مردان ایرانی، آماده پذیرش یک واقعیت باشند؛ موقعیت قد زنان در رتبه بندی جهانی، بهتر از موقعیت مردان است.
به گزارش سرویس اجتماعی تابناک، اگر به دهه ۱۳۱۰ شمسی سفر کنیم می‌بینیم که مردان با قد متوسط حدود ۱۶۰ سانتی‌متر قدم می‌زنند و زنان حدود ۱۵۰ سانتی‌متر – قدهایی که امروز برای ما کوتاه به نظر می‌رسد، اما نشان‌دهنده سختی‌های تغذیه و شرایط اقتصادی آن دوران است. آنها به طور میانگین، کاملا محسوس از من و شما کوتاه‌تر بوده‌اند.
در سال ۱۴۰۴ وضعیت فرق کرده، تفاوتی چشمگیر که نتیجه بهبود عوامل تاثیرگذار بر بلندیهای قد نسبت به ۱۰۰سال است.
بر اساس گزارش‌های جدید و بروز اعلامی از سوی مسئولین وزارت بهداشت ایران، میانگین قد زنان ایرانی بین ۱۶۴ تا ۱۶۵ سانتی‌متر و مردان ۱۷۵ تا ۱۷۶ سانتی‌متر است. مساله جالب‌تر اینکه نرخ کوتاه‌قدی در کشور به حدود ۴ درصد کاهش یافته و دیگر مشکلی حاد در کشور محسوب نمی‌شود.
روند رشد
اما این افزایش قد چطور رخ داد؟ نگاهی به روند تاریخی شاید تحلیل درست‌تری به ما بدهد. در سال‌های اولیه قرن ۱۴ شمسی، مانند ۱۳۰۰ (۱۹۲۱ میلادی) و ۱۳۱۳ (۱۹۳۴ میلادی)، داده‌های تاریخی نشان می‌دهد که متوسط قد مردان ایرانی حدود ۱۶۰-۱۶۲ سانتی‌متر و زنان ۱۵۰-۱۵۲ سانتی‌متر بوده – اعدادی تحت تأثیر جنگ‌ها، قحطی‌ها و کمبود مواد غذایی.
تا دهه ۱۳۵۰ شمسی (۱۹۷۰ میلادی)، با آغاز اصلاحات ارضی و بهبود کشاورزی، قد مردان به حدود ۱۶۸-۱۷۰ سانتی‌متر و زنان به ۱۵۸-۱۶۰ سانتی‌متر رسید. این روند صعودی، طبق مطالعات مبتنی بر تغییرات بلندمدت، با تحولات در تدابیر و فزایش دسترسی به پروتئین و ویتامین‌ها همخوانی دارد.
در سال ۱۴۰۰ شمسی، این اعداد به اوج رسیده و ایران را در رده حدود ۵۰ جهان قرار داده، جایی که مردان ایرانی حدود ۶ سانتی‌متر بلندتر از متوسط جهانی (۱۷۰ سانتی‌متر) هستند.
مقایسه با دیگر کشورها
در این میان کشور همسایه، ترکیه، متوسط قد مردان ۱۷۶ سانتی‌متر و زنان ۱۶۲ سانتی‌متر دارد – تقریباً هم‌رده ایران، اما با تمرکز بیشتر بر رژیم مدیترانه‌ای غنی از ماهی و سبزیجات. شاید باورتان نشود اما عربستان سعودی، غنی از نفت اما با چالش‌های تغذیه‌ای، مردان ۱۷۰ سانتی‌متر و زنان ۱۵۸ سانتی‌متر – کمی کوتاه‌تر از ایران، شاید به دلیل رژیم پرچربی سنتی. در آسیای مرکزی، عدد قزاقستان مردان ۱۷۶ سانتی‌متر و زنان ۱۶۴ سانتی‌متر را نشان می‌دهد، مشابه ایران، که از نظر کارشناسان نشان‌دهنده تأثیر مشترک ژنتیک خاورمیانه‌ای و بهبودهای اخیر است. در مقابل، هند مردان ۱۶۵ سانتی‌متری و زنان ۱۵۲ سانتی‌متری دارد – تفاوتی که کارشناسان معتقدند عمدتاً به دسترسی به لبنیات و پروتئین برمی‌گردد.
