همشهری‌آنلاین- مجیدجباری: ایران با وجود اینکه هنوز به معاهده پاریس نپیوسته در سی‌امین کنفرانس کشورهای عضو کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل (COP۳۰) در برزیل حضور داشت و برنامه‌های ملی کاهش انتشار و همکاری‌های بین‌المللی خود را پیگیری کرد. معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست طی سخنانی در این کنفرانس بین‌المللی بر اهمیت عدالت اقلیمی، دسترسی برابر کشورها به فناوری و منابع مالی و دفاع از منافع ملی، از جمله حفظ ظرفیت تولید انرژی، مدیریت منابع آب و جلوگیری از فشار بیش از حد بر صنعت نفت و گاز تاکید کرد.
شینا انصاری همکاری‌های منطقه‌ای در حوزه گردوغبار و مدیریت منابع آب را از اولویت‌های دیپلماسی محیط‌زیستی ایران برشمرد و با اشاره به تعهد کشورهای عضو کنوانسیون تغییرات اقلیمی در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر گفت: «جمهوری اسلامی ایران با وجود محدودیت‌ها و تحریم‌های یک‌جانبه که مانع دسترسی به فناوری، منابع مالی و سرمایه‌گذاری خارجی شده، پیشرفت‌های قابل‌توجهی در حوزه انرژی پاک و کاهش آلاینده‌ها به دست آورده است.»
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست خطاب به نمایندگان کشورها گفت: «عدالت اقلیمی بدون دسترسی برابر کشورها به فناوری و منابع مالی تحقق‌پذیر نیست. نمی‌توان از همه کشورها انتظار تعهدات یکسان داشت، در حالی که شرایط اقتصادی و فناوری آن‌ها برابر نیست.»
انصاری همچنین با تشریح برنامه‌های ایران در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بر نقش این کشور در منطقه تاکید کرد و گفت: «ایران با وجود چالش‌های مالی و تحریمی، مسیر اصلاح الگوی مصرف انرژی، کاهش فلرینگ و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را ادامه می‌دهد.»
راهبرد ایران برای شرکت در کاپ۳۰
اجلاس کنفرانس کشورهای عضو کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل که به‌طور سالانه برگزار می‌شود، محل گفت‌وگو و تصمیم‌گیری کشورها درباره سیاست‌ها و برنامه‌های کاهش انتشار و سازگاری با تغییرات اقلیم است. ایران اگرچه هنوز عضو توافق پاریس نیست و تعهد الزام‌آور برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ندارد، اما حضور فعال ایران برای بیان مواضع ملی و حفظ جایگاه سیاسی و فنی در میز تصمیم‌گیری جهانی اهمیت راهبردی دارد.
یک دکترای محیط زیست با اشاره به این موضوع، حضور ایران را در COP۳۰ راهبردی دانست و گفت: «حتی بدون تعهد الزام‌آور، شرکت فعال در مذاکرات جهانی امکان حفظ جایگاه ایران و دفاع از منافع ملی را فراهم می‌کند.»
وحید نوروزی در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین درباره ماهیت حضور ایران در این اجلاس بین المللی توضیح داد: «اجلاس کاپ۳۰ همان نشست سالانه اعضای کنوانسیون تغییرات اقلیم سازمان ملل است. ایران از سال ۱۳۷۵ عضو این کنوانسیون است و حق حضور، رای و اظهار نظر دارد. با این حال چون هنوز به توافق پاریس نپیوسته، تعهد الزام‌آور در کاهش انتشار ندارد.»
نوروزی تاکید کرد: «بر خلاف تصور عمومی، حضور ایران در این اجلاس‌ها به‌معنای پذیرش تعهدات جدید نیست، بلکه برای دفاع از منافع ملی و مشارکت در تصمیم‌سازی‌های جهانی است. اگر شرکت نکنیم، دیگران درباره آینده انرژی و اقلیم بدون حضور ما تصمیم می‌گیرند. نبودن، زیان‌بارتر از بودن بدون تعهد است.»
برنامه‌های ملی در چارچوب کنوانسیون تغییرات اقلیم
به گفته نوروزی، ایران تاکنون ۳ گزارش ملی اقلیم و یک گزارش به‌روزشده (BUR) به سازمان ملل ارائه کرده است. محورهای این برنامه‌ها شامل بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش سوزاندن گازهای همراه نفت، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، اصلاح کشاورزی و احیای جنگل‌هاست.
او می‌گوید: «ایران در سال ۱۳۹۴ سند مشارکت ملی داوطلبانه (NDC) را تدوین کرد و در آن تعهد داد که تا سال ۲۰۳۰ چهار درصد کاهش انتشار بدون شرط و ۱۲ درصد دیگر به‌صورت مشروط به رفع تحریم‌ها و حمایت مالی بین‌المللی انجام دهد. اگرچه این سند هنوز رسمی نشده، اما مبنای برنامه‌های اقلیمی کشور است.»
