تا پیش از شیوع کرونا شماری از والدین که به قول معروف دستشان به دهانشان می‌رسید و از وضعیت اقتصادی بهتری برخوردار بودند با آرزوی تحصیل فرزندان خود در مدارسی با استانداردهای آموزشی قوی‌تر از مدارس دولتی و با نیت رقم خوردن آینده‌ای درخشان، هزینه‌های مدارس غیردولتی را متقبل می‌شدند در حالی که شیوع بیماری کرونا و ایجاد تغییرات در عرصه‌ها و زمینه‌های مختلف، این دیدگاه و البته توان اقتصادی بسیاری از این والدین را تحت تاثیر قرار داد.
مدارس غیر انتفاعی در اواخر دهه ۶۰ با توجه به افزایش قابل توجه دانش‌آموزان و تراکم بالای کلاسهای درس مدارس دولتی که در ۲ یا حتی سه شیفت پذیرای دانش آموزان بودند به عنوان یار کمکی دولت تاسیس شدند تا باری را از روی دوش مدارس دولتی بردارند. استقبال اولیای دانش آموزان از این مدارس و امکانات مطلوب موجود در آنها، فعالیتهای متعدد فوق برنامه، کلاسهای آمادگی کنکور و وجود معلمان باتجربه و توانمند از جمله جاذبه‌هایی بود که دریافت شهریه‌های گاه بسیار بالا را توجیه می‌کرد.
اما با شیوع بیماری کرونا ارائه این خدمات و امکانات دچار خدشه و وقفه شد چون اساسا حضور در مدرسه منتفی شد و از دید والدین پرداخت شهریه‌های بالا به مدارس غیرانتفاعی برای آموزش مجازی فرزندانشان به امری غیر ضرور بدل شد چنانکه بخشی از شهریه‌های مربوط به سال تحصیلی اخیر به دلیل عدم ارائه خدمات فوق برنامه و اردویی به والدین بازگردانده شد.
در این میان فشار اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کووید ۱۹ و لطمات اقتصادی وارد شده به اقشار مختلف در جامعه موجب شد تا بخشی از والدینی که قادر به تقبل تحصیل فرزندانشان در مدارس غیردولتی بودند این روزها به این فکر بیفتند که شاید بهتر است موجودی مالی خود را با توجه به این که فشار مالی این روزها معلوم نیست تا کجا و چه زمان ادامه یابد و شاهد بهبود اوضاع ناشی از کرونا باشیم در بخشهای دیگر زندگی و سایر اولویتهای خانواده استفاده کنند.
این دیدگاه و گرایش والدین به سمت نام‌نویسی دانش آموزان در مدارس دولتی به جای مدارس غیردولتی در شرایطی قوت بیشتری گرفته است که شیوع بیماری کرونا و احتمال برگزاری سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ به شیوه نیمه حضوری و یا غیرحضوری توجیهی برای پرداخت هزینه‌های میلیونی در مدارس غیردولتی را باقی نمی‌گذارد کما این که افزایش ۱۵ تا ۳۰ درصدی شهریه این مدارس نیز با توجه به اوضاع اقتصادی مشاغل آزاد، ضربه مهلکی بر گرایش مردم به مدارس غیردولتی به وجود آورده است و اینجاست که چالش پیش روی مدارس غیردولتی سوگیری دانش‌آموزان به سمت مدارس دولتی می شود که البته این روند به ضرر مدارس دولتی نیز هست چون موجب افزایش تراکم دانش آموزی (در صورت حضوری برگزار شدن کلاسها) و بالا رفتن ظرفیت کلاسها می‌شود.
استان خراسان رضوی با برخورداری از بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار دانش آموز دارنده حدود ۹ درصد جمعیت دانش آموزی کشور است و در زمینه فعالیت مدارس غیردولتی و شمار دانش آموزان تحت پوشش آموزششان نیز در کنار استانهای تهران و اصفهان جزء سه استان برتر کشور است.
فاجعه در راه است
کارشناس مسوول مدارس غیردولتی اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: امسال شرایط پیش آمده ناشی از شیوع بیماری کرونا موجب وارد آمدن خسارت و ضرر سنگینی به مدارس غیردولتی شد.
