دو هفته اول بارداری بخشی از چرخه قاعدگی طبیعی شماست. هفته اول، دوره قاعدگی و هفته دوم زمان تخمک‌گذاری است. پس از تخمک‌گذاری، تخمک از طریق لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می‌کند. اگر تخمک با اسپرم ملاقات کند، لقاح (باروری) رخ می‌دهد.
در هفته سوم بارداری، تخمک لقاح یافته به سمت رحم حرکت می‌کند. در مسیر رسیدن به رحم، به سلول‌های بیشتری تقسیم می‌شود. وقتی به رحم می‌رسد، در دیواره رحم کاشته می‌شود. این فرآیند باعث می‌شود بدن شما تشخیص دهد که باردار هستید و مجموعه‌ای از تغییرات آغاز شود. بیشتر افراد در این مرحله، دیگر پریود نمی‌شوند و در نتیجه، تست بارداری مثبت می‌شود.
در سه ماهه اول بارداری، تغییرات جسمی و عاطفی بسیاری خواهید کرد. در این زمان، هورمون‌های شما در حال افزایش هستند. در واقع، بدن شما در طول یک بارداری، بیشتر از کل زندگی‌تان در زمانی که باردار نیستید، استروژن تولید می‌کند! این افزایش هورمونی می‌تواند باعث بروز برخی علائم ناخوشایند بارداری شود. ممکن است احساس نفخ و خستگی کنید. اگرچه هنوز برجستگی واضحی در شکم شما دیده نمی‌شود، رحم شما در حال بزرگ شدن است و حجم خون شما افزایش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: هورمون استروژن در زنان، چگونه افزایش پیدا می کند؟
در ادامه، شایع‌ترین علائم سه ماهه اول بارداری را ذکر می‌کنیم.
سه ماهه اول بارداری از کی شروع می‌شه؟ سه ماهه اول، قبل از اینکه بدانید باردار هستید آغاز می‌شود. این دوره از اولین روز آخرین قاعدگی شما شروع شده و تا هفته سیزدهم بارداری ادامه دارد.
بارداری شما در واقع از اولین روز آخرین قاعدگی‌تان آغاز می‌شود. این زمان به عنوان سن بارداری شناخته می‌شود. پزشک تاریخ زایمان شما را با اضافه کردن 40 هفته به اولین روز آخرین قاعدگی‌تان محاسبه می‌کند. بنابراین، وقتی متوجه می‌شوید باردار هستید، احتمالاً حدود چهار هفته از بارداری‌تان گذشته است!
هفته‌های اول تا چهارم بارداری در ماه اول، چندین ساختار مهم شکل می‌گیرند. این ساختارها ابتدا توده کوچکی از سلول‌ها هستند اما در ادامه به کیسه آمنیوتیک، جفت و بند ناف تبدیل می‌شوند. همچنین لوله‌ای که به مغز و نخاع جنین تبدیل می‌شود، همراه با سیستم گردش خون آن شکل می‌گیرد. صورت، دایره‌هایی برای چشم‌ها و ابتدای دهان شروع به تشکیل شدن می‌کنند. جنین در این مرحله حدود یک چهارم اینچ طول دارد، یعنی کوچک‌تر از یک دانه برنج!
در هفته‌های پنجم تا هشتم بارداری، چندین اندام اصلی شروع به رشد می‌کنند، از جمله ریه‌ها، قلب، گوش‌ها، بازوها و پاهای جنین. استخوان‌ها شروع به جایگزینی بافت‌ها می‌کنند. سر جنین نسبت به بقیه بدنش بزرگ است اما حالا بیشتر شبیه انسان به نظر می‌رسد. جنین دهان، بینی و صورت مشخص دارد. برخی پزشکان در این دوره سونوگرافی زودهنگام انجام می‌دهند تا ضربان قلب را تایید کنند. تا پایان هفته هشتم بارداری، جنین حدود 1 اینچ یا به اندازه یک تمشک است!
هفته‌های نهم تا دوازدهم بارداری، انگشتان دست و پا و ناخن‌های جنین تشکیل می‌شوند. او شروع به حرکت می‌کند و دست‌ها و دهانش را باز و بسته می‌کند. سیستم‌های ادراری و گوارشی جنین نیز کاملاً فعال هستند. در حدود هفته دوازدهم بارداری، پزشک شما می‌تواند با استفاده از سونوگرافی داپلر به ضربان قلب جنین گوش دهد. در این مرحله، اندام جنسی جنین تشکیل شده اما هنوز با سونوگرافی قابل تشخیص نیست. تا پایان هفته دوازدهم بارداری، جنین تقریباً به اندازه یک آلو است!
