در طول زمان تاسیس این مسجد تاکنون، شاهد حضور مردم به دلایل مختلف در مسجد اعظم بوده‌ایم، اما جریانات انقلابی را می‌توان به عنوان اوج و خط پررنگ تاریخ تجمعات مسجد اعظم نام برد.
به عنوان یکی از نخستین حرکت‌هایی که در مسجد اعظم علیه حکومت انجام شد، می‌توان به سخنرانی محمد صادقی تهرانی در سال ۱۳۴۱ علیه محمدرضا پهلوی در مراسم سالگرد آیت الله بروجردی اشاره کرد که منجر به تحت تعقیب قرارگرفتن ایشان نیز شد.
همچنین سخنرانی امام خمینی(ره) در مسجد اعظم که پس از آزادی ایشان از حبس و حصر در تاریخ ۲۶ فروردین سال ۱۳۴۳ از دیگر جرقه‌های انقلاب اسلامی بود که در این مسجد زده شد.
در دی‌ماه ۱۳۵۶ آیت‌الله گلپایگانی در مسجد اعظم قم سخنانی ایراد کردند که بازتاب گسترده آن به سایر شهرهای ایران نیز رسید که محوریت اصلی تمام این سخنان تاریخ شاهنشاهی، حجاب و تعطیلی مدرسه فیضیه، چگونگی کار بانک‌ها و تحریم معامله با بانک صادرات بود.
پس از پخش نوار سخنرانی ایشان در کشور، عده‌ای از مردم سپرده‌های خود در بانک صادرات را که گفته می‌شد سرمایه‌اش متعلق به شخصی بهایی به نام هژبر یزدانی است بیرون کشیدند.
پس از شروع تظاهرات و مخالفت‌های علنی مردم با حکومت پهلوی، مأموران نیز به مقابله با مردم پرداختند و هر روز یکی از شهرهای کشور شاهد درگیری و کشتار مردم بی‌دفاع بود و به دنبال آن، برای شهدا مراسم ختم و یادبود در مساجد برپا می‌شد.
مسجد اعظم قم نیز مانند بیشتر مساجد کشور در ۲ اسفند ۱۳۵۶ برای شهدای تبریز مراسم چهلم برگزار کرد، که البته این تنها مجلس بزرگداشت نبود، بلکه به مناسبت بزرگداشت شهدای یزد نیز مجلسی در ۱۶ فروردین ۱۳۵۷ در مسجد اعظم برپا شد.
در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۷، مصادف با چهلم شهدای یزد، جهرم و اهواز، حدود ۱۲هزار نفر از مردم قم به ویژه طلاب و زنان چادری به مناسبت مجلس ترحیم شهدا در مسجد اعظم اجتماع کرده و خواستار بازگشت امام خمینی(ره) به ایران و آزادی روحانیون من‌جمله آیات سیدمحمود طالقانی و حسینعلی منتظری و دیگر زندانیان سیاسی از زندان‌های حکومت و بازگشت کلیه تبعیدشدگان و... بودند.
پس از پایان مراسم، شرکت‌کنندگان در مراسم اقدام به تظاهرات و دادن شعار علیه حکومت کردند و در نهایت مأموران با استفاده از ماشین آب‌پاش و گاز اشک‌آور، مردم را متفرق کردند.
سال ۱۳۵۷ مخالفت‌ها بیشتر به صورت تظاهرات نمود داشت و مردم پس از اجتماع در مساجد به خیابان‌ها می‌آمدند و علیه حکومت شعار می‌دادند و به تبع آن افراد حکومت؛ مساجد را محاصره می‌کردند تا از بروز تظاهرات خیابانی جلوگیری شود و در مواردی در خیابان‌ها به مقابله با مردم می‌پرداختند.
۴ شهریور ۱۳۵۷ حرم حضرت معصومه(س) و مسجد اعظم به دنبال تظاهرات وسیع مردم قم، توسط نظامیان محاصره شد؛ اما مردم ترسی از مأموران و نظامیان نداشتند و مراسم‌های خود را در مساجد برپا می‌کردند.
حجت‌الاسلام هادی غفاری در ۱۱ شهریور ۱۳۵۷ در مسجد اعظم به مناسبت چهلم درگذشتگان واقعه مشهد درباره حکومت اسلامی و تأیید امام خمینی(ره) سخنرانی کرد و طی سخنان خود حمله شدیدی به دولت و حکومت پهلوی داشت.
در اول مهر ۱۳۵۷ نیز دو مراسم در مسجد برپا شد که مجلس صبح ختم درگذشت پسر آیت‌الله گلپایگانی از سوی آیت‌الله پسندیده و مجلس بعدازظهر از سوی آیت‌الله شریعتمداری برگزار شد که حدود پنج هزار نفر در آن شرکت کردند و پس از خاتمه مجلس جمعیت حاضر در مسجد اقدام به تظاهرات در خیابان‌های اطراف مسجد و دادن شعار علیه شاه کردند اما توسط مأمورین فرمانداری متفرق شدند.
این جریانات در شب هفت سیدمهدی گلپایگانی که همزمان با شب شهادت امام جعفر صادق(ع) و سالگرد واقعه مدرسه فیضیه در مسجد اعظم قم برگزار شد؛ ادامه داشت و با توجه به برگزاری این مراسم در سال‌های پیش و نیز مراسم ختم گلپایگانی که در نهایت منجر به تظاهرات شد، حکومت احتمال بروز حادثه از سوی مردم را می‌داد، پس میزان مراقبت‌ها را افزایش داده بود.
هر چه سال ۱۳۵۷ به پایان خود نزدیک‌تر می‌شد اعتراضات مردم نیز پر رنگ‌تر شده و مردم در بیشتر روزها در مسجد اعظم جمع می‌شدند.
در ۱۸ دی عده ای از روحانیون و طلاب من‌جمله حجج اسلام احمد جنتی، محمد یزدی و سیداحمد کلانتر که حکومت آنان را افراطی می‌نامید در مسجد اعظم تجمع کرده و سپس اقدام به تظاهرات کردند و به جلوی شهربانی رفتند.
در ۲۰ دی نیز تجمع بیش از ۲۰هزار نفر در مسجد اعظم و صحن مطهر حضرت معصومه(س) شکل گرفت که در نهایت منجر به راهپیمایی شد.
همچنین در ۱۱ بهمن نیز روحانیون و فرهنگیان قم برای ورود امام خمینی(ره) به کشور در مسجد اعظم قم تحصن کردند.
مسجد اعظم قم در تمام سال‌های مبارزه مردم علیه حکومت پهلوی، محکم و استوار بود و مأمن امنی برای مبارزین به حساب می‌آمد و حکومت هم با تمام سخت‌گیری‌هایش نتوانست مانع حضور مردم در این مکان شود.
این مسجد درحال حاضر نیز شهرت خود را داشته و محل حضور طلاب و زوار در قم است.
انتهای پیام