دلایل نپیوستن ایران به توافق پاریس
این متخصص آلودگی هوا در پاسخ به این پرسش که چرا ایران هنوز توافق پاریس را نهایی نکرده است، گفت: «ایران در سال ۲۰۱۶ توافق پاریس را امضا کرد، اما مجلس هنوز آن را تصویب نکرده است. تحریم‌های اقتصادی، نبود تضمین دسترسی به صندوق اقلیم سبز، فشار احتمالی بر صنعت نفت و گاز و دیدگاه ایران مبنی بر اینکه کشورهای صنعتی باید سهم بیشتری از بار کاهش انتشار را بر دوش بگیرند، از مهم‌ترین دلایل این تصمیم است. ضمن اینکه نپیوستن به توافق پاریس در کنار تحریم‌ها، مانع اصلی در جذب سرمایه و فناوری‌های سبز برای اجرای موثرتر برنامه‌های داخلی است.»
نوروزی با بیان اینکه حتی بدون پیوستن به توافق پاریس، ایران مسیر قانونی مشخصی برای کاهش انتشار دارد، تصریح‌کرد: «در راس اسناد ملی، سیاست‌های کلی محیط زیست است که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده و بر کاهش شدت انرژی و آلودگی تاکید دارد. همچنین ماده ۳۸ قانون برنامه ششمتوسعه، وزارت نفت را موظف کرده است تا سوزاندن گازهای همراه نفت را کاهش دهد. همچنین برنامه ملی تغییر اقلیم مصوب ۱۳۹۶ نیز نقشه راهی برای کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای، سازگاری با اثرات تغییر اقلیم و ارتقای بهره‌وری انرژی ترسیم کرده است. این اسناد، مبنای سیاست‌های اقلیمی ایران محسوب می‌شوند.»
کاهش فلرینگ؛ گامی عملی و اقتصادی
یکی از موفق‌ترین اقدامات ایران در کاهش انتشار، پروژه‌های مربوط به کاهش فلرینگ یا سوزاندن گازهای همراه نفت است. دکتر نوروزی در این باره گفت: «فلرینگ یکی از منابع مهم انتشار متان است که اثر گلخانه‌ای آن ۲۵ برابر دی‌اکسیدکربن است. ایران در چند سال اخیر با اجرای پروژه‌های بزرگ در میدان‌های غرب کارون، اهواز و آغاجاری توانسته تا پایان ۱۴۰۲ حدود ۶۵ درصد از گازهای مشعل این مناطق را بازیابی کند.»
این دکترای محیط زیست در پایان گفت: «طرح‌های جدیدی مانند استفاده از گازهای فلر در نیروگاه‌ها، توسعه Mini-LNG و مشارکت بخش خصوصی در جمع‌آوری گازهای همراه اقدامات موثری است که بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۳ منجر به کاهش ۲۰ درصدی انتشار متان در کشور شده‌است. در واقع عدالت اقلیمی بدون رفع تحریم‌ها معنا ندارد. اقدامات ایران در کاهش فلرینگ، افزایش بهره‌وری انرژی و توسعه تجدیدپذیرها پایه‌های سیاست داوطلبانه اقلیمی کشور را تشکیل می‌دهند.»
به گزارش همشهری‌آنلاین، سفر ۲ روزه شینا انصاری معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، با پایان سی‌امین نشست بخش عالی‌رتبه کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد موسوم به کاپ۳۰ در برزیل به پایان رسید. هیات ایران در این کنفرانس بین المللی بر انتقال فناوری‌های پاک به کشورهای در حال توسعه تا همکاری‌های محیط‌زیستی جهانی تاکید کرد. همچنین در حاشیه این نشست، بیش از ۱۱ دیدار دوجانبه با روسای هیات‌های نمایندگی کشورهای منطقه، وزرای محیط زیست و تغییر اقلیم، و همچنین نمایندگان ارشد نهادهای وابسته به سازمان ملل متحد برگزار کرد. در این دیدارها، موضوعات همکاری‌های زیست‌محیطی، انتقال فناوری‌های پاک و تامین مالی اقدامات اقلیمی در کشورهای در حال توسعه مورد بررسی قرار گرفت.
توافق پاریس که در سال ۲۰۱۵ با هدف مهار گرمایش زمین و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تصویب شد، تاکنون بیش از ۱۹۵ کشور جهان به آن پیوسته‌اند. تنها چند کشور از جمله ایران، اریتره و لیبی هنوز عضویت رسمی در این توافق ندارند.
