حسین نوری مختار، از ارائه کنندگان مقالات برگزیده همایش «مرز، مناسبات اجتماعی، توسعه فرهنگی» که امروز، 29 آذرماه به صورت آنلاین برگزار شد، با ارائه مقاله «آموزش ارتباطات فرهنگی ـ اجتماعی و سبک زندگی مرزنشینان» اظهار کرد: مرز در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، تجاری و جغرافیایی دارای کاربردهای متفاوتی بوده است.
وی با اشاره به اینکه مرز با دو مفهوم عینی شامل مرزهای رسمی کشورها و مفهوم ذهنی شامل مرزهای عقیدتی بوده است، افزود: تا سال 1991 مرز نشانه اقتدار ملی، محدوده اعمال حاکمیت و حفظ امنیت ملی از تجاوزات خارجی بوده است و چون مرز به عنوان خطی است که دو کشور را محدود می کند مناطق داخلی را مناطق مرکزی و مناطق خارجی را مناطق پیرامونی فرض می‌کنیم.
نوری مختار اعلام کرد: در فرآیند انزوا و به حاشیه کشیدن مناطق مرزی، این مناطق خصوصیات مناطق پیرامونی را پیدا می کنند بنابراین در شرایطی که مناطق مرزی دور از مرکز کشور قرار گیرند، مناطق مرزی در محل تلاقی دو پدیده ناامنی و توسعه نیافتگی قرار می‌گیرند.
وی بیان کرد: در این پژوهش نامساعدترین شرایط فرهنگی مربوط به مناطق سیستان و بلوچستان و کردستان بوده است، البته منظور از این امر شرایط توسعه نیافتگی و آموزش بوده و گرنه مردم نواحی مرزی از سطح فرهنگی غنی برخوردارند که در نواحی مرکزی کمتر وجود دارد.
این پژوهشگر اعلام کرد: در مرکز چرخه دلهره و اضطراب بودن، کنترل نداشتن بر اوضاع و احساس سردرگمی، از مرکز توجهات دور بودن و احساس فراموش شدن از دغدغه‌های مناطق مرزی است.
وی با اشاره به اینکه هر جامعه ای برای بقا و استحکام خود هنجارها و ارزش‌هایی را برای پیروی افراد مورد توجه خود قرار داده است که بخش عظیمی از این هنجارها را فرهنگ تشیکل می‌دهد، ادامه داد: فرهنگ نظامی برای بقا و دوام یک جامعه محسوب می‌شود به ویژه خرده فرهنگ‌های محلی که برای ساکنان این نواحی احساس هویت می آفریند پس باید گفت هیچ جامعه بدون فرهنگی وجود ندارد و رشد فرهنگ، رشد و توسعه جامعه را به دنبال دارد.
نوری مختار اعلام کرد: با وجود نقش تعیین کننده فرهنگ برای رشد و توسعه جوامع، شواهد تاریخی حاکی از آن است که اوضاع اقتصادی، معضلات اجتماعی و ساختار نیروی کار عرصه را برای رشد فرهنگی جامعه تنگ کرده است.
وی افزود: صیانت از فرهنگ‌های محلی و بهبود و ارتقای آنها علاوه بر خلق و تقویت هویت و تضمین مشارکت جوامع در فرایند توسعه، جلوه‌ای از موجودیت نواحی مرزی است که پتانسیل‌های برای ایجاد نوع جدید از فعالیت‌های اقتصادی دارد.
نوری مختار اذعان کرد: امروزه در عصر جهان شمولی کمتر خانه و روستایی را حتی در دور دست‌ترین نقاط می توان یافت که پای مرکب تیزرو امواج اطلاعاتی به آنجا نرسیده باشد و همه عرصه‌ها را فتح نکرده باشد.
وی عنوان کرد: در مواجه با موج جهانی شدن هیچ ساز و کار و تدبیری کارآمدتر از الگوها و خرده فرهنگ‌های محلی برای صیانت از فرهنگ و هویت ریشه دار بومی نیست در این راستا برای پرهیز از فرایند جهانی شدن و پیوستن غیر منفعلانه به جامعه جهانی و دوری از انزوا، خودبودن و جهانی شدن است.
این پژوهشگر عنوان کرد: در چرخه دلهره و اضطراب بودن این دون مایه قوی ترین و ابتدایی ترین دون مایه‌ای است که بیشترین داده‌های پژوهشی خود را از آن استخراج کرده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه عموما مرزنشینان بین دو موقعیت زمانی بقای وضع فعلی و شکنندگی آن خود را قرار می‌دهند، افزود: در مرزهای غربی کشور مردم ما تجربه جنگ را داشته‌اند که همراه با چالش‌ها و معضلات اساسی بوده است و از یک طرف هم با پیامدهای جنگ مانند خمپاره، بمب و مین‌های عمل نکرده، دوران جنگ روبه رو هستند و از یک طرف شیوه رایج معیشتی آن ها بوده که در این چندسال اخیر به صورت قاچاق درآمده است و همین امر زندگی در مناطق مرزی را با مشکل و هراس مواجه کرده است و احساس دلهره و اضطراب را در ساکنان نواحی مرزی ایجاد کرده است.
نوری مختار تأکید کرد: یکی دیگر از معضلات نواحی مرزی آن است که در صورت ایجاد یک مشکل در کشور همسایه وضعیت معیشتی مرزنشینان با مشکل مواجه می‌شود و این امر موجب تعطیل شدن مرزها و فعالیت‌های اقتصادی مرزنشینان و تعطیلی بازارهای مرزی خواهد شد.
انتهای پیام
