به گزارش سرویس جهان مشرق، وضعیت میدانی در منازعه‌ی روسیه و اوکراین/ناتو، همچنان با شدت و حدّت در جریان است و علی‌رغم دعاوی ماه‌های اخیر ترامپ مبنی بر قصد پایان دادن آن، عمدتا به واسطه‌ی تحریکات آشکار و مداخله‌گری اروپایی‌ها هیچ چشم‌اندازی از پایان مخاصمه دیده نمی شود.
در میدان اما، وضعیت در محور پوکروفسک، برای نیروهای اوکراینی و متحدان ناتو بسیار بحرانی است. با وجود این که این شهر به طور کامل سقوط نکرده، اما در آستانه سقوط قرار دارد. نیروهای روسی به حومه و حتی بخش‌هایی از خود شهر نفوذ کرده‌اند و نبردهای سنگین و متحرک خیابانی در جریان است. پیشروی روسیه در مناطق اطراف، مانند روستای "رودینسکویه"، خطوط تدارکاتی اوکراین را تهدید کرده و خطر به دام افتادن نیروهای اوکراینی در این منطقه را به وجود آورده است. برخی از تحلیلگران از پوکروفسک به عنوان یک "دیگ جوشان" در حال شکل‌گیری یاد می‌کنند.
پوکروفسک (Pokrovsk)، شهری صنعتی در غرب استان دونتسک اوکراین، یکی از مهم‌ترین نقاط استراتژیک جبهه شرقی جنگ روسیه-اوکراین است. این شهر با جمعیت(پیش از جنگ) حدود ۶۰ هزار نفر، نه تنها به عنوان یک هاب لجستیکی عمل می‌کند، بلکه کلید کنترل بر بخش‌های وسیعی از دونباس و حتی پیشروی‌های احتمالی به سمت مناطق مرکزی‌تر اوکراین محسوب می‌شود.
سابقه‌ی نبرد
حمله روسیه به پوکروفسک از مارس ۲۰۲۴ آغاز شد و تا کنون بیش از ۱۸ ماه طول کشیده – طولانی‌ترین عملیات در جبهه دونتسک. منابع غربی مدعی هستند که روسیه با تمرکز بر این محور، ۱۱۱ هزار سرباز (بیشترین در کل جبهه) مستقر کرده است.
نیروهای روسی از سه طرف (جنوب، شرق و غرب) شهر را محاصره کرده‌اند و حدود ۲۰۰-۲۵۰ سرباز در گروه‌های کوچک (sabotage groups) به داخل شهر نفوذ کرده‌اند. درگیری‌های خیابانی در مرکز شهر، نزدیک ایستگاه راه‌آهن و محله ترویانا شدت گرفته است. روسیه ادعا می‌کند ۵۵۰۰ سرباز اوکراینی را محاصره کرده، اما کی‌یف این را رد کرده و می‌گوید "کنترل" را حفظ کرده است، هرچند لجستیک خطوط دفاعی اوکراین/ناتو به دلیل تهاجم بی‌وقفه‌ی پهپادهای روسی مختل است (طبق منابع محلی سربازان اوکراینی بین ۱۰-۱۵ کیلومتر پیاده راه می‌روند).
استفاده روسیه از پهپادهای FPV برای کنترل هوایی، نفوذدادن پیاده‌نظام با لباس‌های مبدل، و بمب‌های خوفناک هدایت‌شونده FAB-۳۰۰۰ استفاده می کند. ظاهرا فرماندهی کل دستور تصرف کامل شهر را تا اواسط نوامبر را داده است.
اوکراین سعی کرده تا با اعزام نیروهای تازه (مانند تیپ ۵۹ موتوریزه) و استفاده از پهپادها تا حدی موازنه را حفظ کند، اما برتری هوایی روسیه و آب‌وهوای بد (مه و باران) چالش‌ساز است. زلنسکی وضعیت را "سخت" توصیف کرده و بر "نابودی روس‌ها" تأکید دارد. تخلیه غیرنظامیان ادامه دارد اما گفته می شود بیش از هزار نفر هنوز در شهر هستند.
