خبرگزاری مهر، گروه استانها: حجاب، اگر از سطح برداشتهای تقلیلیافته عبور کند، به مثابه یک انتخاب هویتی معنا مییابد؛ انتخابی آگاهانه که به زن امکان میدهد ارزش و جایگاه خود را نه بر پایه نمایش بیرونی، بلکه بر اساس عمق شخصیت، اندیشه و کنش اجتماعیاش تعریف کند.
در این نگاه، حجاب نه ابزار حذف زن از عرصه اجتماع، بلکه سازوکاری برای بازتعریف حضور اوست؛ حضوری که محور آن عقلانیت، خلاقیت و کرامت انسانی است.
چنین رویکردی، نخستین گام در مسیر دستیابی به امنیت روحی و روانی به شمار میآید، زیرا فرد را از فشار مداوم دیدهشدنِ ظاهری رها میسازد.
هنگامی که کانون توجه عمومی از جسم به ظرفیتهای فکری، اخلاقی و رفتاری افراد منتقل میشود، بسیاری از اضطرابهای پنهان اما فراگیر فروکش میکند.
رقابتهای فرساینده مبتنی بر ظاهر، که بهویژه زنان را در چرخهای پایانناپذیر از مقایسه و خودارزیابی گرفتار میکند، جای خود را به سنجشهای معنادارتری میدهد.
نتیجه این جابهجایی، تقویت آرامش درونی و افزایش احساس امنیت روانی است؛ امنیتی که پیششرط مشارکت فعال و خلاق در جامعه محسوب میشود.
در کنار حجاب، مفهوم عفاف به عنوان جوهره این نظام ارزشی، نقشی تعیینکننده دارد؛ عفاف تنها به پوشش محدود نمیشود، بلکه منظومهای از رفتار، نگرش و مسئولیتپذیری اخلاقی را در بر میگیرد که هم زنان و هم مردان را به حفظ حریم یکدیگر در اندیشه و عمل فرامیخواند.
این حریمداری متقابل، پناهگاهی اخلاقی میسازد که اعتماد اجتماعی بر آن استوار میشود. جامعهای که مرزهای انسانی در آن محترم شمرده میشود، از بسیاری اصطکاکهای ناخواسته، سوءبرداشتها و آسیبهای اخلاقی مصون میماند.
از این منظر، حجاب و عفاف نه محدودیتهایی بازدارنده، بلکه چارچوبهایی هدایتگر برای بالندگی فردی و اجتماعیاند؛ این دو مفهوم با مدیریت توجه و تنظیم روابط انسانی، بستری از احترام متقابل فراهم میآورند؛ بستری که به جای تقلیل انسان به ظاهر، او را در کلیت وجودیاش به رسمیت میشناسد. چنین فضایی، امکان شکوفایی استعدادها و تمرکز بر اهداف بزرگتر جمعی را افزایش میدهد.
تجربهها و گزارشهای اجتماعی نیز نشان میدهد جوامعی که از بنیانهای اخلاقی منسجمتری برخوردارند، در مواجهه با بحرانهای روانی و اجتماعی از تابآوری بیشتری بهرهمندند. انسجام اخلاقی، سرمایهای نامرئی اما تعیینکننده است که به کاهش تنشها، تقویت همبستگی و افزایش احساس امنیت عمومی میانجامد. در این میان، نقش زنان به عنوان کنشگران اصلی این فضا، نقشی کلیدی و غیرقابل انکار است.
مقابله با بیحجابی نیازمند برنامهریزی جامع و مشارکت همهجانبه نهادهاست
حجتالاسلام والمسلمین محمدباقر ولدان، مدیرکل تبلیغات اسلامی فارس، در گفتوگو با خبرنگار مهر، با اشاره به ضرورت اتخاذ رویکردی جامع برای جلوگیری و ریشهکنی پدیده بیحجابی و بیعفتی، اظهار کرد: برخوردهای مقطعی و تکبعدی نمیتواند پاسخگوی این مسئله اجتماعی باشد و مقابله مؤثر با آن مستلزم تدوین برنامهها، راهبردها، امکانات و ایدههای نو در پنج حوزه کلیدی است.