حسن امیری با بیان این که حدود ۹۰ درصد مدارس غیردولتی خراسان رضوی استیجاری هستند افزود: باید به این مدارس به شکل جدی کمک شود زیرا این مدارس باری از روی دوش مدارس دولتی بر می‌دارند که بازگشت این بار به شانه مدارس دولتی می‌تواند تبعات فراوانی داشته باشد که کمترین آن افزایش تراکم جمعیت دانش‌آموزان در کلاسها و کاهش کیفیت آموزش است.
وی ادامه داد: با توجه به افزایش اجاره بها، حق الزحمه و سایر هزینه‌ها، این مدارس با مشکلات فراوانی رو به رو هستند و خسارات ناشی از کرونا حتی با افزایش شهریه این مدارس در سال جاری نیز قابل جبران نیست.
کارشناس مسوول مدارس غیردولتی اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: باید توجه داشت که همه والدین هم اقدام به پرداخت به موقع شهریه‌ها نمی‌کنند و همین امر موجب فشار مضاعف بر مدارس شده است و اگر والدین همراهی نکنند و سوگیری ثبت‌نام از مدارس غیردولتی به مدارس دولتی در سطح گسترده رخ بدهد با هجمه‌ای از دانش آموزان ورودی به مدارس دولتی رو به رو خواهیم بود که می‌تواند تبدیل به یک فاجعه آموزشی شود.
امیری افزود: تزریق بیش از ۱۵۰ هزار دانش آموز به مدارس دولتی خراسان رضوی تبعات گسترده و جبران ناپذیری در حوزه آموزش را رقم خواهد زد بنابراین از والدین تقاضا می کنیم که به این مهم توجه کنند.
تجربه گرانبهای مدارس غیردولتی در خطر
کارشناس مسوول مدارس غیردولتی اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی با اشاره به ارزش و اهمیت تجربه موجود در مدارس غیردولتی و ضرورت حفاظت و صیانت از این تجربه گفت: نوآوری، خلاقیت و کاربرد شیوه‌های نوین آموزشی در مدارس غیردولتی به مراتب بالاتر و بیشتر است که باید این مهم را ارج نهاد.
امیری افزود: در کنار موضوع مهم تجربه آموزشی در مدارس غیردولتی، اشتغال ایجاد شده در این مدارس برای افراد مختلف نیز دارای اهمیت است که باید مورد توجه مردم و مسوولان قرار گیرد زیرا تعطیلی و کمرنگ شدن فعالیت این مدارس می‌تواند باز هم بر معیشت خانواده بخشی از جامعه فشار مضاعف وارد کند.
وی با بیان این که شهریه مدارس غیردولتی برای سال تحصیلی آینده در این استان به صورت میانگین ۲۳ درصد افزایش دارد ادامه داد: شهریه این مدارس بر اساس درجه‌بندی انجام شده و با در نظر گرفتن شاخص‌هایی مانند فضا، شمار دانش آموز و وضعیت قرارداد معلمان و برنامه‌های آموزشی تعیین شده است.
او اضافه کرد: هم اکنون هزار و ۳۰۶ مدرسه غیرانتفاعی با هشت هزار و ۲۵۱ کلاس در خراسان رضوی وجود دارد که ۱۴۰ هزار و ۲۰۰ دانش‌آموز دراین مدارس مشغول به تحصیل هستند.
تعطیلی و رکود مشاغل توان اقتصادی برای پرداخت شهریه مدارس غیردولتی را کم کرده است
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی هم گفت: آموزش طی بیش از چهار ماه از سال تحصیلی گذشته به شیوه مجازی به دانش‌آموزان همه مدارس از جمله مدارس غیردولتی ارائه شد که الحق و الانصاف در مدارس غیردولتی نیز این آموزشها به خوبی و با زحمات فراوان معلمان ارائه شد.
قاسمعلی خدابنده افزود: بخشی از خانواده‌ها نگران این هستند که سال تحصیلی پیش رو نیز به صورت آموزش مجازی ادامه یابد و به همین دلیل ثبت نام فرزندان خود در مدارس غیردولتی را دارای توجیه اقتصادی و آموزشی نمی‌بینند.
