خبرگزاری مهر، گروه استانها- کورش دیباج: سال‌ها است شاهد پیامدها و آثار نامطلوب اعتیاد به مواد در کشور هستیم. از دیدگاه بسیاری صاحب نظران، اعتیاد زمینه ساز بسیاری دیگر از مشکلات و مسائل اجتماعی است. به همین دلیل در قوانین جاری کشور اشارات مستقیم و غیر مستقیم فراوانی به ضرورت انجام اقدامات پیشگیرانه در حوزه‌های مختلف از جمله اعتیاد شده است.
در قانون اساسی توجه به عوامل کلان در پیشگیری را در اصول سوم، هشتم، دهم، اصول مندرج در فصل سوم (حقوق ملت)، بیست و نهم، سی ام و سی و یکم که نظام را مکلف به تأمین حداقل نیازهای اساسی کرده و یا تصویری از یک دولت رفاهی داده می‌توان یافت. به علاوه در بند ۵ اصل ۱۵۶ قوه قضائیه به صراحت مکلف به انجام اقدامات مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین شده است.
در اسناد و قوانین داخلی نیز به طور مکرر ضرورت تدوین و اجرای برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد تصریح شده است. ماده ۳۳ اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۷ آبان ۷۶ مجمع تشخیص مصلحت نظام و آئین نامه مصوب ۶ بهمن ۷۷ ستاد مبارزه با مواد مخدر و مصوبه ۳۰۸ شورای عالی امنیت ملی مورخ ۱۶ خرداد ۸۰ به پیشگیری به عنوان یکی از وظایف ستاد مبارزه با مواد مخدر اشاره کرده است.
تبصره ۲ ماده ۱، بند ب ماده ۴، بند ج ماده ۶ و ماده ۸ قانون نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی (مصوب ۱۳۸۳) نیز بر بهبود وضعیت تعیین کننده‌های اجتماعی مهم سلامت) مثل سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی (برای ارتقای رفاه و سلامت فردی و اجتماعی افراد، خانوارها و اجتماعات محلی از جمله پیشگیری از بروز اعتیاد در همه ابعاد زندگی مردم تاکید کرده است.
به رغم تلاش‌های مورد اشاره، اغلب صاحب نظران معتقدند در پروژه‌های کاهش عرضه و تقاضای مواد سهم برنامه‌های پیشگیری بسیار کمتر از دیگر پروژه‌ها بوده و بنابراین موفقیت چندانی در این زمینه حاصل نشده است، در حالی که تجربیات متعدد نشان می‌دهد بدون اقدامات پیشگیرانه در حوزه‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی، این مشکل قابل کنترل نخواهد بود.
از این رو خبرگزاری مهر در گفتگو با سمیه صالحی، مدیر مؤسسه توانگران آگاه، ابراهیم عباسی، جانشین دبیر ستاد مبارزه مواد مخدر استان مرکزی، میلاد مشایخی رئیس بهزیستی شهرستان اراک، زهرا کسایی پور مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری مرکزی، محمود خلجی معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان مرکزی و احمد ملک‌حسینی دبیر شورای هماهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی به بررسی خلأ برنامه‌ریزی و اقدامات دستگاه متولی در حوزه پیشگیری از اعتیاد در استان مرکزی پرداخته است.
بخش نخست این گزارش را با عنوان «آموزش‌وپرورش بهترین بستر را برای پیشگیری از اعتیاد دارد» می‌توانید اینجا ببینید.
ابراهیم عباسی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ایجاد کارزار در فضای مجازی در حوزه پیشگیری از اعتیاد گفت: نباید از این کمپین‌ها انتظار کاهش دفعی اعتیاد را داشت هدف این کمپین‌ها در تمام دنیا حساس سازی است تا ۲ سال پیش مردم اطلاعات صحیحی درباره ماده مخدر شیشه نداشتند ولی به واسطه همین کارزارهای مجازی اطلاع رسانی و حساس سازی صورت گرفت در بحث روش‌های پیشگیری، آگاه‌سازی، تغییر نگرش و نهایتاً تغییر رفتار باید سلسله مراتب رعایت شود اگر آگاه سازی صحیح انجام شود مردم در برابر تبلیغات اغواگرایانه مواد مخدر با شعارهای معروفی چون عدم وابستگی، افزایش هوش، لاغری و… ایمن خواهند شد در واقع این کارزارها نقش خنثی کننده تبلیغات منفی چرخه مواد مخدر را دارند.
