به گزارش برنا، در سال 1988 میلادی تعداد نسبتا زیادی از موتورها و یاتاقان های موجود در نیروگاه های اتمی آمریکا به دلیل افراط در گریس کاری موتورهای الکتریکی صدمه دیدند. همین امر موجب شد تا موضوع افراط در گریس کاری موتورهای الکتریکی برای نخستین بار مورد بررسی قرار گیرد. چند سال بعد در سال 1992 میلادی، واحد تعمیرات هسته ای با تاکید EPRI (Electric Power Research Institute) ، برنامه ای مبنی بر اصول نگهداری پیش بینانه و پیشگیرانه برای تعمیرات الکتروموتورها منتشر کرد. این برنامه شامل روش های تعمیراتی جامعی برای همه ی اندازه ها و انواع یاتاقان های الکتروموتورها می شود.

در سال 1992 میلادی، برنامه ای در زمینه ی روانکاری، توسط موسسه ی تحقیقات قدرت الکتریکی (EPRI) گسترش یافت. که تا به این زمان نیز این برنامه در بیشتر نیروگاه های هسته ای کاربرد گسترده ای دارد. هدف اصلی این برنامه ی روانکاری، جلوگیری از گریس کاری بی رویه، در فاصله زمانی میان تعویض یاتاقان ها می باشد. موضوع این مقاله نیز در همین راستا می باشد.

قسمتی از این برنامه ی تعمیراتی جامع،  به نحوه ی گریس کاری موتورهای الکتریکی می پردازد. با اجرای این برنامه، هزینه ی نیروی انسانی مورد نیاز برای تعمیرات و خرابی یاتاقان ها در اثر گریس کاری بی رویه کاهش یافت و در نتیجه باعث کاهش هزینه های صنایع مذکور شد. امروزه از گریس های چند منظوره و اغلب بر پایه لیتیوم برای روانکاری موتور های الکتریک استفاده می کنند. در صورتی که بیرینگ موتور تحت فشار بالای باشد، از گریس های ep2، و یا ep3 استفاده می شود. برای مثال می توان به گریس ep پترو پرند پارت اشاره کرد.

طراحی محفظه ی یاتاقان

دو نوع طراحی محفظه ی یاتاقان برای موتورهای دارای یاتاقان غلتشی قابل گریس کاری وجود دارد. که طراحی اکثر آنها به صورت Same-Side و اقلیت به صورت Flow-Through می باشد. طراحی Flow-Through مربوط به یاتاقان های Open Face می باشد. از ویژگی های طراحی Same-Side، قرار گیری محل ورود و خروج در یک سمت می باشد و با یاتاقان های Open Face-Single Shielded و Double Shielded کار می کند. مشخص است که درپوش تخلیه، تنها راه خروج گریس است.

چهار نوع اصلی یاتاقان

• Open face bearing: اجزای تشکیل دهنده ی این نوع، پوسته ی داخلی، پوسته ی خارجی، ساچمه ها و قفس ساچمه ها می باشد. این نوع یاتاقان برای گریس کاری نیازمند به حفره ی گریس است. زیرا صفحات محافظ نداشته و گریس را درون خود نگه نمی دارد.
• Single – Shielded bearing: این یاتاقان ها دارای محافظ فلزی هستند اما فقط در یک سمت، که آن را رو به سیم پیچی موتور نصب می کنند. این گروه را می توان روانکاری کرد و مانند یاتاقان های Open Face فواصل گریس کاری را تعیین می کنند.
• Double shielded bearing: محافظ فلزی در دو سمت این یاتاقان وجود دارد لذا گریس را درون خود حفظ می کند. وجود شکاف های کوچک بین پوسته ی داخلی و صفحات محافظ موجب می شود تا در فواصل طولانی، بین گریس موجود در حفره و گریس موجود در میان صفحات محافظ، میزان معینی از روغن، جاری باشد. با این که تاکنون گریس کاری این نوع یاتاقان (Double shielded) مشکلی گزارش نشده اما هنوز ابهاماتی در این زمینه وجود دارد.

• Sealed bearings: این نوع یاتاقان، بدون در نظر گرفتن یک مورد استثنا، مانند Double shielded ها می باشد. شکاف هوای بین آب بندها و پوسته ی داخلی، در اثر سر خوردن پوسته ی داخلی یاتاقان ها در برابر آب بند ها، حذف می شود. لذا این یاتاقان ها قابلیت گریس کاری مجدد را ندارند.

خرابی‌های ناشی از گریس

در این قسمت به خرابی های ناشی از گریس کاری موتورهای الکتریکی اشاره می کنیم. هرچند دلایل مختلفی در این امر دخیل هستند اما در اینجا تعدادی از آن ها بررسی شده است.

• فقدان روانکاری: همان طور که گفته شد، در یاتاقان ها حفره ای به نام حفره ی گریس، برای روانکاری وجود دارد. زمانی که این حفره به درستی پر نشود فقدان روانکاری ایجاد می شود. یا به دلیل گرمای بیش از حد روغن موجود در گریس تبخیر شده و از حفره خارج شده باشد. هم چنین عدم گریس کاری در زمان مشخص باعث این رویداد می شود.
• ناسازگاری گریس ها: گریس ها با هم متفاوت هستند زیرا متشکل از تغلیظ کننده های مختلفی مانند لیتیم یا پلی اوره تشکیل می باشند و همگی با هم سازگاری ندارند. لذا در مدت استفاده از یاتاقان مهم است که یا همان گریس اولیه یا حداقل گریس های سازگار با گریس اولیه را به کار ببریم. پس باید توجه داشته باشید که در گریس کاری موتورهای الکتریکی نوع گریس انتخابی نیز مهم است.
• گریس نامناسب: استفاده از گریس نامناسب چه در گریس کاری اولیه و چه در گریس کاری های بعدی از دلایل خرابی سریع یاتاقان است. لذا با توجه به شرایط و نوع یاتاقان، باید انتخاب کرد که گریس های چند منظوره کافی هستند یا حتما باید از گریس EP استفاده کرد. پس همه ی گریس ها برای گریس کاری موتورهای الکتریکی مختلف مناسب نیستند.
• تحت فشار قرار گرفتن بیش از حد صفحات محافظ یاتاقان: حجم گریس و فشار حفره در زمان ورود گریس به داخل حفره افزایش می یابد. بنابراین، سرعت افزودن گریس باعث صدمه به صفحات محافظ یاتاقان های Single shielded و Double shielded می شود. در هنگام سرویس موتور، پر بودن کامل حفره ی گریس، منجر به انبساط گرمایی گریس و این امر باعث ایجاد فشار مخرب روی صفحات محافظ می شود که در نتیجه ی آن یا صفحات از جای خود خارج شده یا به محفظه ی یاتاقان فشار وارد می کند. که به هر حال باعث خرابی می شود.

پس حتما تمام موارد فوق را برای انتخاب گریس مورد نظر رعایت کنید، تا با گریس کاری موتورهای الکتریکی خود باعث خراب شدن آن ها نشوید.

منبع: وبسایت پترو پرند پارت