اهمیت استراتژیک پوکروفسک
دلیل این درگیری شدید بر سر پوکروفسک، اهمیت حیاتی این شهر است:
پوکروفسک کلید دسترسی به شهرهای بزرگتر و حیاتی اسلوویانسک و کراماتورسک محسوب می‌شود. سقوط پوکروفسک، این دو شهر بزرگ را که از مراکز اصلی دفاعی اوکراین در شرق هستند، به طور مستقیم در معرض تهدید قرار می‌دهد.
به علاوه، این شهر یک قطب مهم راه‌آهن و تدارکات است. کنترل آن توسط روسیه، خطوط تأمین نیروهای اوکراین/ناتو را در مناطق وسیعی قطع می‌کند.
اخبار از سقوط قریب‌الوقوع پوکروفسک حکایت دارند. صحبت‌های زلنسکی در گذشته در باب تسخیرناپذیری این شهر(که با انتشار تصویر سلفی او در کنار ورودی شهر همراه بود)، اکنون در حالی مطرح می‌شود که این شهر زیر فشار سنگین نیروهای روسی قرار دارد و سقوط آن می‌تواند تاثیر استراتژیک بزرگی بر کل جبهه دونباس بگذارد.
چطور نیروهای روسی در موقعیت فتح قرار گرفتند؟
شهر پوکروفسک به دلیل ترکیبی از عوامل نظامی و راهبردی در آستانه سقوط کامل قرار گرفته است. این عوامل شامل تمرکز و تغییر تاکتیک نیروهای روسی، شکسته شدن خطوط دفاعی اوکراین و اهمیت حیاتی این شهر به عنوان مرکز لجستیکی است.
اگر بخواهیم دلایل قرارگرفتن نیروهای روسی را در وضعیت برتری نسبتا کامل، بررسی کنیم، به اجمال از این قرار هستند:
تغییر تاکتیک روسیه به محاصره
پس از ناکامی در حملات مستقیم، ارتش روسیه تاکتیک خود را به محاصره شهر تغییر داده تا خطوط تدارکاتی اوکراین را قطع و مدافعان را به دام بیندازد.
شکست خطوط دفاعی اوکراین
خطوط دفاعی اوکراین در محور پوکروفسک شکسته شده و پیشروی روسیه در برخی مناطق به ۲۰ کیلومتر نیز رسیده است. این شکست را می‌توان "تمرینی برای فروپاشی جبهه" توصیف کرد.
پیشروی از جناحین و عمق
نیروهای روسی نه تنها از جلو، بلکه از شمال شهر پیشروی کرده و با دور زدن مواضع دفاعی، خود را به راه‌های ارتباطی حیاتی رسانده‌اند.
اهمیت بالای لجستیکی پوکروفسک
این شهر یک مرکز لجستیکی کلیدی برای کل عملیات اوکراین در دونباس است. سقوط آن کل سیستم دفاعی و تهاجمی اوکراین در منطقه را تضعیف می‌کند.
وضعیت میدانی و فشار بر مدافعان
وضعیت در خود شهر و اطراف آن بسیار بحرانی است. فرمانده ارشد اوکراین، نبرد در پوکروفسک را "بسیار سخت" توصیف کرده است. بر اساس برخی گزارش‌ها، گروه‌های خرابکاری و شناسایی روسی تا داخل شهر نفوذ کرده‌اند و نیروهای اوکراینی مجبور به انجام عملیات پاکسازی شده‌اند.
کاهش شدید نیروی دفاعی:
منابع اوکراینی از "فروپاشی تقریباً کامل" حضور پیاده‌نظام خود در برخی مناطق خبر داده‌اند و دفاع به طور فزاینده‌ای به پهپادها واگذار شده است.
تخلیه گسترده غیرنظامیان:
مقامات محلی ماه‌ها قبل از ساکنان خواستند شهر را تخلیه کنند، که نشان‌دهنده نزدیکی خط مقدم و شدت خطر است.
در مجموع، تهدید پوکروفسک نتیجه یک فشار هماهنگ و پیوسته از سوی روسیه است که از تاکتیک‌های بهبودیافته، برتری عددی و هدف قرار دادنِ نقطه‌ای حساس‌ترین قسمت دفاع اوکراین بهره می‌برد. سقوط این شهر نه تنها یک شکست نمادین، بلکه یک فاجعه راهبردی برای اوکراین/ناتو خواهد بود و مسیر را برای تهاجم بیشتر روسیه به سمت شهرهای بزرگتر دونباس هموار خواهد کرد.