جانشین دبیر ستاد مبارزه مواد مخدر استان مرکزی با بیان اینکه اقدامات پیشرفته چرخه قاچاق برای فروش مواد مخدر هوش منفی نامیده می‌شود گفت: این چرخه برای فروش هر چه بیشتر ماده مخدر گل از نمادها و ابزارهای مختلفی چون بوگیر ماشین، لباس، کیف و کفش استفاده می‌کند که کمپین ضد این ماده مخدر نیز باید با استفاده از علائم و اقلام مصرفی، ذهن جامعه را نسبت به این موضوع حساس کند در واقع برندسازی اولین ویژگی یک کارزار رسانه‌ای است وقتی صحبت از حساس سازی می‌شود یعنی افراد جامعه را برای شرکت در کارگاه‌های آموزشی، نمایشگاه کاریکاتور و عکس و… ترغیب کنیم این موارد مراحل و قدم‌های بعدی یک کارزار است.
عباسی تاکید کرد: برای حساس سازی از ابزارهای مختلفی باید استفاده کرد به عنوان مثال در کارزار «مونتانای آمریکا» از بیش از یک‌هزار و ۲۰۰ مدل اتومبیل استفاده شد در واقع استفاده از ماشین‌های از کار افتاده در شهر و درج مارک کارزار روی این ماشین‌ها بود که توجه عموم مردم را به خود جلب کرد. شیوه استفاده از ابزارهای مختلف بستگی به خلاقیت‌های کارزار دارد.
آگاهی دادن از طریق بروشور یک اقدام عامیانه است
وی با اشاره به بروشورهای اطلاع رسانی اعتیاد بیان کرد: آگاهی دادن از طریق بروشور یک اقدام عامیانه است که در کل دنیا انجام می‌شود و اثر بخشی زیادی ندارد ولی لازم است، آنچه باید به طور جدی مدنظر قرار گیرد برندسازی در کارزار است.
جانشین دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی با تأکید بر اینکه در اطلاع رسانی درباره ناهنجاری‌ها باید مرز بین هشدار و تبلیغ را رعایت کرد گفت: آگاهی دادن در حوزه اعتیاد نباید منجر به تبلیغ یک ماد مخدر شود در واقع اگر محتوای بروشور غیر کارشناسی باشد به جای هشدار به تبلیغ ماده مخدر منجر می‌شود این وظیفه کارشناس است که مرز بین هشدار و تبلیغ را در طراحی محتوای بروشور رعایت کند. متأسفانه در کشور ما این مساله در مورد قرص اکستازی رعایت نشد در سال ۸۳ بروشوری طراحی شد که کاملاً به جنبه به ظاهر مثبت آن پرداخته شده بود.
در حوزه اعتیاد ضعیف عمل کرده‌ایم
وی گفت: بسیاری از مردم می‌پرسند چرا در ایران مانند برخی کشورهای غربی فروش مواد مخدر آزاد نیست، در وقتی زیرساخت‌های لازم برای نشاط اجتماعی را نداریم، چطور می‌توانیم فروش و مصرف ماده مخدر را آزاد کنیم؟ پاسخ باید گفت در آمریکا فقط ایالت کالیفرنیا فروش ماده مخدر گل را آزاد کرده چون سرانه تربیتی، مدل تربیتی، نرخ شیوع جرم در این ایالت با ایالت همجوار خود یعنی مریلند تفاوت دارد اگر در هلند مصرف این مصرف مخدر آزاد است از طرفی سرانه ورزشی این کشور برای هر نفر ۲۶ متر مربع است ولی در اراک این سرانه زیر ۵۰ سانتیمتر و در خنداب صفر است وقتی ما چنین زیرساخت‌هایی را نداریم، چطور می‌توانیم فروش و مصرف ماده مخدر را آزاد کنیم؟
در این حوزه ضعیف عمل شده اما توقف نکرده‌ایم
عباسی تصریح کرد: در حوزه اعتیاد ضعیف عمل کرده‌ایم اما باید بپرسیم اگر امکانات فعلی مانند کلینیک‌های ترک اعتیاد یا کمپ ترک اعتیاد بانوان را در اراک نداشتیم چه وضعیتی را تجربه می‌کردیم؟ قطعاً وضعیت‌مان از شرایط موجود بسیار فاجعه آمیزتر بود. درست است در این حوزه ضعیف عمل شده اما توقف نکرده‌ایم.
