اقتصاد جهان در سال 2020 بحران‌های بزرگی را تجربه کرد که مهمترین آن را باید بحران کرونا دانست که از نگاه بسیاری، پس از جنگ جهانی دوم، بزرگ‌ترین بحرانی است که جهان تجربه کرد. علاوه بر کرونا، بحران دیگر را باید انتخابات ریاست جمهوری در ایالات‌متحده آمریکا دانست. اقتصاد آمریکا با سهمی بالغ بر 25 درصد از کل تجارت جهانی و اهمیت بنیادی این اقتصاد در توسعه فناوری‌های نوین و همچنین بازار گسترده مصرف این کشور که آن را به بزرگ‌ترین شریک تجاری دیگر اقتصادها تبدیل کرده، از اهمیت بسیاری زیادی برای اقتصاد جهان برخوردار است. آمریکا حدود 17 درصد از تجارت چین، 20 درصد از تجارت ژاپن، 9 درصد از تجارت آلمان و 16 درصد از روابط اقتصادی هند را تشکیل می‌دهد که هر یک از این کشورها نیز سهم به‌سزایی را در اقتصاد جهانی دارند.

انتخابات آمریکا به دلیل تفاوت رویکردهای احزاب مختلف در مورد سیاست‌های زیست‌محیطی، همکاری با سازمان‌های جهانی، تجارت آزاد و همچنین راهکارهای حل منازعات جهانی همواره بستر تغییرات بزرگی برای اقتصاد جهان می‌باشد و بازارهای منطقه‌ای و به تبع آن بازار ایران نیز از این موضوع تاثیر می‌پذیرند.

از سوی دیگر، انتخابات اخیر آمریکا در این دوره با سایر دوره‌ها تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای داشت، لذا بازارهای جهانی با احتیاطی بسیار بیشتر از گذشته، این انتخابات را دنبال می‌کردند. با این حال در این دوره همان‌طور که نظرسنجی‌ها نشان می‌داد، جو بایدن با کسب اکثریت آراء الکترال پیروز انتخابات شد و با تمام گمانه‌زنی‌ها در زمینه عدم پذیرش این پیروزی از جانب ترامپ، فرآیند انتقال قدرت به تیم بایدن آرام آرام در حال انجام است.

بازارهای جهانی و داخلی نیز بلافاصله به این وقایع واکنش نشان دادند، به شکلی که شاخص داوجونز بورس نیویورک از 21467.976 واحد در 3 نوامبر به سرعت روندی افزایشی به خود گرفت و به بالاترین مقدار خود در سال 2020 یعنی 30051.64 واحد رسید. شاخص s&p از 3310.24 واحد در ابتدای ماه نوامبر به 3635.41 در 24 نوامبر رسید.

در کنار این موارد با بهبود چشم‌انداز مثبت اقتصاد جهان تقاضا برای طلا نیز کاهش یافته و قیمت آن افت کرد، به‌طوری که قیمت هر انس طلا از 1894.45 دلار در 2 نوامبر به 1807.41 دلار کاهش یافت و از سوی دیگر، با مطرح شدن اخبار در زمینه موفقیت نمونه‌های آزمایشی واکسن کرونا قیمت نفت در سطح جهان با افزایش مواجه شد و قیمت هر بشکه نفت دریای برنت از 38 دلار در 2 نوامبر به 46 دلار در 24 نوامبر رسید.

 در بازارهای داخلی ایران نیز قیمت سکه که به کانال بالای 14 میلیون رسیده بود، کاهش یافته و به کانال 11 میلیون تومان وارد شد که پیش‌بینی می‌شود تا کانال 10 میلیون نیز سقوط کند. ارزش دلار آمریکا در برابر ریال در بازار ایران در آستانه انتخابات آمریکا به بیشترین رقم خود یعنی 30 هزار تومان رسید که پس از انتخابات آمریکا و معلوم شدن نتایج آن به تدریج افت کرده و تا کانال 25 هزار تومان نیز کاهش یافت و گمانه‌زنی‌هایی نیز مبنی بر کاهش آن تا مبلغ 20 هزار تومان به گوش می‌رسد. البته شاخص کل بورس اوراق بهادار که پس از اوج در مردادماه دچار ریزش چشمگیری شد و تا کانال یک‌میلیون و 200 هزار واحد نیز نزول کرد، پس از انتخاب بایدن روندی صعودی را در پیش گرفت و به کانال یک‌میلیون و 365 هزار ارتقاء یافت و برخی رشد شاخص تا سقف 2 میلیون واحد را نیز دور از انتظار ندانسته‌اند. ارزش معاملات خرد بازار بورس نیز با رشدی خیره‌کننده مجددا از رقم 20 هزار میلیارد تومان گذشت که در سه ماهه اخیر فعالیت بازار بورس تهران، بی‌نظیر بود.

با این حال دولت بایدن پس از انجام روند انتقال قدرت با وضعیت دشواری مواجه خواهد بود و به دلیل تغییرات ناشی از بحران کرونا که از نظر بسیاری پس از دوران رکود بزرگ در اویل قرن بیستم تاکنون در اقتصاد آمریکا بی‌مانند بوده و همچنین آسیبی که سیاست‌های ترامپ به تجارت آمریکا با اقتصادهای بزرگی از جمله چین وارد کرده است و خسارت کلی که اقتصاد جهان از شیوع کرونا دیده، پیش‌بینی می‌شود که حداقل تا یک‌سال بعد که واکسن کرونا به شکلی گسترده توزیع ‌شود، شاهد رشد منفی اقتصاد در بسیاری از مناطق جهان از جمله آمریکا باشیم.

اما به نظر می‌رسد، شتاب این رشد کاهش‌یافته و به‌سرعت به روند مثبت تمایل پیدا می‌کند. همچنین در زمینه توافقات جهانی که دولت ترامپ از آن خارج شده نیز پیش‌بینی می‌شود که دولت جدید آمریکا سیاست بازگشت به این توافقات و ادامه روند اقدامات پیش از دوره ترامپ را در دستور کار داشته باشد، ولی بازگشت به توافقات پیشین حداقل در مورد ایران به‌سادگی میسر نخواهد بود و تاثیر بازیگران منطقه‌ای و جناح‌های سیاسی در آمریکا و جریان‌های مختلف در سیاست داخلی کشورمان نقشی تعیین‌کننده خواهند داشت، اما به طور کلی می‌توان گفت؛ اقتصاد جهان و ایران پس از این انتخاب با فرصت‌های جدید و بهتری مواجه خواهند بود، اگرچه نباید در گستردگی و شدت این بهبود اغراق کرد و خوش‌بینانه حل همه مسایل و مشکلات کشور را به نتیجه این انتخابات پیوند زد.

  * عضو اتاق بازرگانی تهران