هنگامی که متوجه می‌شوید باردار هستید، طبیعی است که نیاز به ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی خود داشته باشید. این تغییرات به حفظ سلامت شما و جنین کمک می‌کنند. ممنوعات سه ماهه اول بارداری عبارتند از:
بیشتر بخوانید: خوراکی‌های ممنوع در بارداری - ۱۳ غذایی که باید از آن‌ها دوری کنید
خونریزی سبک یا لکه بینی در هفته‌های ابتدایی بارداری معمولاً مشکلی ندارد. برخی افراد ممکن است خونریزی لانه‌گزینی (هنگامی که تخمک لقاح یافته در دیواره رحم کاشته می‌شود) را تجربه کنند. اگر خونریزی شدید باشد یا بیش از یک روز ادامه یابد، باید به پزشک مراجعه کنید.
سقط جنین معمولاً در سه ماهه اول بارداری و تا پایان هفته بیستم رخ می‌دهد. اغلب سقط‌ها به دلیل توقف رشد جنین رخ می‌دهند و به این معنا نیست که شما کار اشتباهی انجام داده‌اید. علائم سقط جنین در سه ماهه اول بارداری عبارتند از:
در صورتی که هر یک از این علائم را داشتید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: از کجا بفهمیم جنین سقط شده؟ ۴ علامت مهم سقط جنین + روش‌های پیشگیری
مراقبت‌ها و دستورات سه ماهه اول بارداری به شرح زیر است:
نوشیدن آب کافی: در طول روز، مقدار زیادی آب بنوشید و منتظر احساس تشنگی نمانید. هیدراتاسیون مناسب به بهبود گردش خون و سلامت کلی بدن کمک می‌کند.
ورزش: ورزش‌های مناسب بارداری مانند ورزش کگل را انجام دهید تا عضلات کف لگن تقویت شوند. فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی نیز می‌توانند به حفظ تناسب‌اندام و کاهش استرس کمک کنند.
مدیتیشن و مراقبه: مراقبه و مدیتیشن را به برنامه روزانه خود اضافه کنید تا استرستان کاهش یابد.
واکسن آنفولانزا: اگر بارداری شما در فصل پاییز یا زمستان است، حتماً برای تزریق واکسن آنفولانزا اقدام کنید. مقاله واکسن آنفولانزا در بارداری را برای اطلاعات بیشتر بخوانید.
اجتناب از بلند کردن وسایل سنگین: از بلند کردن اشیای سنگین خودداری کنید تا از فشار اضافی بر رحم جلوگیری شود.
استراحت کافی: استراحت کافی داشته باشید و هنگام خواب سعی کنید به پهلوی چپ دراز بکشید. این موقعیت فشار بر رحم را کاهش داده و جریان خون را بهبود می‌بخشد.
چکاپ‌های منظم: به طور منظم برای معاینات سه ماهه اول بارداری به پزشک مراجعه کنید.
معاینات، غربالگری‌ها و سایر آزمایش‌ها در دوران بارداری به حفظ سلامت شما و جنین کمک می‌کنند. مراقبت‌های دوران بارداری معمولاً به عنوان مراقبت‌های پیش از زایمان شناخته می‌شوند. جلسات مراقبت‌های پیش از زایمان مهم هستند، زیرا پزشک درباره آنچه در طول بارداری و زایمان انتظار می‌رود، صحبت می‌کند؛ معاینات و غربالگری‌ها را انجام می‌دهد و به سؤالات شما پاسخ می‌دهد.
در سه ماهه اول، بین دو تا سه ویزیت خواهید داشت. این تعداد ممکن است بسته به نظر پزشک یا در صورت داشتن بارداری پرخطر، متفاوت باشد. در این ویزیت‌ها، پزشک درباره وضعیت سلامتی شما، سابقه زنان و زایمان (بارداری‌ها و زایمان‌های قبلی) که ممکن است بر بارداری شما تاثیر بگذارد، سوال می‌پرسد.
در اولین ویزیت پیش از زایمان، پزشک تاریخ زایمانتان را محاسبه می‌کند. همچنین آزمایشات و معاینات زیر احتمالاً انجام می‌شوند:
برخی متخصصان در اولین ویزیت، از سونوگرافی ترانس واژینال استفاده می‌کنند تا بارداری را تایید کرده و ضربان قلب و اندازه جنین را بررسی کنند. این سونوگرافی همچنین نشان می‌دهد که آیا شما چندقلو باردار هستید یا خیر. در سونوگرافی ترانس واژینال، دستگاهی داخل واژن قرار می‌گیرد. اکثر زنان باردار در سه ماهه اول حداقل یک سونوگرافی انجام می‌دهند اما زمان دقیق آن بسته به نظر پزشک متفاوت است. اگر چندقلو باردار باشید، ممکن است سونوگرافی‌های بیشتری در سه ماهه اول انجام شود.