جانشین دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی تاکید کرد: امروز پارک‌ها، در دسترس ترین مکان برای تهیه مواد مخدر هستند و از این‌رو لازم است اقدامات فرهنگی متناسب با ذائقه نوجوانان و جوانان از سوی دستگاه‌های مسئول توسعه یابد تا در دفع این خطر بتوانیم موفق‌تر عمل کنیم.
اعدام در چرخه قاچاق مواد مخدر بازدارنده است
معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان مرکزی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه طبق ماده ۱۵ آئین دادرسی کیفری، اعتیاد جرم است، گفت: اگر فرد معتاد برای بار اول اقدام به ترک کند مجرم شناخته نمی‌شود در غیر این صورت مجازات دارد ماده ۱۵ به افراد خود معرف و ماده ۱۶ به معتادین متجاهر می‌پردازد.
میزان تولید مواد مخدر در افغانستان با ورود آمریکا از ۲ هزار تن به ۸ هزار تن رسیده است. معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان مرکزی با بیان اینکه بهترین راه مقابله با اعتیاد، پیشگیری است، گفت: بیشترین تولید مواد مخدر به افغانستان اختصاص دارد همسایگی این کشور با ایران در وضعیت اعتیاد کشور تأثیرگذار است، میزان تولید مواد مخدر در این کشور با ورود آمریکا افزایش پیدا کرده به طوری که از ۲ هزار تن به ۸ هزار تن و بیشتر رسیده است، طبق گزارش سازمان ملل ۶۰ درصد تریاک تولید شده در افغانستان، به هروئین تبدیل و ترانزیت می‌شود.
معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان مرکزی با بیان اینکه همه کشورها به نوعی درگیر مبارزه با مواد مخدر هستند گفت: در این میان برخی کشورها برنامه‌ریزی‌های خاصی دارند، روسیه بیش از ۱۰ میلیون معتاد دارد اما کمتر در سطح جامعه دیده می‌شوند این افراد، در محل‌های مخصوص تحت کنترل و درمان قرار می‌گیرند خانواده‌هایشان هم مورد حمایت سازمان‌های حمایت‌گر هستند.
خلجی گفت: در ایران در زمینه مبارزه با اعتیاد، بحث انسداد مرزها، افزایش توان عملیاتی و اطلاعاتی پلیس مطرح است که منجر به ۱۵ الی ۲۰ درصد در افزایش کشفیات مواد مخدر شده است و در استان مرکزی بیش از این مقدار کشفیات داشتیم، البته افزایش کشفیات به معنای افزایش توزیع در استان نیست بلکه این کشفیات بیشتر در محورهای مواصلاتی و از عوامل قاچاقچی که قصد ترانزیت به استانها و سایر کشورها را داشتند مربوط می‌شود.
دستگیری ۱۶ هزار و ۸۰۰ معتاد در استان مرکزی
وی بیان کرد: سال گذشته در استان ۱۶ هزار و ۸۰۰ معتاد دستگیر شدند، باید بررسی شود که چه تعداد از این افراد ساماندهی شده‌اند، امکانات کمپ‌های نگهداری از معتادین و بحث نظارت بر عملکرد آنها تا چه حد استاندارد است؟
۴ هزار شهید و ۱۲ هزار جانباز در حوزه مبارزه با مواد مخدر
خلجی با بیان اینکه هر چه سطح تقاضا را کاهش دهیم، عرضه نیز کاهش پیدا می‌کند، گفت: در این صورت در حوزه مقابله نیز کمتر هزینه خواهد شد. ۴ هزار شهید و ۱۲ هزار جانباز در حوزه مبارزه با مواد مخدر که البته افزایش هم داشته، برای کشور هزینه سنگینی است و تبعات بدی به همراه دارد این تعداد شهید و جانباز می‌توانست در حوزه‌های دیگری برای کشور اثربخش باشد.
