به گزارش مشرق، وبگاه اسپِیس در گزارشی آورده است:
از گذشته، مردم باور داشته‌اند که ماه کامل می‌تواند باعث بی‌خوابی و حتی رفتارهای غیرعادی شود تا جایی که واژه لونِسی/ lunacy در انگلیسی به معنای دیوانگی، ریشه در لغت لاتین لونا/ luna به معنای ماه دارد. اما آیا علم این باور قدیمی را تأیید می‌کند؟
پاسخ پیچیده‌تر از افسانه‌هاست. تحقیقات نشان می‌دهد ماه کامل تأثیری اندک اما قابل اندازه‌گیری بر خواب دارد، در حالی که ارتباط آن با سلامت روان بسیار ضعیف است.
تأثیر ماه بر خواب: از افسانه تا واقعیت
مطالعات متعدد نشان می‌دهند مردم در شب‌های منتهی به ماه کامل، که مهتاب درخشان‌تر است، حدود ۲۰ دقیقه کمتر می‌خوابند، دیرتر به خواب می‌روند و زمان کمتری در مرحله خواب عمیق و ترمیمی سپری می‌کنند.
دلیل اصلی این پدیده، نور است. ماه روشن می‌تواند:
- ساعت داخلی بدن را به تأخیر بیندازد؛
- ترشح ملاتونین (هورمون تنظیم‌کننده خواب) را کاهش دهد؛
- مغز را در حالت هوشیاری بیشتری نگه دارد.
این اثر در مناطقی بدون نور مصنوعی مانند مناطق روستایی یا هنگام اردوزدن قوی‌تر است. جالب اینکه مردان و زنان ممکن است واکنش‌های متفاوتی نشان دهند: میزان خواب کلی مردان کاهش می‌یابد، در حالی که زنان کاهش در کیفیت خواب و به‌ویژه کمترشدن خواب عمیق را تجربه می‌کنند.
ارتباط با سلامت روان: واقعیت یا توهم؟
علم مدرن به‌وضوح نشان می‌دهد که کمبود خواب، محرک قدرتمندی برای مشکلات سلامت روان است، اما شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد ماه به صورت مستقل باعث بحران‌های روانپزشکی می‌شود.
مطالعات گسترده هیچ الگوی مطمئنی بین فازهای ماه و موارد بستری یا ترخیص بیمارستان‌های روانپزشکی پیدا نکرده‌اند. با این حال، برخی مطالعات محلی (مانند داده‌های هند و چین) اثرات کوچکی را گزارش کرده‌اند که ممکن است منعکس‌کننده عوامل فرهنگی یا روش‌های محلی بیمارستان‌ها باشد.
چرا این افسانه پابرجاست؟
روانشناسان از مفهومی به نام همبستگی پنداری نام می‌برند: ما شب‌های غیرعادی که ماه کامل است را به خاطر می‌سپاریم، اما شب‌های بسیاری را که هیچ اتفاقی نیفتاده فراموش می‌کنیم.
درسی برای دنیای امروزی
حتی اگر ماه ما را دیوانه نکند، تأثیر کوچک آن بر خواب بر یک واقعیت مهم تأکید دارد: نور در شب مهم است.
بدن ما برای پیروی از چرخه طبیعی نور و تاریکی طراحی شده است. نور اضافی در شب، چه از ماه، چه از چراغ‌های خیابان یا صفحه گوشی می‌تواند:
- ریتم شبانه‌روزی بدن را به تأخیر بیندازد؛
- ترشح ملاتونین را کاهش دهد؛
- به خواب سبک‌تر و منقطع منجر شود.
این همان سازوکاری است که خطرات سلامت ناشی از تغییر ساعت تابستانی را توضیح می‌دهد.
پیام کلیدی
اگر در هنگام ماه کامل احساس بی‌قراری می‌کنید، ممکن است این فقط تصور شما نباشد: ماه می‌تواند خواب شما را تحت تأثیر قرار دهد؛ اما اگر بی‌خوابی مکرر دارید، مقصر احتمالی نور گوشی‌تان است نه نور ماه!
در دنیای امروزی نور مصنوعی در مقایسه با نور ماه تأثیر بسیار بیشتری بر خواب ما دارد؛ این همان دلیلی است که بسیاری از متخصصان خواب خواستار تصویب زمان استاندارد دائمی هستند چون با ریتم‌های بیولوژیک ما سازگارتر است.
