کمبود و نوسان در تأمین نهادههای دامی طی ماههای اخیر نگرانی گستردهای را میان تولیدکنندگان و مرغداران ایجاد کرده است. فعالان این صنعت میگویند استمرار این وضعیت نهتنها هزینههای تولید را افزایش داده، بلکه ثبات بازار محصولات پروتئینی را نیز با تهدید جدی مواجه کرده است.
به گزارش ایسنا، بر اساس اظهارات فعالان صنفی، تأخیر در تخصیص و توزیع نهادهها، بهویژه ذرت و کنجاله سویا، موجب شده هزینه تأمین خوراک طیور به شکل چشمگیری افزایش یابد. برخی مرغداران گزارش میدهند که در برخی دورهها مجبور به خرید نهاده از بازار آزاد شدهاند؛ بازاری که قیمتها در آن گاهی تا دو برابر نرخ مصوب افزایش یافته است.
افزایش هزینه تولید، موجب کاهش حاشیه سود و در برخی موارد زیان مرغداران شده است. فعالان این حوزه هشدار میدهند که ادامه این روند میتواند به خروج تدریجی تولیدکنندگان کوچک از چرخه تولید و کاهش ظرفیت تولید گوشت مرغ و تخممرغ منجر شود. این کاهش عرضه، زمینهساز بیثباتی در بازار و رشد قیمت محصولات پروتئینی خواهد بود.
برخی تولیدکنندگان معتقدند ریشه بخشی از مشکلات به ضعف در سامانههای توزیع، کندی فرایند ترخیص نهادهها از بنادر و نبود نظارت مؤثر بر تخصیص سهمیهها بازمیگردد. همچنین، نوسانات ارزی نیز موجب شده هزینه واردات نهادهها برای واردکنندگان افزایش یابد و شبکه تأمین با تأخیر و اختلال مواجه شود.
حبیب اسداللهنژاد- مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران- ضمن اشاره به آمار جوجهریزی پاییز گفت: در مهرماه ۱۵۹ میلیون قطعه و در آبانماه ۱۵۴ میلیون قطعه جوجهریزی انجام شده که نسبت به ماههای گذشته و مدت مشابه سال قبل رشد خوبی داشته است. این ارقام نشان میدهد برنامهریزی برای تولید مطابق سیاستهای اعلامی پیش رفته و در بخش جوجهریزی با بحران مواجه نیستیم. در بخش مزارع تولید مرغ گوشتی شرایط تولید منوط به تأمین نهادههای دامی است که اکنون با چالش جدی روبهرو شده.
مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران، نبود نهادههای دامی ضروری به ویژه سویا را اصلیترین مشکل فعلی دانست و توضیح داد: تولید به دلیل کمبود نهادهها بهویژه سویا به شدت دچار چالش شده و مرغداران مجبورند ذرت را سه برابر و سویا را بیش از دو برابر قیمت مصوب از بازار آزاد تهیه کنند. این وضعیت هزینه تولید را به شکل قابل توجهی افزایش داده است.
او افزود: به دلیل سختی تأمین نهاده و نبود ارز ترجیحی، مرغها زودتر از موعد مقرر از واحدها تخلیه و روانه بازار میشوند. این اتفاق میتواند ۱۵ تا ۲۰ درصد از تولید کشور را کاهش دهد و اگر تدبیری اندیشیده نشود، در انتهای دوره شاهد افت محسوس تولید خواهیم بود.
اسداللهنژاد با اشاره به روند بازار بیان کرد: قیمت جوجه یکروزه به شدت نزولی شده و حدود ۱۵ هزار تومان معامله میشود. این مسئله هشداردهنده است و اگر چارهاندیشی فوری صورت نگیرد، کاهش جوجهریزی و عدم جذب جوجهها محتمل است که پیامد آن کاهش تولید و اثرات روانی منفی در بازار خواهد بود.
او تأکید کرد: در روزهای آینده افزایش قیمت مرغ قطعی است. تولیدکنندگان اکنون با وجود عرضه با تلورانس ۱۰ درصدی نسبت به قیمت مصوب، در زیان هستند. اگر برای تأمین نهاده اقدامی نشود، قیمت مصوب فقط روی کاغذ باقی میماند و قیمت بازار مطابق هزینههای واقعی تولید افزایش خواهد یافت. این یعنی کوچکتر شدن سفره خانوار و تهدید امنیت غذایی؛ زیرا مرغ همیشه با پروتئینی بالا و قیمت پایین قابل دسترس بوده است.