وی با تأکید بر اینکه مسئله عفاف و حجاب یک موضوع صرفاً فردی نیست، افزود: این پدیده ابعاد فرهنگی، اجتماعی، تربیتی، رسانهای و حقوقی دارد و تنها در صورتی میتوان به نتایج پایدار دست یافت که همه این ابعاد به صورت هماهنگ و هدفمند مورد توجه قرار گیرد.
خانواده؛ نخستین و مؤثرترین بستر تربیت عفاف
مدیرکل تبلیغات اسلامی فارس، نخستین راهبرد اساسی در این زمینه را تبدیل آموزش عفاف و حجاب از یک اقدام مناسبتی به یک فرآیند دائمی و ریشهدار عنوان کرد و گفت: آموزش در این حوزه باید از سنین پایین و در بستر خانواده، مدرسه و جامعه آغاز شود و با برنامهریزی مستمر ادامه یابد. طراحی برنامههای آموزشی جذاب و متناسب با گروههای سنی مختلف با بهرهگیری از ابزارهایی مانند بازی، هنر، داستانپردازی، تولید محتوای خلاقانه و استفاده هوشمندانه از فضای مجازی، میتواند اثربخشی این آموزشها را افزایش دهد.
حجتالاسلام ولدان، توانمندسازی والدین را دومین راهبرد مهم در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب دانست و تصریح کرد: والدین به عنوان اولین و مؤثرترین مربیان فرزندان، نقش تعیینکنندهای در شکلگیری باورها و رفتارهای آنان دارند. ارائه مشاورههای تخصصی خانواده، برگزاری کارگاههای آموزشی ویژه والدین و حمایت از نهادهای فعال در حوزه تحکیم بنیان خانواده، میتواند زمینه تربیت صحیح کودکان و نوجوانان را فراهم کند.
وی در ادامه به راهبرد سوم اشاره کرد و گفت: اصلاح و ایجاد محیطهای اجتماعی، فرهنگی و رسانهای که حامی و ترویجکننده ارزشهای عفاف باشند، از الزامات اساسی در این حوزه است. نظارت مؤثر بر محتوای رسانههایی همچون سینما، تلویزیون، موسیقی و شبکههای اجتماعی، تشویق به تولید آثار فاخر و متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی و مقابله با عادیسازی بیعفتی در فضای عمومی، نقش مهمی در جهتدهی به افکار عمومی دارد.
چهرههای اثرگذار؛ الگوهای قابل پذیرش برای نسل جوان
مدیرکل تبلیغات اسلامی فارس، راهبرد چهارم را قانونگذاری شفاف و اجرای قاطع قوانین مرتبط با عفاف و حجاب عنوان کرد و افزود: بازنگری در قوانین موجود، تعیین مجازاتهای متناسب و عادلانه و ایجاد سازوکارهای اجرایی قوی، در کنار حمایت از افراد و مجموعههایی که در مسیر ترویج فرهنگ عفاف فعالیت میکنند، میتواند بازدارندگی مؤثری در برابر مظاهر بیعفتی ایجاد کند.
حجتالاسلام ولدان در تشریح پنجمین راهبرد کلیدی، بر نقش چهرههای اثرگذار اجتماعی تأکید کرد و گفت: شناسایی، معرفی و حمایت از نخبگان، هنرمندان، ورزشکاران و افراد تأثیرگذار که به صورت عملی و گفتاری مروج ارزشهای عفاف هستند، میتواند الگوهای مثبت و قابل پذیرش برای جامعه به ویژه نسل جوان ایجاد کند. برنامهریزی برای همکاری مشترک با این افراد و فراهم کردن بستر بیان دیدگاهها و تجربیات آنان در حوزه عفاف، از جمله اقدامات عملی در این زمینه است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: تحقق فرهنگ عفاف و حجاب نیازمند عزم جمعی، استمرار در برنامهریزی و همافزایی میان دستگاههای اجرایی، فرهنگی و رسانهای است و بدون این هماهنگی، دستیابی به نتایج پایدار امکانپذیر نخواهد بود.