کشورهای آسمانخراش
در سوی دیگر جهان، اما غول‌های قد! هلند، بلندقدترین کشور جهان در رتبه اول با متوسط مردان ۱۸۳.۸ سانتی‌متر و زنان ۱۷۰.۴ سانتی‌متر، جایی است که دوچرخه‌سواری و رژیم لبنیاتی بالا معجزه کرده. ورزش، یعنی هر رشته ورزشی، بر افزایش قد تاثیر دارد و اتفاقا بحث تاثیر صرف بسکتبال، به لحاظ علمی تایید شده نیست.
مونته‌نگرو (رتبه دوم: مردان ۱۸۳.۳ سانتی‌متر، زنان ۱۶۹.۹۶ سانتی‌متر) و استونی (رتبه سوم: مردان ۱۸۲.۸ سانتی‌متر، زنان ۱۶۸.۷ سانتی‌متر) در بالکان و شمال اروپا، با ژنتیک قوی و ورزش‌های سنتی، در صدرند. بوسنی و هرزگوین (رتبه چهارم: مردان ۱۸۲.۵ سانتی‌متر، زنان ۱۶۷.۶ سانتی‌متر) و ایسلند (رتبه پنجم: مردان ۱۸۲.۱ سانتی‌متر، زنان ۱۶۷.۳ سانتی‌متر) نیز در این لیست اروپایی‌محور قرار دارند.
کوتاه‌ترین‌ها
اما در انتهای نمودار قد در جهان، تیمور شرقی کوتاه‌ترین است (رتبه آخر: مردان ۱۶۰ سانتی‌متر، زنان ۱۵۳ سانتی‌متر)، تحت تأثیر فقر و کمبود مواد مغذی. لائوس (رتبه دوم از آخر: مردان ۱۶۳ سانتی‌متر) و جزایر سلیمان (رتبه سوم از آخر: مردان ۱۶۳ سانتی‌متر) هم در این لیست‌اند، جایی که تغییرات آب‌وهوایی و ناامنی غذایی قد را محدود کرده.
ایران در میانه و با زنانی دارای موقعیت برتر
ایران با رتبه حدود ۵۰، در میانه جدول قرار دارد. نه در قله اروپا، اما بالاتر از بسیاری از همسایگان آسیایی و آفریقایی.
در واقع شرایط کشور ما با رتبه حدود ۵۰ برای مردان و ۴۵ برای زنان نشان می‌دهد که زنان ایرانی در مقایسه جهانی کمی وضعیت بهتری نسبت به مردان دارند. این تفاوت‌ها نشان‌دهنده تأثیر پیچیده ژنتیک، تغذیه و عوامل اجتماعی است.
قد ایرانی تا کجا پیش می‌رود؟
حالا مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت می‌گوید با ادامه روند فعلی – تغذیه کامل در سنین رشد، پیگیری توسط متخصصان غدد و آگاهی‌رسانی به خانواده‌ها – می‌توان میانگین قد را ۲ تا ۳ سانتی‌متر افزایش داد. یعنی تصور کنید نسل بعدی ایرانیان با ۱۷۹ سانتی‌متر برای مردان و ۱۶۸ برای زنان؛ نه تنها بلندتر، بلکه سالم‌تر. قد فقط یک عدد نیست، نماد سلامتی جامعه است – و ایران در حال صعود است؛ هرچند بخش دیگر از داستان هم به روند کلی شرایط در جهان برمی‌گردد.
اگر تغذیه و ورزش را اولویت دهیم، فضایی تازه‌تر و تزدیک‌تر به آسمان (حداقل چند سانتی‌متر!) در انتظار است! هر چند نهایتا امیدواریم پیش و بیش از قد و اندازه و اندام، بختمان بلند باشد.