در چند سال گذشته توان عملیاتی پلیس در حوزه مبارزه و کشف مواد مخدر افزایش پیدا کرده اما شاید هنوز رضایت مردم جلب نشده باشد.
وی تأکید کرد: اینکه هر دستگاهی ادعا کند عملکردش نسبت به سایر دستگاه‌ها در پیشگیری و مقابله با اعتیاد، مؤثرتر بوده، راه به جایی نخواهد برد، در چند سال گذشته توان عملیاتی پلیس در حوزه مبارزه و کشف مواد مخدر افزایش پیدا کرده اما شاید هنوز رضایت مردم جلب نشده باشد اما از نظر پلیس با توجه به امکانات و تجهیزاتی که در اختیار داریم عملکرد خوب بوده اما نسبت به دنیا در این حوزه خیلی عقب هستیم.
وی ادامه داد: اکثر کشورهای اروپایی از جمله آلمان در حوزه پیشگیری و مقابله، خوب کار کرده‌اند اما با توجه به تجارت و سود سرشاری که چرخه قاچاق مواد مخدر دارد همه کشورها را درگیر آسیب‌های اعتیاد کرده است، در مباحث خرد، میانه و کلان آموزش‌های پیشگیری محور، نهاد خانواده در میانه قرار دارد در واقع نهاد خانواده منبع ارتباطات اجتماع است و می‌تواند آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد را به حداقل برساند.
وی با تأکید بر اینکه نیروی انتظامی در بحث اعدام قاچاقچیان مواد مخدر تابع قوانین است گفت: اگر این قوانین نبود شاهد وضعیت بسیار اسف‌باری بودیم قوانین بازدارنده همچون اعدام قطعاً اثرگذار است زیرا هنوز بسترهای لازم برای کاهش تقاضا وجود ندارد، بحث اشتغال، نشاط اجتماعی، ارتقای آموزش و مهارت‌های زندگی زمینه ساز کاهش تقاضاست.
در نشاط اجتماعی متأسفانه فردیت حاکم است نه اجتماع
معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان مرکزی ادامه داد: در نشاط اجتماعی متأسفانه فردیت حاکم است نه اجتماع، وقتی یک خانواده در پارک نشسته و ۲ جوان در کنار آنها فعالیت ورزشی می‌کنند ایجاد مزاحمت تلقی می‌شود و فوراً با ۱۱۰ تماس می‌گیرند در حالی که در اکثر موارد هیچ مزاحمتی اتفاق نیفتاده اینها ناشی از فردگرایی است.
وی گفت: با توجه به اینکه سرانه اماکن ورزشی در کشور و به ویژه استان پایین است و اکثر جوانان دچار مشکل اشتغال هستند و توان پرداخت شهریه اماکن ورزشی خصوصی را ندارند آیا یک خانواده حق دارد فضای پارک را صرفاً برای راحت طلبی، مختص خود بداند؟
خلجی بیان کرد: مقابله باید آخرین مرحله اثربخشی حوزه اعتیاد باشد نه اولین قدم، یک جوان تحصیلکرده و رسانه ملی با وجود هنوز نتوانسته نشاط اجتماعی ایجاد کند و همچنان قتل، کلاهبرداری و خاکسپاری از موضوعات اصلی سریال‌های تلویزیونی است. ورزشکار که ۲۷ سال سالم زندگی کرده در نهایت به دلیل بیکاری و عدم تأمین هزینه‌های درس و ورزش به جرم حمل مواد مخدر دستگیر می‌شود، برای این جوان باید زیرساخت فراهم می‌شد اما در عمل به جای فراهم آوردن زیرساخت‌ها توپ را در زمین خانواده و فرد معتاد می‌اندازیم.
معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان مرکزی تاکید کرد: نیروی انتظامی هیچ برخورد خشن و نامناسبی با معتادین ندارد بعضی رفتارها نیز که خشن تلقی می‌شود در مقام دفاع در مقابل رفتارهای ناشی از عدم تعادل روحی و روانی فرد معتاد است.