آیا تاماهاوک‌های آمریکایی معادله‌ای را تغییر می دهند؟
بر اساس شماری از تحلیل‌ها(به ویژه در بین میلیتاری‌نویس‌های غربی)، انتقال موشک‌های تاماهاوک به اوکراین در صورت انجام، می‌تواند یک عامل تغییردهنده معنادار در معادلات میدانی باشد، اما این امر با چالش‌ها و محدودیت‌های مهمی همراه است و در حال حاضر به یک تصمیم قطعی تبدیل نشده است.
موشک‌های تاماهاوک به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، می‌توانند توانایی‌های تهاجمی اوکراین را به طور کیفی ارتقا دهند:
برد بلند و دقت بالا: برد این موشک‌ها بیش از ۱۶۰۰ کیلومتر (۱۰۰۰ مایل) گزارش شده است. این برد به اوکراین امکان می‌دهد برای اولین بار اهداف استراتژیک را در عمق بسیار دور در خاک روسیه، از جمله کارخانه‌های تولید تسلیحات، پایگاه‌های هوایی و مراکز فرماندهی در مناطق دورافتاده مانند تاتارستان را با دقت بالا هدف قرار دهد.
قابلیت نفوذپذیری: پرواز در ارتفاع بسیار پایین، رهگیری آن‌ها را برای سیستم‌های پدافندی دشوار می‌کند و تنها چند ثانیه برای واکنش فرصت باقی می‌گذارد.
تأثیر استراتژیک: موسسه آمریکایی مطالعات جنگ (ISW) تخمین زده است که بین ۱۶۰۰ تا ۲۰۰۰ هدف نظامی روسیه در برد این موشک‌ها قرار می‌گیرد، گرچه این رقم بسیار اغراق‌آمیز به نظر می رسد.
این توانایی می‌تواند خطوط لجستیک و تدارکات روسیه را به شدت تحت فشار قرار داده و موازنه جنگ را تغییر دهد.
موانع و محدودیت‌های عملی
علی‌رغم توانمندی‌های چشمگیر، انتقال و استفاده مؤثر از موشک‌های تاماهاوک با موانع جدی روبرو است:
بر اساس گزارش‌های معتبر، دولت ترامپ هنوز تصمیم قطعی برای ارسال این موشک‌ها نگرفته است. وی پس از گفتگو با ولادیمیر پوتین اعلام کرد که آمریکا خود به این موشک‌ها نیاز دارد.
جدای از تصمیم ترامپ، باید توجه داشت که قیمت هر موشک تاماهاوک حدود ۲.۲ تا ۲.۵ میلیون دلار برآورد شده است با بودجه محدود اوکراین، حتی در بهترین حالت و با قیمت پایین، این کشور تنها می‌تواند حدود ۱۰۰ موشک بخرد که برای یک درگیری طولانی تعداد کمی است.
کارشناسان روسی ادعا می‌کنند که بهره‌برداری از این سامانه‌های پیچیده ممکن است به مشارکت مستقیم متخصصان آمریکایی نیاز داشته باشد که به معنای ورود غیرمستقیم واشنگتن به جنگ خواهد بود.
مسکو به طور واضح هشدار داده که ارسال تاماهاوک "یک تنش کاملاً جدید و متفاوت" ایجاد کرده و روسیه "به همین ترتیب پاسخ خواهد داد". این امر آشکارا خطر تشدید درگیری را به همراه دارد.
بهره‌ی سخن
انتقال موشک‌های تاماهاوک از نظر تئوری می‌تواند تأثیر معناداری بر میدان نبرد داشته باشد و توانایی ضربه زدن اوکراین به اهداف حیاتی پشت خطوط را به شدت افزایش دهد. با این حال، در عمل این تأثیر به عواملی مانند تعداد موشک‌های تحویلی، مجوزهای استفاده و نحوه واکنش روسیه بستگی دارد. در کوتاه‌مدت، این سلاح بیشتر به عنوان یک اهرم دیپلماتیک برای تحت فشار قرار دادن روسیه مطرح است تا یک راه‌حل قطعی میدانی.
