تغییر سال پایه در آمارهای بانک مرکزی و مرکز آمار ایران اتفاق تازهای نیست اما شواهد متفاوتی وجود دارد که نشان میدهد آنچه در سال ۱۴۰۴ اعلام شده است کاملاً سیاسی و شیطنت آمیز است:
اولا نوبت قبل که بانک مرکزی سال پایه را به ۱۳۹۵ تغییر داد این خبر را ولی الله سیف در آبان همان سال ۱۳۹۵ اعلام کرد و از مرداد ۱۳۹۶ رسما آمار بانک مرکزی با سال پایه ۱۳۹۵ منتشر شد (مراجعه کنید به مصاحبه معاون وقت بانک مرکزی در تیر ۱۳۹۶). اما این بار بانک مرکزی تغییر سال پایه به ۱۴۰۰ را نه ۵ماه بعد، نه پایان ۱۴۰۱ و نه انتهای ۱۴۰۲ و نه حتی آخر ۱۴۰۳ بلکه در میانه سال ۱۴۰۴ روی سایت خود میگذارد. واقعا علت این اتفاق کمسابقه چیست؟ کدام بانک مرکزی در دنیا پس از ۳ سال عدد تورم اعلامی قبلی خودش را که بارها و بارها ۴۶درصد اعلام کرده بود زیر سوال میبرد؟
ثانیا تغییر سال پایه قاعدتا باید از اوایل یا اواسط سال شروع شود به نحوی که اکثر ماههای آن سال براساس سال پایه، همساز شده باشند. این در حالیست که بانک مرکزی این بار ۱۱ ماه سال ۱۴۰۱ را با سال پایه قبل محاسبه کرده و فقط آخرین ماه را با سال پایه جدید اعلام کرده است. در حالی که بانک مرکزی میتوانست از فروردین ۱۴۰۲ بطور کاملا هماهنگی سال پایه جدید را مبنا بگذارد. این اتفاق عجیب موجب شده است تورم فقط در یک ماه پایانی ۱۴۰۱ از ۴۳ درصد یکباره به ۵۳ درصد جهش یابد یعنی ۱۰ واحد درصد افزایش فقط در یک ماه. آیا جالب نیست که این "ماهِ جهشیافته" یعنی اسفند ۱۴۰۱ همان است که تورم تمام سال ۱۴۰۱ را در اسناد رسمی کشور ثبت خواهد کرد؟ ۱۱ماه سال با یک متر و معیار و ۱ ماه همان سال با یک متر و معیار دیگر؟! این اتفاق، هم بیسابقه و هم به لحاظ کارشناسی مردود است.
بگذریم از اینکه این تغییر سال پایه در آخرین ماه ۱۴۰۱ درست در سالی قرار دارد که به جهت تورم بینالمللی خوراک (ناشی از جنگ اوکراین)، قله ۲۵ سال اخیر اکثر کشورهای غرب و شرق جهان محسوب میشود، بعلاوه در ایران نیز با جهش نرخ ارز پس از ناآرامیهای فوت مهسا امینی و برخی سیاستها مثل حذف ارز ترجیحی، سال کمسابقهای است.
آیا بانک مرکزی مطلع است که چنین رسوایی در انتشار آمارها، تهمانده اعتماد جامعه نسبت به آمارهای بانک مرکزی را چقدر زیر سوال میبرد؟ آیا در ماههایی که جامعه از افزایش قیمتها عصبانی است، نباید این اقدام را خوشرقصی برای حفظ کرسی نام نهاد؟ آیا برآوردها از تورم امسال بالاتر از سالهای قبل خبر میداد و قرار بود که با این انتشار، قله تورمی به دوران قبل نسبت داده شود؟
* وزیر سابق اقتصاد