نیروی انتظامی در برخورد با معتادین، نگاه جرم انگارانه ندارد بلکه معتاد را بیمار می‌داند
وی ادامه داد: نیروی انتظامی در برخورد با معتادین، نگاه جرم انگارانه ندارد بلکه معتاد را بیمار می‌داند ما در دستگیری، ایجاد پرونده و اعزام فرد معتاد به دادسرا، نهایت احترام و کرامت انسانی را رعایت می‌کنیم چراکه این نوع رفتار شاید یک معتاد را به زندگی عادی برگرداند.
خلجی گفت: رسانه ملی با وجود تاکید مقام معظم رهبری هنوز نتوانسته نشاط اجتماعی ایجاد کند همچنان قتل، کلاهبرداری و خاکسپاری از موضوعات اصلی سریال‌های تلویزیونی که قرار است اوقات فراغت خانواده را پر کند محسوب می‌شود.
متولیان امور قرآنی هنوز نتوانسته‌اند برنامه عملیاتی جامعی ارائه دهند
معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان مرکزی گفت: ارتباط والدین با فرزندان و تدبر در قرآن چقدر در خانواده نهادینه شده است؟ متأسفانه متولیان امور قرآنی هنوز نتوانسته‌اند برنامه عملیاتی جامعی در این خصوص ارائه دهند. در آموزش‌های حوزه اعتیاد هم نهادهایی از جمله استانداری، بهزیستی، نیروی انتظامی، آموزش و پرورش و… برنامه دارند اما هنوز نتوانسته‌ایم آموزش یکنواخت که منجر به استخراج روش مؤثر و یکسان باشد ارائه کنیم.
فعالیت‌های پیشگیرانه اعتیاد باید از شهر به روستا سوق داده شود
احمد ملک حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه فعالیت‌های پیشگیرانه اعتیاد باید از شهر به روستا سوق داده شود، گفت: یکی از اولویت‌های ستاد مبارزه با مواد مخدر استان تمرکز بر روستاهاست گرچه اعتباری از سوی ستاد کشوری برای این بخش در نظر گرفته نشده اما ستاد استان با مشارکت فرمانداران به طور جد پیگیر این امر است.
نرخ شیوع اعتیاد در استان مرکزی ۶.۳۷ درصد است
وی بیان کرد: بر اساس آخرین شیوع شناسی کشور، نرخ شیوع اعتیاد در استان مرکزی ۶ و ۳۷ صدم درصد است و بر اساس جمعیت فعال حدود ۷۰ هزار معتاد در این استان وجود دارد.
ملک حسینی اظهار داشت: بانک اطلاعاتی معتادان از سال گذشته در استان مرکزی کلید خورده و در حوزه مقابله نیز پارسال هفت تن و ۴۶۷ کیلوگرم انواع مواد مخدر کشف، ۲ هزار و ۳۰۰ خرده فروش، ۱۵۰ قاچاقچی و ۲ هزار و ۵۸۸ معتاد متجاهر دستگیر شدند.
وی گفت: آموزش‌های مبارزه با مواد مخدر از سال گذشته به دلیل شرایط کرونایی و تعطیلی مدارس از طریق برنامه شاد صورت گرفته که در این راستا ۲۳۴ هزار و ۴۱۵ نفر از دانش آموزان، ۱۲ هزار و ۵۸۵ نفر معلم و کارکنان آموزش و پرورش و ۲۳۴ هزار و ۴۱۵ نفر از اولیا و مربیان این آموزش‌ها را فرا گرفته‌اند.
ملک حسینی با بیان اینکه استان مرکزی مستعد کاشت ماده مخدر گل است گفت: چند سال گذشته تحقیقاتی با جامعه مخاطب ۶۰۰ نفر در اراک انجام شد و بالای ۹۰ درصد اعلام کردند گل اعتیاد ندارد و به دلیل همین ناآگاهی، روی کمپین گل به ویژه در سه شهرستان اراک، ساوه و دلیجان با همکاری اداره‌کل بهزیستی توجه ویژه‌ای شد و این کمپین در استان مرکزی راه اندازی شد.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان بیان کرد: در کاهش آسیب‌های اجتماعی همه دستگاه‌ها از مقابله‌ای گرفته تا فرهنگی، مشارکت‌های مردمی و حقوقی به ویژه در حوزه زنان که با شیب تند اعتیاد و زنانه شدن این معضل مواجه هستیم به میدان آمدند.
