به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در گزارش سال گذشته میلادی خود به نزدیک به 80 گونه از مهره داران در کشورمان اشاره کرده و آنها را در لیست قرمز گونه های در معرض خطر انقراض در سطح بین المللی قرار داده است. اینکه آیا این لیست که قرار است در طی کمتر از دو ماه آینده به روز رسانی شود، شاهد اضافه شدن نام گونه های ارشمند دیگری نیز خواهد بود یا نه سوالی است که برای دریافت پاسخ آن می توانیم دو ماه آینده را به انتظار بنشینیم اما عدم توجه علمی و نبود برنامه مدون و عملی برای حفاظت از حیات وحش کشور را سالهاست که به انتظار نشسته ایم و دردناک تر اینکه آینده روشنی هم برای این کهن ترین میراث و یادگاری طبیعت برای نسل های آینده نمی توان متصور شد زیرا هیچ نشانه ای از بهبود وضعیت مدیریت یکپارچه سرزمین در کشور مشاهده نمی شود.
گسترش حمل و نقل و راه های ارتباطی، توسعه شهر نشینی، توسعه صنعت در دورافتاده ترین نقاط کشور و تخریب زیستگاه های بکر به بهانه توسعه که نهایتا منجر به تکه تکه شدگی زیستگاه، تخریب و آلودگی در زیستگاه و نهایتا حذف گونه از منطقه می گردد از جمله اصلی ترین عوامل وارد شدن یک گونه در گرداب انقراض خوانده می شود اما این مساله ای نیست که بتوان در خصوص آن انگشت اتهام را تنها به سوی حاکمیت نشانه رفت و از نقش جوامع محلی در مدیریت زیستگاه یا مداخله تخریب گرانه در طبیعت غافل شد.
در این باره فرشید ساعی، کارشناس و فعال محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی رکنا تصریح کرد: بر اساس گزارش (IUCN), در حال حاضر بیش از 41 درصد از دوزیستان، 26 درصد از پستانداران، 21 درصد از خزندگان و 13 درصد از پرندگان جهان در معرض تهدید انقراض هستند که در جدید ترین آمار این نهاد بین المللی تعداد گونه های در معرض تهدید ایران 75 گونه مهره‌دار است که شامل، 18 گونه پستاندار, 29 گونه پرنده, 4 گونه دوزیست, 16 گونه خزنده است و در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت به ثبت رسیده است.
وی با اشاره به اینکه احتمال افزایش این گونه ها تا نزدیک به 100 گونه در فهرستا لیست امسال وجود دارد، بیان داشت: تعداد مهره‌داران در کشور ما در رده پستانداران 200 گونه، پرندگان 560 گونه، خزندگان 240 گونه و دوزیستان 25 گونه است. همچنین تعداد ماهیان آب‌های داخلی 297 و 975 گونه از ماهیان آب‌های دریایی(ماهی‌ها, کوسه‌ها و سفره ماهیان) نیز به ثبت رسیده است.
ساعی با تاکید بر اینکه این فهرست با توجه به مطالعات ژنتیکی و میدانی هر ساله دست خوش تغییرات است، اضافه کرد: در رده پستانداران گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه و گوزن زرد، از رده خزندگان گونه‌هایی مانند افعی شاخدار دم عنکبوتی و افعی دماوندی، ۲۰ گونه از رده دوزیستان شامل وزغ‌ها ، قورباغه‌ها و سمندرها، پنج گونه از خاویارماهیان دریای خزر در رده ماهیان و پرندگانی نظیر درنای سیبری، بالابان، اردک سرسفید ، میش مرغ، عقاب طلایی و اردک مرمری در معرض خطر انقراض هستند.
این کارشناس محیط زیست تاکید کرد: متاسفانه در کشور گونه میش مرغ بیشتر از همه گونه‌های دیگر حتی یوزپلنگ در معرض خطر قرار دارد. میش‌مرغ از خانواده میش‌مرغ شکلان است. از این خانواده سه نوع پرنده مختلف وجود دارد که دو نوع دیگر آن به جز میش‌مرغ، هوبره و زنگوله بال هستند. وضعیت میش‌مرغ درمیان آنها از همه نامناسب‌تر است.
ساعی با اشاره به اهمیت و لزوم حفاظت از این گونه تصریح کرد: بر اساس آمار سرشماری زمستان ۱۴۰۰ تعداد ۱۹ فرد از این گونه باقی مانده که در پناهگاه حیات وحش دشت «سوتاو حمامیان» زندگی می‌کنند.
وی اضافه کرد: فعالیت کمباین‌ها قبل از به قدرت پرواز رسیدن میش‌مرغ و تبدیل کشاورزی دیم به کشاورزی آبی باعث از بین رفتن سطح زیستگاه‌های جوجه‌آوری این پرنده شده است چرا که میش مرغ ها تنها در اراضی گندم که به روش دیم کشت می‌شوند، جوجه آوری می‌کنند و آبیاری بارانی باعث از بین رفتن جوجه و تخم پرنده می‌شود بنابراین میش‌مرغ‌ها اراضی که به‌صورت بارانی آبیاری می‌شود را ترک می‌کنند.
فعال محیط زیست گفت: بعد از میش مرغ گونه یوزپلنگ آسیایی، گور ایرانی و گوزن زرد، سمندر امپراطور، خرس سیاه آسیایی قرار دارند که وضعیتی بهتر از میش مرغ ندارند.
ساعی افزود: سازمان محیط زیست ۱۹ برنامه عمل برای حفاظت از این گونه ها طراحی کرده است اما پیشرفت این برنامه‌ها عمدتا کمتر از ۱۰ درصد است چرا که مشکل اصلی آن تامین اعتبار است.
او بیان کرد: مطابق با آمارهای ارائه شده از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست کشور طی نیم قرن اخیر ٧٠ درصد گونه‌های برجسته حیات وحش از دست رفته است و بسیاری از گونه‌ها نظیر یوزپلنگ آسیایی در لبه پرتگاه انقراض قرار دارند.
