مرگ رئیس‌الوزرای دموکرات

دنیای اقتصاد شنبه 06 شهریور 1400 - 00:03
میرزا حسن مستوفی‌‌‌الممالک، که پنج دوره نخست‌‌‌وزیر ایران (رئیس‌‌‌الوزراء) در دوره قاجار و یک دوره نخست‌‌‌وزیر ایران در زمان سلطنت رضاشاه بود در سن 57 سالگی در تهران درگذشت. او از جمله کسانی بود که با محمد مصدق قدم اول نظریه ملی شدن نفت را در سال ۱۲۹۲ برداشت. گفته می‌شود که مستوفی‌الممالک در قحطی بزرگ ایران در سال ۱۲۹۷، جان 160هزار ایرانی را از طریق فروش املاک خود نجات داد. او از خاندان بزرگ آشتیانی و یک دموکرات قدرتمند بود. پس از روی کارآمدن رضاشاه، مستوفی‌‌‌الممالک در انتخابات مجلس ششم شرکت کرد و به نمایندگی تهران انتخاب شد اما پیش از آغاز مجلس، رضاشاه کمی پس از تاجگذاری در اردیبهشت ۱۳۰۵ او را به نخست‌‌‌وزیری انتخاب کرد. مستوفی‌‌‌الممالک در ۲۲ خرداد ۱۳۰۵ کابینه‌‌‌اش را تشکیل داد و با گشایش مجلس در ۲۶ شهریور اعضای دولتش را به مجلس معرفی کرد.

مقدمات احداث راه‌‌‌آهن سراسری ایران (از محل وجوه عایدات قند و شکر)، برنامه‌‌‌ریزی برای تاسیس بانک ملی و عقد قرارداد با شرکتی دانمارکی برای راه‌اندازی نخستین خطوط اتوبوسرانی در تهران در دوران زمامداری او انجام گرفت. اما عمر دولت مستوفی که آخرین دولت او شد، به هفت ماه نکشید. در ۲۹ دی ۱۳۰۵، نود و سه نماینده طرحی برای استیضاح او به مجلس دادند که مواد آن عبارت بود از:

- نوشتن مراسله به کمپانی نفت جنوب برخلاف وظایفی که قوه مجریه بر رعایت آن التزام دارد

- عدم‌توجه به اصلاح امور تجارتی که به فقر و بدبختی تجار و اصناف منتهی شده

- تشکیل و تصویب محکمه غیرقانونی در مالیه که با اصول موضوعه قضائی و قانون اساسی مخالفت داشته است.

- عدم‌علاقه به حفظ مالیه مملکت و مسترد داشتن اموال نایب حسین و ماشاالله دزد و...

- عدم‌توجه و علاقه به امور قضائی و فلاحتی

مستوفی به جای آنکه برای استیضاح در مجلس حاضر شود، استعفای خود را به شاه تقدیم و در ۲۳ بهمن کابینه تازه‌‌‌ای به مجلس معرفی کرد. با پایان عمر این دولت در اردیبهشت سال بعد، مستوفی به حیات سیاسی‌‌‌اش برای همیشه خاتمه داد. در انتخابات سال ۱۳۰۷ مردم تهران او را به نمایندگی مجلس انتخاب کردند اما نپذیرفت.

 

منبع خبر "دنیای اقتصاد" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.