در واکنش به وعده دولت مبنی بر واردات گسترده نهاده، اسداللهنژاد گفت: بیان مواردی در رسانهها، چه از سوی برخی مسئولان و چه از سوی رئیسجمهور، به تنهایی مشکل را حل نمیکند. واقعیت بازار این است که دولت حتی قادر به تأمین ۳۰ درصد نهادههای مورد نیاز تولیدکنندگان نیست.
او در ادامه درباره قیمتگذاری دستوری در کالاهای اساسی توضیح داد: دو مسئله وجود دارد؛ نخست اینکه آیا اقتصاد از سیاستگذاری دستوری تبعیت میکند یا خیر که پاسخ منفی است. تجربه نشان داده اقتصاد دستوری در کشور موفق نبوده و بازگشت به آن، تکرار خطاهای گذشته است.
اسداللهنژاد در پایان افزود: در عین حال کالاهایی که از ارز ترجیحی استفاده میکنند مشمول قیمتگذاری هستند. اگر دولت نهاده را کامل و بهموقع تأمین کند، واحدها تابع قیمت مصوب خواهند بود. اما وقتی دولت تعهداتش را انجام نمیدهد و نهاده در اختیار مرغداران قرار نمیگیرد، قیمت مصوب موضوعیت ندارد و قابل پذیرش نیست.
بنابر شرایط موجود در بازار مرغ و تخم مرغ و شرایط نابسامان تامین نهاده و افزایش قیمت تخم مرغ و چالشهای موجود در تولید مرغ گوشتی، وزارت جهاد کشاورزی پاسخ داد: تولید گوشت مرغ و تخممرغ بهطور مستقیم متأثر از عواملی چون تأمین و توزیع بهموقع نهادههای دامی، تخصیص کافی و بههنگام ارز ترجیحی و کاهش زمان تشریفات گمرکی است.
بنابراین، برنامهریزی و تنظیم تولید توسط دفتر امور طیور معاونت امور تولیدات دامی بهمنظور حفظ استمرار تولید و امنیت غذایی پایدار انجام میپذیرد. در این راستا، از ابتدای سال ۱۴۰۴ تاکنون بهطور میانگین ماهانه بیش از ۱۵۰ میلیون قطعه جوجهریزی در واحدهای مرغ گوشتی کشور انجام شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل روند افزایشی داشته است.
تأمین نهادههای مورد نیاز زیربخش دام و طیور از طریق سامانه بازارگاه و بر اساس نیازسنجی معاونت امور تولیدات دامی صورت میپذیرد.دراین زمینه، مکاتبات مستمر با معاونتهای توسعه بازرگانی و امور زراعت انجام شده تا نهادههای مورد نیاز بهصورت کافی، با کیفیت مطلوب، بهموقع و مستمر تأمین گردد.
همچنین بهمنظور ساماندهی تولید محصولات پروتئینی پرمصرف،بخش قابلتوجهی از نهادهها از محل ذخایر شرکت پشتیبانی امور دام کشور و محمولههای وارداتی بخش خصوصی و دولتی بهصورت هدفمند و با اولویت واحدهای مرغ گوشتی و مرغ تخمگذار در سامانه بازارگاه توزیع میشود.
لازم به ذکراست وزارت جهاد کشاورزی با هدف حفظ توجیه اقتصادی واردات برای بخش خصوصی و افزایش سرعت تأمین نهادههای دامی، نسبت به اصلاح نرخهای پایه ارزی اقدام کرده و همزمان با همکاری نزدیکتر دستگاههای ذیربط، روند ترخیص و ورود نهادههای خوراک دام و طیور را شتاب بخشیده است.
با وجود پاسخ وزارت جهاد کشاورزی به شرایط موجود، بازار محصولات پروتئینی به شدت وابسته به تأمین پایدار و منظم نهادههای دامی است. ادامه کمبود و نوسانات قیمتی، میتواند پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گستردهای به همراه داشته باشد و سوال مهم این است که چند درصد وعدههای حدود یک ماه گذشته مبنی بر تامین نهاده محقق شده است؟ تاکنون گلایههای تولیدکنندگان به کجا رسیده و چقدر شرایط بهبود یافته؟ آیا صرفا با وعده بهبود وضعیت میتوان چرخه تولید را چرخاند؟ یا همچنان باید شاهد خوابیدن چرخههای تولید و گرانی محصولات پروتئینی باشیم؟