آزمایش ژنتیک سه ماهه اول بارداری، جزء غربالگری‌های ضروری به شمار می‌آید. آزمایش‌های غربالگری مشخص می‌کنند که آیا شما یا جنین در معرض خطر برخی بیماری‌ها هستید یا خیر.
در سه ماهه اول بارداری، به حدود 2000 کالری در روز نیاز دارید، البته پزشک ممکن است بسته به سطح فعالیت شما مقدار بیشتری توصیه کند. سعی کنید روزانه سه وعده غذایی و یک یا دو میان‌وعده مصرف کنید. متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که در سه ماهه اول بارداری مواد غذایی که در ادامه ذکر می‌کنیم را به رژیم خود بیفزایید.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل تغذیه ماه اول بارداری
مواد غذایی که در ادامه ذکر می‌کنیم نه تنها در سه ماهه اول بارداری ممنوع است بلکه تا پایان این دوران نباید مصرف کنید.
ماهی با جیوه بالا
گوشت نیم پز یا پخته نشده
تخم مرغ خام
جوانه‌های خام
میوه‌ها و سبزیجات شسته نشده
لبنیات محلی و غیرپاستوریزه
پنیرهای نرم
الکل
کافئین
هوس شیرینی در بارداری بسیار رایج است. به جای مصرف کیک یا شکلات، می‌توانید با خوردن میوه این هوس را برطرف کنید. میوه‌ها نه تنها شیرینی مورد نیاز شما را تامین می‌کنند، بلکه مواد مغذی مورد نیاز در دوران بارداری را نیز فراهم می‌کنند. این میوه‌ها را می‌توانید به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم در دوران بارداری در سالادها، اسموتی‌ها، ماست یا به عنوان میان‌وعده مصرف کنید. میوه‌های مفید در دوران بارداری عبارتند از:
در ابتدا باید بدانید که زیبایی جنین از پدر و مادر به ارث می‌رسد. البته اهمیت تغذیه مناسب مادر را نمی‌توان نادیده گرفت. میوه‌های سرشار از ویتامین سی مانند انبه، توت فرنگی، پرتقال و نارنگی در بارداری، در زیبایی جنین موثراند. همچنین گنجاندن تخم مرغ، بادام درختی، نارگیل و لبنیات در رژیم غذایی مادر مفید است. نکته مهم این است که تغذیه سالمی داشته باشید و افراط و تفریط نکنید.
بیشتر بخوانید: زن باردار چه بخورد که فرزندش زیبا شود؟ ۶ خوراکی + نکات مهم مراقبتی
در طول نه ماه بارداری، باید روی دریافت مواد مغذی ضروری تمرکز کنید. با این وجود، مواد مغذی که در ادامه ذکر می‌کنیم اهمیت ویژه‌ای در سه ماهه اول بارداری دارند.
اسید فولیک: مهم‌ترین ریزمغذی سه ماهه اول بارداری و تمام طول این دوران است. اسید فولیک (که در غذاها به نام فولات شناخته می‌شود) نقش کلیدی در پیشگیری از نقص‌های لوله عصبی دارد. برای دریافت 600 میکروگرم توصیه شده در روز، ویتامین پریناتال مصرف کنید و غذاهایی مانند پرتقال، توت فرنگی، سبزیجات برگ سبز، غلات صبحانه غنی‌شده، لوبیا قرمز، آجیل، گل‌کلم و چغندر بخورید.
پروتئین: دریافت مقدار کافی پروتئین برای مادر و جنین ضروری است. باید حدود 75 گرم پروتئین در روز مصرف کنید. منابع خوب پروتئین در بارداری شامل تخم مرغ، ماست یونانی و مرغ است.
کلسیم: مصرف کلسیم در بارداری، برای رشد دندان‌ها و استخوان‌های جنین حیاتی است. از آن‌جا که جنین در حال رشد، کلسیم را از ذخایر بدن شما می‌گیرد، کمبود کلسیم در رژیم غذایی می‌تواند بعداً به پوکی استخوان منجر شود. می‌توانید 1000 میلی گرم کلسیم توصیه شده روزانه را از طریق رژیم غذایی متعادل شامل شیر، پنیر، ماست و سبزیجات برگ سبز تیره دریافت کنید. در صورت دریافت ناکافی کلسیم از منابع غذایی، پزشک ممکن است مکمل کلسیم تجویز کند.
