی بیندازیم.
سامانه شاد؛ از دیروز تا به امروز
شیوع کرونا و تعطیلی مدارس، عملاً حلقه‌ی ارتباط بین معلم و دانش‌آموزان را به کلی از هم گسست. وزارت آموزش و پروش در گام اول مجبور شد که در سریع‌ترین شکل ممکن، یک بستر ارتباط آنلاین را ایجاد کند تا به این ترتیب معلم و دانش‌آموزان بتوانند بار دیگر با هم ارتباط برقرار کنند. سامانه‌ی شاد نقش همان حلقه‌ی ارتباطی را ایفا کرد و خیلی زود از سوی آموزش و پرورش رونمایی شد.
این سامانه به صورت رایگان در اختیار معلمان و دانش‌آموزان قرار گرفت. هر چند که در عمل دسترسی به سامانه شاد در سراسر کشور دچار اختلالات گسترده‌ای بود. مشکلات ناشی از قطعی‌های مکرر شاد، به مرور زمان در شهرهای بزرگ برطرف شد؛ اما این مشکل در بسیاری از شهرستان‌ها و روستاها تا به همین امروز پابرجاست.
از طرفی هر معلمی برای پیشبرد برنامه‌های تدریس خود نیازمند ابزارهای آموزشی خاصی است. سامانه‌ی شاد در بدو امر امکانات محدودی داشت و عملاً دست معلمان برای استفاده از روش‌های تدریس اختصاصی‌شان چندان باز نبود. رفته رفته در به‌روزرسانی‌های جدیدی که برای شاد عرضه شد، ابزارهای آموزشی و تعاملی بیشتری در اختیار معلمان قرار گرفت.
ارزیابی نتیجه آموزش؛ مهم‌ترین چالش سامانه شاد
پیگیری حضور و غیاب دانش‌آموزان با گذشت مدت زمان کوتاهی در سامانه‌ی شاد حل شد اما یک چالش بزرگ پیش روی معلمان در سامانه‌ی شاد باقی مانده. مسئله‌ی ارزیابی کیفیت آموزش در بستر آنلاین سامانه‌ی شاد، با مشکلات جدی مواجه است. در حال
حاضر که تقریباً دو سال از برگزاری کلاس آنلاین در قالب سامانه شاد گذشته است، تمام متولیان امر آموزش در ایران اذعان می‌کنند که بسیاری از دانش‌آموزان با افت جدی تحصیلی مواجه شده‌اند.
به نظر می‌رسد دلیل اصلی این رخداد که ریشه در ناکارآمد بودن ابزارهای ارزیابی آموزشی در بستر شاد داشته باشد. معلم در بستر شاد نمی‌تواند نتایج آموزش و تدریس خود را به درستی در عملکرد دانش‌آموزان مشاهده کند و به همین دلیل اساساً امکان پیگیری‌های بعدی نیز از او سلب میشود.
مدارس غیر دولتی؛ پیشگام و موفق در عرصه آموزش آنلاین
همان طور که اشاره کردیم، تعدادی از مدارس در کشور با درک درست از شرایط پیچیده‌ی ناشی از تعطیلی مدارس در اثر کرونا و ناکارآمدی‌های احتمالی سامانه‌ی شاد، تمام ظرفیت‌های خود را بسیج کردند و به دنبال راه‌اندازی بسترهای آموزش آنلاین اختصاصی خود رفتند. مدارس غیر دولتی با توجه به امکاناتی که در اختیار دارند، در این مسیر پیشگام بودند و البته توانستند به موفقیتهای قابل توجهی برسند.
همان‌طور که می‌دانید نمی‌توان تمام دانش‌آموزان را در سراسر کشور صرفاً در یک مسیر قرار دارد. مدارس غیر دولتی پرچم را در دست گرفتند و با ایجاد سامانههای آموزش آنلاین اختصاصی، سعی کردند تا کیفیت آموزش آنلاین خود را در مقایسه با سامانه شاد به مراتب ارتقا دهند. این سامانههای اختصاصی نه تنها با قطعی‌های سامانه‌ی شاد مواجه نیستند؛ بلکه از ابتدا با توجه به فضای کاری مدرسه طراحی شدند.
در نتیجه کادر مدرسه و دانش‌آموزان بهتر توانستند خود را با شرایط موجود وفق دهند. این سامانهها نقاطی روشن بودند در تاریکی و رخوت آموزش آنلاین با سامانههای دولتی مشابه و عملاً در نتایج کلان داده‌های موجود در حوزه‌ی آموزش کشور نیز این تمایز به وضوح قابل مشاهده است.
مدرسه علوی؛ نمونه‌ای موفق در عرصه آموزش آنلاین
علوی یکی از قدیمی‌ترین و بهترین مدارس غیر دولتی در ایران به شمار می‌رود که در بسیاری از شهرهای کشور دارای شعبه است. علوی از دبستان تا کنکور کنار دانش‌آموزان است و یک نظام یکپارچه را برای تربیت نسلی کارآمد در کشور تدارک دیده است. به محض شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، علوی دست به کار شد و یک سامانه‌ی آنلاین بی‌نظیر را در اختیار دانش‌آموزان و معلمان خود در سراسر کشور قرار داد.
سامانه‌ی آموزش آنلاین علوی در تمام نقاط ایران با بالاترین کیفیت ممکن در دسترس قرار دارد. دبیران مدارس هوشمند علوی به‌روزترین و کامل‌ترین بسته ابزارهای آموزشی و تدریس این سامانه را در اختیار دارند. برگزاری آزمون ورودی و ارزیابی تحصیلی دانش‌آموزان در سامانه آنلاین علوی با کمترین مشکل و ایراد اجرا میشود. دانش‌آموزان به صورت مستمر در جریان آزمون‌های آنلاین مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. به نظر می‌رسد که تجربه‌ی به جا مانده از این دو سال تحصیلی که تحت الشعاع کرونا بود، گنجینه‌ی گرانبهایی به شمار می‌رود که اگر نظام آموزشی ما در سطح کلان به خوبی از آن درس بگیرد، می‌توان در برابر چالش‌های مشابه پیش رو، واکنش‌های بهتری را به نمایش گذاشت.
