«عبدالرضا حاج علی بیگی» روز سه‌شنبه در گفت و گوی اختصاصی با ایرنا افزود: دستکند زیرزمینی تفرش در زیر بافت امروزی شهر تفرش واقع شده و با ٢٠٠ هکتار وسعت یکی از وسیع‌ترین محوطه‌های زیرزمینی در ایران و خاورمیانه است.
وی اظهار داشت: تاکنون یک فصل کاوش باستان شناسی در تابستان ١٣٩٨ در این محوطه انجام گرفته و دومین فصل کاوش آن اکنون درحال انجام است.
فرماندار تفرش گفت: با استناد به داده‌های باستان شناسی، این محوطه در دوره سلجوقی مورد استفاده قرار می‌گرفته است و پس از این دوره برای همیشه مسدود شده البته کشف شواهدی از دوره ایلخانی تا قاجار در طبقات فوقانی محوطه نشان می‌دهد احتمالا فضاهای فوقانی به صورت محدود در این ادوار مورد استفاده‌های گوناگونی قرار می‌گرفته است.
حاج علی بیگی افزود: با وجود کاوش‌های باستان شناسی تا به امروز شاهدی قطعی از کاربری محوطه یافت نشده است با این حال وسعت محوطه و مطبق بودن فضاهای معماری، که نیاز به نیروی کار فراوانی داشته است، نشان دهنده غایتی متعالی و کاربری ویژهای در دوره سلجوقی بوده است.
وی اظهار داشت: دومین فصل کاوش باستان شناسی در شهر زیرزمینی تفرش با هدف کشف طبقات اصلی محوطه و فهم ساختار معماری آن در کنار کشف شواهدی از کاربری محوطه در پاییز ١٣٩٩ آغاز شد.
فرماندار تفرش افزود: در نتیجه بررسی‌ها و کاوش‌های فصل جاری، شواهدی از طبقات اصلی محوطه یافت شد که شامل فضاهای معماری مسکونی با اتاق‌هایی به ابعاد میانگین ٣ در ٤ متر، چاه‌ها دسترسی فضایی به طبقات زیرین، شواهدی از قنات قدیمی شهر و یک آب انبار از مهمترین یافته‌های فصل دوم کاوش در دستکند زیرزمینی تفرش است.
حاج علی بیگی افزود: کشف قطعه سفال‌هایی از دوره سلجوقی در بافت اصلی محوطه نیز نشان می‌دهد این دستکند در این دوره استفاده شده و با استناد به پرشدگی‌های پیشین در این دوره مسدود شده است.
وی اظهار داشت: همزمان با کاوش‌های باستان شناسی، عملیات ساماندهی و آماده‌سازی محوطه برای بازدید عموم نیز در دستور کار قرار گرفته است.
وی اظهار داشت: افتتاح همزمان دو بخش عمومی و اختصاصی از دیگر اقدامات در حال انجام در دستکند زیرزمینی تفرش است که در فاز عمومی، با دسترسی راحت، بخشی از محوطه به منظور بازدید عموم افتتاح خواهد شد و در فاز اختصاصی بخشی از محوطه به منظور بازدید تخصصی‌تر فضاها و چالش زیست در فضاهای دستکند افتتاح می‌شود.
شهرهای زیرزمینی نمونه های کم نظیری از نبوغ مردمان در حوزه دفاعی و پدافند غیرعامل هستند و این بخش از معماری کهن با دالان های تودر تو و رازناک و معماری ماهرانه و عجیب از جاذبه بالایی برای رونق گردشگری برخوردار است.
دستکندها با هدف ایجاد سرپناه مردمان شهرها در ناملایمات محیطی و خطر حمله دشمنان ایجاد می شد و ویژگی بارز آنها این است که بدون استفاده از هیچ گونه مصالح انسان ساخت و تنها با استفاده از ابزارهای دستی کندمان ایجاد شده اند و با گذر زمان همچنان مستحکم هستند و حرف های زیادی برای گفتن دارند.
هدف از ایجاد اغلب این دستکندها استتار محل زیست و خفای انسانی در برابر دشمنان خارجی بوده و محوریت اشتراک آنان در زمینه معماری، وجود کریدورهای تنگ و تاریک و متعدد است که جلوه عجیبی دارد اما کارویژه مهمی را در یک بازه تاریخی خاص در حفظ و بسط امنیت و زیست مردم آن خطه در ناملایمات حاکم برعهده داشته است.
شهرستان تفرش از توابع استان مرکزی است و دراین منطقه بیش از ۳۰ هزار نفر زندگی می کنند.