آهن: با افزایش حجم خون برای تامین نیازهای جنین در حال رشد، آهن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. هدف دریافت 27 میلی گرم آهن در روز است که امکان دارد از غذا به تنهایی تامین نشود. بنابراین مطمئن شوید که ویتامین پریناتال شما دوز مناسبی از آهن را تامین می‌کند تا خطر کم خونی بارداری کاهش یابد. گوشت گاو، مرغ، تخم مرغ، توفو و اسفناج را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
بیشتر بخوانید:۱۱ خاصیت اسفناج در بارداری و ۴ عارضه احتمالی + نحوه مصرف اسفناج
ویتامین سی: غذاهای غنی از ویتامین C مانند پرتقال، بروکلی و توت‌فرنگی به رشد استخوان و بافت جنین کمک کرده و جذب آهن را تقویت می‌کنند. روزانه باید 85 میلی گرم ویتامین سی دریافت کنید.
بیشتر بخوانید: مصرف ویتامین سی c در بارداری - بهترین روش مصرف و دوز مجاز
پتاسیم: همراه با سدیم به حفظ تعادل مایعات بدن کمک کرده و فشار خون را تنظیم می‌کند. باید روزانه 2900 میلی گرم پتاسیم از طریق ویتامین پریناتال و میوه‌هایی مانند موز، زردآلو و آووکادو دریافت کنید.
DHA: این اسید چرب امگا-3 در ماهی‌های کم‌جیوه مانند ساردین یافت می‌شود. اگر در حال حاضر به دلیل تهوع نمی‌توانید غذاهای دریایی مصرف کنید، با پزشک خود درباره مصرف مکمل DHA صحبت کنید.
در سه ماهه اول بارداری چه قرصی بخوریم؟ در جدول زیر، ویتامین‌های مورد نیاز در سه ماهه اول بارداری را باتوجه به اطلاعات وب سایت nhs.uk ذکر می‌کنیم اما توصیه می‌شود که خودسرانه هیچ دارویی نخورید. پزشک باید باتوجه به شرایط شما، ویتامین‌های مورد نیاز برای سه ماهه اول بارداری را تجویز کند.
|
ویتامین‌های سه ماهه اول بارداری |
مقدار مورد نیاز روزانه |
|
ویتامین سی |
85 میلی گرم |
|
ویتامین دی |
10 میکروگرم |
|
فولیک اسید |
400 میکروگرم |
در بیشتر زنان باردار، اندازه شکم در سه ماه اول بارداری، تغییر چندانی نمی‌کند اما در برخی موارد، شکم زودتر بزرگ شده و بارداری را آشکار می‌کند. در ادامه، تغییرات اندازه شکم در سه ماهه اول بارداری را بررسی می‌کنیم:
در هفته‌های اول تا چهارم بارداری، جنین هنوز بسیار کوچک و در حد مجموعه‌ای از سلول‌های در حال تقسیم است. به همین دلیل، هیچ برآمدگی قابل توجهی در شکم دیده نمی‌شود. رحم همچنان در پشت استخوان لگن قرار دارد و تغییرات عمدتاً درونی هستند.
در هفته‌های پنجم تا هشتم بارداری، جنین همچنان در حال رشد است و رحم در داخل لگن بزرگ می‌شود و تغییر خاصی در اندازه شکم ایجاد نمی‌شود. با این حال، برخی زنان ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی، احساس نفخ داشته باشند.
تا پایان سه ماهه اول (هفته‌های نهم تا سیزدهم بارداری)، رحم بزرگ‌تر شده و شروع به بالا آمدن از لگن می‌کند. این تغییر ممکن است در برخی زنان باعث ایجاد یک برآمدگی کوچک و قابل مشاهده شود. با این حال، بسیاری از زنان هنوز در این مرحله نشانه واضحی ندارند و تنها ممکن است متوجه یک برآمدگی جزئی در پایین شکم خود شوند.
در ماه اول بارداری، جنین در مراحل اولیه رشد خود قرار دارد و تغذیه مادر اهمیت بسیار زیادی دارد. همان‌طور که پیش‌تر ذکر کردیم برای حفظ سلامت مادر و تقویت جنین در ماه اول بارداری، مصرف روزانه اسید فولیک (600 میکروگرم) برای پیشگیری از نقص‌های لوله عصبی ضروری است. همچنین، داشتن رژیم غذایی متعادل شامل میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی و غلات کامل به تامین مواد مغذی مورد نیاز جنین کمک می‌کند.
سه ماهه اول بارداری، با وجود چالش‌هایی مانند تهوع، خستگی و نوسانات خلقی، مرحله‌ای پر از شگفتی و آغاز سفر زیبای مادر شدن است. با رعایت مراقبت‌های لازم، تغذیه مناسب، اجتناب از مواد مضر و انجام معاینات منظم، می‌توانید سلامت خود و جنینتان را حفظ کنید. این دوره، پایه‌ای برای رشد سالم جنین و تجربه بارداری ایمن است، بنابراین توجه به نیازهای بدن و مشاوره با پزشک، نقش مهمی در تضمین سلامت این مرحله حساس دارد.
