محمدجواد کاموربخشایش، دبیرعلمی بیست‌وسومین دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس، در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: جایزه کتاب سال دفاع مقدس یکی از باسابقه‌ترین رویدادهای فرهنگی کشور به شمار می‌رود که امسال بیست‌وسومین دوره آن برگزار می‌شود. این جشنواره حدود سه دهه پیش طراحی شد و با وجود وقفه‌های مقطعی، تاکنون تداوم یافته است.
وی تصریح کرد: هدف اصلی این جشنواره صرفاً انتخاب و معرفی آثار برگزیده در حوزه دفاع مقدس نیست، بلکه رصد و ارزیابی وضعیت تولیدات این حوزه در ابعاد مختلف محتوایی، پژوهشی و مخاطب‌شناسی نیز در دستور کار قرار دارد. جایزه کتاب سال دفاع مقدس علاوه بر شناسایی آثار شاخص، مأموریت جریان‌سازی فرهنگی و وضعیت‌سنجی را نیز دنبال می‌کند.
کاموربخشایش درباره اهمیت برگزاری جشنواره بیان کرد: برگزاری این جشنواره فرصتی است تا تصویری دقیق از وضعیت موجود ادبیات دفاع مقدس ارائه شود. گروه‌های تخصصی و کمیته‌های علمی آثار منتشرشده در حوزه‌های خاطره، داستان، پژوهش و تاریخ شفاهی را بررسی و تحلیل می‌کنند تا گزارشی مستند از روند و کیفیت تولیدات این بخش در اختیار جامعه فرهنگی قرار گیرد.
وی یادآور شد: در کنار این روند، جریان‌سازی فرهنگی نیز به عنوان یکی از اهداف اصلی جشنواره دنبال می‌شود. این بخش از طریق برگزاری نشست‌ها، جلسات گفت‌وگو با صاحب‌نظران و تشکیل هیئت‌های نخبگانی ادامه می‌یابد تا ضمن بررسی نقاط قوت و کاستی‌ها، مسیر تولید آثار دفاع مقدس تقویت شود و این جریان فرهنگی به‌صورت مستمر تداوم پیدا کند.
کامور درباره ایده‌ها و نوآوری‌های این دوره توضیح داد و گفت: در بیست‌وسومین دوره، ایده‌ها و طرح‌های نوینی طراحی و اجرایی شده است. با وجود آن‌که بیش از دو دهه از برگزاری این جشنواره می‌گذرد، تاکنون این رویداد در فهرست رسمی شورای عالی انقلاب فرهنگی ثبت نشده است. این موضوع از جمله دغدغه‌هایی بوده که در سال‌های گذشته در روند داوری جشنواره وجود داشته و از مدت‌ها پیش پیگیری ثبت رسمی آن در دستور کار قرار گرفته است.
وی افزود: ثبت این جایزه در شورای عالی انقلاب فرهنگی مزایای قابل‌توجهی دارد؛ از جمله ایجاد ردیف بودجه ثابت و مشخص در نظام فرهنگی کشور که به‌واسطه آن جشنواره از وابستگی مستقیم به نهادهای برگزارکننده رها شده و صرفاً نقش اجرایی بر عهده آن‌ها قرار گیرد. به دلیل گستردگی و اهمیت جایزه، تأمین هزینه‌های برگزاری آن نیازمند پشتوانه مالی پایدار است و ثبت رسمی می‌تواند این نیاز را برطرف سازد.
کامور ادامه داد: گرچه این فرایند مسیر دشواری دارد، اما با مساعدت دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، اقدامات اولیه در این زمینه آغاز شده است. تحقق این هدف می‌تواند نقطه‌عطفی در تاریخ برگزاری جایزه باشد و ساختار جشنواره را به‌صورت بنیادین متحول کند.