وی ادامه داد: بخش مهمی از اقتصاد خراسان رضوی بر پایه زائر و مسافر است و با شیوع کرونا و تعطیلی و توقف روند ورود مسافر، شاهد تبعات و تهدید درآمدی بسیاری از خانواده‌ها و دارندگان مشاغل آزاد در استان خراسان رضوی و مشهد هستیم.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: تعطیلی بازارها، مشاغل مختلف و واحدهای اقامتی موجب شده توان اقتصادی خانواده‌ها برای پرداخت شهریه مدارس غیردولتی پایین بیاید در حالی که هزینه‌های متعدد مدارس غیردولتی نه تنها کاهش بلکه افزایش هم یافته و لاجرم افزایش شهریه ثبت نام تصویب شده است.
خدابنده افزود: از مدیران و موسسان مدارس غیردولتی تقاضا داریم با برگشت دادن شهریه اضافه مربوط به سال تحصیلی گذشته به والدین اعتمادسازی کنند و والدین نیز کمک کنند تا مدارس غیردولتی که سرمایه‌گذاری زیادی در حوزه این مدارس انجام شده پابرجا بمانند.
وی ادامه داد: حیف است که تجربه عمیق و گسترده مدارس غیردولتی در استان خراسان رضوی ناکام بماند ضمن این که کمبود فضای آموزشی در برخی مناطق استان از جمله کلانشهر مشهد به گونه‌ای است که انتقال و هدایت دانش‌آموزان غیردولتی به مدارس دولتی می‌تواند تبعات فراوانی به همراه داشته باشد.
حسین امیر رحیمی مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی هم در خصوص ضرر کرونا به اقتصاد ایران گفت: شیوع بیکاری ناشی از کرونا و تبعات آن طبق برآورد انجام شده ۴۰ هزار میلیارد ریال به کسب و کارهای استان خسارت وارد کرده است.
شلوغی کلاسها افت کیفیت آموزش را به دنبال خواهد داشت
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: در برخی نواحی و مناطق آموزشی مشهد تعداد دانش آموزان هر کلاس بین ۴۵ تا ۴۷ نفر است و انتقال حتی درصدی اندک از دانش آموزان مدارس غیردولتی به مدارس دولتی موجب شلوغی بیش از حد کلاسها آن هم در شرایط کرونا می‌شود که این امر هم افت کیفیت آموزش را به دنبال دارد و هم از لحاظ بهداشتی دردسرساز است.
خدابنده افزود: تراکم دانش‌آموزی در برخی مناطق از جمله حاشیه شهرها وضعیت مطلوبی ندارد و با توجه به افزایش جمعیت دانش‌آموزی مهاجران به طور قطع شاهد شرایط خاصی خواهیم بود.
وی ادامه داد: بیشترین حجم فعالیت مدارس غیردولتی در کلانشهر مشهد در نواحی ۳، ۴ ، ۶ ، ۷ و ۲ قرار دارد.
بر اساس اعلام رسمی، تاکنون ۲۳۵ هزار و ۴۲۹ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و تعداد جان باختگان کرونا در کشور به ۱۱ هزار و ۲۶۰ تن رسیده است.
همچنین تاکنون ۱۹۶ هزار و ۴۴۶ نفر از مبتلایان به کرونا در ایران بهبود یافته‌اند.
"پاندمی کرونا" تاکنون در سطح جهان ۱۱ میلیون و ۷۲ هزار و هفت نفر را بیمار کرده و جان ۵۲۵ هزار و ۹۴۶ تن را در ۲۱۲ کشور گرفته است.
۶ میلیون و ۲۰۵ هزار و ۷۲۷ نفر از افراد مبتلا به کرونا در سطح جهان تاکنون درمان شده‌اند.
در این میان آمریکا با دو میلیون و ۸۵۷ هزار و ۹۹۶ بیمار کرونا و ۱۳۱ هزار و ۶۹۴ قربانی بیشترین آمار را به خود اختصاص داده و پس از آن به ترتیب کشوهای برزیل، روسیه، هند و اسپانیا قرار گرفته‌اند.