حجاب مصونیت است نه محدودیت
حجتالاسلام والمسلمین قاسم میرشکاری، معاون فرهنگی اجتماعی حرم مطهر شاهچراغ (ع)، در گفتوگو با خبرنگار مهر با تأکید بر نقش بنیادین حجاب در تأمین امنیت فردی و اجتماعی زنان، اظهار کرد: حجاب در نگاه دینی و اجتماعی، یک عامل بازدارنده و محافظ است و باید آن را مصونیت دانست نه محدودیت؛ چراکه زمینه حضور سالم، مؤثر و عزتمند زنان در جامعه را فراهم میکند.
وی با اشاره به نتایج مطالعات و بررسیهای علمی در حوزه اجتماعی افزود: تجربه جوامع مختلف نشان میدهد در محیطهایی که حجاب و عفاف به عنوان یک ارزش پذیرفته شده است، سطح امنیت روانی و اجتماعی بانوان بالاتر است. این امنیت سبب میشود زنان بدون دغدغههای ناشی از مزاحمت یا نگاه ابزاری، تواناییها و ظرفیتهای علمی، فرهنگی و حرفهای خود را در محیطهای آموزشی و کاری بروز دهند.
معاون فرهنگی اجتماعی حرم مطهر شاهچراغ (ع) ادامه داد: بانویی که حجاب را انتخاب میکند، در واقع پیامی روشن به جامعه منتقل میکند؛ پیامی مبنی بر اینکه دارای حریم مشخص و محترم است و هیچ فردی حق تعرض به حریم شخصی، کرامت و عفاف او را ندارد. همین پیام اجتماعی، به شکلگیری فضایی امن و قابل اعتماد برای حضور فعال زنان در عرصههای مختلف منجر میشود.
امنیت اجتماعی بستر شکوفایی زنان را فراهم میکند
حجتالاسلام میرشکاری با اشاره به تأثیرات اجتماعی حجاب پس از پیروزی انقلاب اسلامی تصریح کرد: پس از انقلاب، توجه جدیتر خانوادهها به مسئله عفاف و حجاب موجب افزایش اطمینان والدین نسبت به محیطهای آموزشی شد. این اعتماد اجتماعی باعث شد خانوادهها با آرامش خاطر بیشتری دختران خود را راهی مدارس، دانشگاهها و مراکز علمی کنند.
وی افزود: ثمره این رویکرد را امروز بهوضوح میتوان مشاهده کرد؛ بهگونهای که سطح سواد و تحصیلات بانوان در دهههای اخیر رشد چشمگیری داشته و زنان در عرصههای مختلف علمی، فرهنگی، آموزشی و حتی مدیریتی نقشآفرینی مؤثری پیدا کردهاند.
معاون فرهنگی اجتماعی حرم مطهر شاهچراغ (ع) خاطرنشان کرد: آمارهای موجود نشان میدهد زنان ایرانی در بسیاری از حوزهها به موفقیتهای قابل توجهی دست یافتهاند و این پیشرفت، حاصل همافزایی دو مؤلفه مهم عفاف و امنیت اجتماعی است. هر جا این دو عنصر در کنار هم تقویت شدهاند، مسیر رشد و بالندگی زنان نیز هموارتر شده است.
وی در پایان تأکید کرد: تبیین درست فلسفه حجاب و پرهیز از نگاههای سطحی یا شعاری به این موضوع، میتواند به تقویت امنیت اجتماعی و افزایش مشارکت سازنده بانوان در جامعه کمک کند؛ مسیری که در نهایت به نفع کل جامعه خواهد بود.