وی درباره نخستین هیئت علمی و نخبگانی جشنواره توضیح داد و گفت: در گام نخست، سامان‌دهی و نظام‌مند کردن فضای برگزاری جشنواره در دستور کار قرار گرفته است. بر همین اساس، برای نخستین بار هیئت علمی و نخبگانی جشنواره تشکیل شده است. این هیئت شامل جمعی از چهره‌های شاخص و متخصص حوزه ادبیات دفاع مقدس از جمله محمدرضا سنگری، حسینعلی قبادی، حمید حسام، گلعلی بابایی، حجت‌الاسلام سعید فخرزاده، مجتبی ابطحی و محمدقاسم فروغی است.
کامور افزود: این گروه، به‌عنوان ناظر علمی، بر تمام فعالیت‌های علمی و تخصصی جشنواره نظارت خواهند داشت. در دوره‌های پیشین، هدایت علمی جشنواره تنها بر عهده دبیر علمی بود، اما در این دوره اتاق فکری نخبگانی نیز در کنار دبیر علمی شکل گرفته است تا سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌های علمی با هماهنگی جمعی از متخصصان انجام شود.
وی درباره انتخاب «کتاب سال دفاع مقدس» توضیح داد: از میان آثار برگزیده در هشت گروه اصلی جشنواره، یک اثر به عنوان کتاب سال معرفی می‌شود. این بخش با هدف تمرکز بر اثر شاخص‌تر از میان برگزیدگان هر حوزه طراحی شده است. انتخاب کتاب سال با رأی و نظر نهایی هیئت علمی و نخبگانی انجام خواهد شد و اثر منتخب باید ویژگی‌هایی چون ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، پرداختن به موضوعات نو، روزآمدی، قدرت انتقال مفاهیم و توانایی در جذب مخاطب داشته باشد.
کامور با اشاره به اینکه فراخوان ارسال آثار به این جشنواره تا ۱۵ آبان‌ماه ادامه دارد، تاکید کرد: دبیرخانه از ناشرانی که هنوز موفق به ارسال آثار خود نشده‌اند درخواست کرده است هرچه سریع‌تر نسبت به ثبت و ارسال کتاب‌های خود اقدام کنند تا امکان داوری آن‌ها فراهم شود.
وی درباره تغییرات ساختاری گفت: برای نخستین بار دبیرخانه جشنواره به‌صورت سالانه فعال خواهد بود و وظیفه جریان‌سازی فرهنگی و استمرار فعالیت‌ها را در طول سال بر عهده دارد. این تصمیم در راستای گسترش ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و تقویت تعامل میان ناشران و دبیرخانه اتخاذ شده است.
دبیر علمی این دوره از جشنواره افزود: در زمینه مسائل مالی نیز این دوره شاهد بهبود چشمگیری خواهد بود. با حمایت سردار بهمن کارگر، رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، و حجت‌الاسلام‌والمسلمین لقمان‌پور، رئیس سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس و مقاومت، اقدامات گسترده‌ای برای جذب حمایت مالی از نهادها و سازمان‌های مختلف صورت گرفته است. این حمایت‌ها به ارتقای کیفیت برگزاری جشنواره و افزایش سطح جوایز و خدمات مربوط به هیئت‌های علمی و داوری منجر خواهد شد.
وی اظهار داشت: فرایند انتخاب داوران نیز در مرحله پایانی قرار دارد و بلافاصله پس از پایان مهلت فراخوان، کار داوری آغاز خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود روند داوری حدود دو تا سه ماه طول بکشد. تاکنون حدود سه‌هزار و نهصد عنوان کتاب به دبیرخانه ارسال شده است و احتمال می‌رود این تعداد از مرز چهار هزار عنوان نیز عبور کند.
محمدجواد کاموربخشایش در پایان افزود: این آمار، حاصل تولیدات حوزه ادبیات دفاع مقدس در سال ۱۴۰۳ است و برگزاری جشنواره فرصتی فراهم می‌کند تا علاوه بر ارزیابی کمی آثار، تحلیل کیفی آن‌ها نیز مورد توجه قرار گیرد. انتظار می‌رود با این رویکرد تازه، جشنواره کتاب سال دفاع مقدس بتواند در مسیر تعالی کیفی آثار و ترویج فرهنگ ایثار و مقاومت گام‌های مؤثرتری بردارد.