وی در ادامه گفت: در پایان برنامه ششم توسعه قطعاً به ۲۵ درصد کاهش آسیب‌هایی اجتماعی همچون اعتیاد خواهیم رسید اما باید متوجه بود که چرخه مواد مخدر با جریان مالی قوی که دارد، بسیار قوی‌تر از دستگاه‌های پیشگیری و بازدارنده عمل می‌کند.
کشف و ضبط ۲۴۸۹۵ قرص غیرمجاز و ۶۹۶۵ سی سی شربت متادون در استان مرکزی
ملک حسینی تصریح کرد: پارسال ۳۵۶ بارزسی از عطاری‌های این استان صورت گرفت که منجر به تشکیل ۴۲ پرونده قضائی شد و از این مراکز نیز ۲۴ هزار و ۸۹۵ قرص غیرمجاز و ۶ هزار و ۹۶۵ سی سی شربت متادون کشف و ضبط شد.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان با اشاره به مشکلات کمپ ترک اعتیاد زنان ادامه داد: زن معتاد، مادر خانواده است و بیش از ۲۲ روز طاقت ماندن در این مرکز را ندارد در چنین شرایطی باید مراقبت‌های پس از خروج و فرهنگ سازی جدی گرفته شود.
وی تاکید کرد: باید شرایط برای زنانی که در دام تبلیغات گمراه کننده می‌افتند به نحوی فراهم شود که بدون نقد اجتماعی به مراکز درمانی مراجعه و درمان شوند، از بیش از هزار زن معتاد در استان نهایتاً کمتر از ۲۰ نفر در کمپ تحت درمان هستند پس مابقی زنان معتاد کجا هستند؟ این زنان یا شرایط را می‌پذیرند و در خانواده می‌مانند یا از طریق اعضای خانواده و فامیل دست به خود درمانی می‌زنند که علاوه بر مشکلات متعدد خانوادگی و هزینه بر بودن، لطمات جانی دارد.
مراقبت‌های پس از خروج نباید فقط مختص به مرکز ترک اعتیاد زنان باشد
ملک حسینی گفت: مراقبت‌های پس از خروج نباید فقط مختص به مرکز ترک اعتیاد زنان باشد بلکه تمامی کمپ‌ها و مراکز از جمله مرکز ماده ۱۶ هم در این زمینه نقش دارند فرد معتاد در این مراکز ۲ الی سه ماه نگهداری و بهترین پوشاک، تغذیه، درمان و… انجام می‌شود ولی بعد از خروج، از آنجایی که حمایت خانواده، کمک دستگاه‌ها و امکان اشتغال را ندارند بعد از مدتی به چرخه اعتیاد بر می‌گردد.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان ادامه داد: متأسفانه نگاه به اعتیاد و سایر آسیب‌های اجتماعی از بالا به پایین است در حالی که باید عکس این باشد در واقع اقدامات باید از درون منطقه آسیب دیده شروع شود.
ملک حسینی عنوان کرد: استان مرکزی دارای ۱۲۰ مرکز درمانی و حمایتی مبتلایان به مواد مخدر است که از این تعداد فقط سه مرکز ویژه زنان است و از این تعداد تنها یک کمپ غیر دارویی ویژه بانوان است. این تعداد با توجه به شیب تند اعتیاد زنان، کم است و باید دستگاه‌های حمایتی بیشتری در این امر مشارکت داشته باشند.
بر اساس گفته کارشناسان پیشگیری از اعتیاد نیاز به یک عظم ملی و سیاستگذاری واحد دارد و آنچه که امروز باعث شده پیشگیری از این معضل و تبعات اجتماعی آن به نتیجه مطلوب نرسد فقدان هم افزایی و برنامه راهبردی اقدام محور است.
