به گزارش الف، کمیته ارزیابی کنوانسیون ۲۰۰۳ در گزارش اولیه خود، با اشاره به ابهام در مستندات مربوط به برگزاری آیین یلدا در افغانستان، پیشنهاد «ارجاع پرونده به سال بعد» (Referral) را مطرح کرده بود.

 اجلاس کمیته بین‌الدولی میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در همان سال در کشور مغرب (مراکش) برگزار می‌شد؛ کشوری که در قطع روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. هم‌زمان، برخی کشورهای عضو کمیته، از جمله عربستان سعودی نیز، در آن زمان شرایطی مشابه داشتند و از سوی دیگر، نماینده رسمی افغانستان در یونسکو اساساً فاقد ارتباط مؤثر با حاکمیت جدید این کشور بود و از پی گیری موضوع نگران بود. مجموعه این عوامل، فضای پرونده یلدا را به‌شدت پیچیده کرده بود.

 با وجود نا امیدی برخی همکاران، اهتمام سازمانی موجب شد مسیر رایزنی‌های فرهنگی ـ نه سیاسی با کشورهای عضو کمیته بین‌الدولی یونسکو آغاز شود. مذاکرات فشرده، با همراهی سفیر جمهوری اسلامی ایران در یونسکو و مدیریت وقت دفتر ثبت آثار معاونت میراث فرهنگی، به‌ تدریج نوید تغییر شرایط پرونده یلدا را داد.

 با این حال، همه چیز منوط به حضور در اجلاس و انجام رایزنی‌های نهایی بود. شخصا، علی‌رغم محدودیت‌های پروتکلی، در جهت تحقق منافع ملی، مذاکرات مستقیم و غیررسمی با سفیر عربستان و همچنین سفیر مراکش و تعداد زيادى از اعضاى كميته اجرايی صاحب راى در یونسکو انجام دادم. در این میان، همراهی مؤثر سفیر بنگلادش نقشی تعیین‌کننده در پیشبرد پرونده ایفا کرد.

 در نهایت، به فضل الهی، اهتمام سازمانی و دیپلماسی فرهنگی منجر به ثبت جهانی آیین یلدا شد؛ رویدادی که بیش از هر چیز، نشاطی ملی را در آذر ۱۴۰۱ برای کشور به ارمغان آورد و شیرینی اش در یلدای همان سال به کام مردم شیرین آمد.

 این تجربه بار دیگر نشان داد که نهادهای فرهنگی ایران می‌توانند و باید فارغ از فراز و فرودهای مناسبات سیاسی بین‌المللی، مسیر روابط فرهنگی را برای احقاق حقوق ملی دنبال کنند. در عرصه فرهنگ است که جغرافیای فرهنگی و تمدنی ایران، مرزهای سیاسی را درمی‌نوردد.

به یاد دارم در زمان ثبت جهانی یلدا، سفیر هند در یونسکو به میز جمهوری اسلامی ایران آمد و اعلام کرد نه‌ تنها از این پرونده حمایت می‌کند، بلکه در صحن اصلی کمیته بین‌الدولی یونسکو، به زبان فارسی درباره یلدا سخن خواهد گفت؛ و چنین کرد. او با لهجه شیرین خود، پیام حمایت مردم هند و شادی آنان از ثبت جهانی یلدا را به فارسی قرائت کرد؛ صحنه‌ای ماندگار از قدرت پیوندهای فرهنگی. 

 در ٤ سال اخير رتبه ايران درثبت جهانى ميراث ناملموس از هفتم به چهارم دنيا صعود كرده است.
اين موفقيت و جايگاه شايسته تاريخ و تمدن ايران است.

شب چله - يلداتان مبارک

دکتر علی دارابی، معاون میراث فرهنگی کشور