چندی پیش، اتحادیه اروپا، در جلسه‌ای از قرار دادن نام سپاه پاسداران در لیست تروریستی خبر داد. خبری که واکنش‌های بسیاری را به همراه داشت. در داخل ایران، بسیاری از مقامات واکنش‌هایی را از خود نشان دادند و حتی در صحن شورای شهر تهران، مهدی چمران که ریاست شورای شهر را برعهده دارد، در صحن شورا، با لباس سپاه پاسداران حاضر شد. بسیاری از مجری‌های صدا و سیما هم در واکنش به این موضوع، با لباس سپاه در برنامه حاضر شدند اما اینکه این تصمیم اتحادیه اروپا تا چه میزان ضمانت اجرایی دارد و واکنش احتمالی چه خواهد بود، را در این گزارش بررسی کردیم.
تلاش‌های جاری برای قراردادن سپاه در لیست گروه‌های تروریستی اتحادیه اروپا، سیاست خارجی ایران را در معرض تحولی جدید و مهم قرار داده است. مصوبه‌های شماری از مجالس ملی کشورهای اروپایی و نهایتا مصوبه پارلمان اروپا اگرچه الزام‌آور نیستند اما از جهت زمینه‌سازی برای اقدام شورای اروپا و نیز از نظر انعکاس افکار عمومی حائز اهمیت‌اند. موضوع لیست کردن سپاه قرار نبود در دستور کار دیروز شورای اروپا باشد و قرار تنها بعد از تکمیل بررسی آن در یک گروه کاری ویژه که ممکن است، چند هفته به طول بی‌انجامد، در دستور کار شورا قرار گیرد.
جلال ساداتیان، کارشناس مسائل سیاسی، در گفت‌وگو با گسترش نیوز اظهار کرد: ایران، از نظر ایالات متحده امریکا، مدت‌ها که تحت تحریم قرار گرفته است اما اروپایی‌ها چنین تصمیمی نداشتند. با توجه به اتفاقات اخیری که در کشور شاهد آن بودیم، اتحادیه اروپا تصمیم گرفت تا نام سپاه را در لیست تحریم‌ها قرار دهد. درصورتی که اتحادیه اروپا در گذشته چنین تصمیمی نداشته است.
وی افزود: در چند ماه اخیر اتفاقاتی که جریان داشت، بسیار دارای اهمیت است. نخستین چیز این است که اروپایی‌ها واسط به نتیجه رسیدن برجام بین ایران و آمریکا شدند. نکته بعدی این است که در بسیاری از رسانه‌های خارج از ایران مطرح شد که ایران برای جنگ افروزی، به روسیه پهپاد صادر کرده است. مسئله بعد این است که اروپایی‌ها امیدوار بودند که با به نتیجه رسیدن برجام و رفع تحریم‌ها، بتوانند به نفت و گاز ایران دسترسی پیدا کنند، در آستانه فصل سرما از این منبع استفاده کنند که چنین چیزی هم اتفاق نیفتاد.
این کارشناس سیاسی گفت: نکته دیگری که در این مورد وجود دارد، مربوط به حوادث اخیر ایران و مسائلی که در کشور اتفاق افتاد بر می‌گردد. می‌توان به مسائل حقوق بشری و همچنین اعدام‌ها و اعتراضاتی که در ایران افتاد اشاره کرد. این مجموعه سبب شد تا اروپایی‌ها یک سرخوردگی از رفتار ایران را اعلام کنند و به سمت و سویی پیش بروند که تحریم‌های بیشتری را بر علیه ایران و همچنین سپاه وضع کنند.
ساداتیان گفت: چنین امری، دارای زمینه‌های قبلی بود. این زمینه‌ها به مسائل منطقه‌ای و همچنین برد موشکی ایران بر می‌گردد که غربی‌ها آمادگی داشتند، پیرامون این مباحث با ایران صحبت کنند. طبیعاتا ایران چنین چیزی را نپذیرفت و زیر بار نرفت. این زمینه‌ها مزید بر علت شد تا غربی‌ها چنین واکنشی را نشان دهند.
این کارشناس مسائل سیاسی در ادامه به گسترش نیوز گفت: اینکه ایران چه اقدامی می‌تواند در این ارتباط انجام دهد مهم است. واقعیت امر این است که ایران ابزاری در اختیار ندارد تا بتواند نسبت به این اقدام یک واکنش اصولی انجام دهد. اخیرا بعضی‌ها گفته‌اند که ایران از «ام پی تی» خارج می‌شود. خارج شدن ایران از ام پی تی می‌تواند فشارها را بر روی ایران افزایش دهد.
ساداتیان افزود: این امکان وجود دارد که غربی‌ها به سمت و سوی مکانیزم ماشه بروند. یعنی آن چند قطعنامه‌ای که به بهانه برجام ملقا شده بود، خیلی زود فعال شود. اگر این اتفاق بی‌افتد، به این معنا است که ما با دستان خودمان، تحریم‌های سازمان ملل را بر می‌گردانیم. درحال‌حاضر تحریم‌های امریکایی و اروپایی را در کشور داریم اما با این اتفاق، تحریم‌های سازمان ملل بر می‌گردد.
وی خاطرنشان کرد: تحریم‌های سازمان مللی به این معنا است که تمام کشورها به ویژه کشورهایی که خود را موظف نمی‌دانند که تحریم هارا لحاظ کنند، مجبور می‌شوند تا تحریم‌های سازمان مللی را رعایت کنند. چنین چیزی یک شرایط بسیار سخت را برای ایران رقم خواهد زد.
این کارشناس سیاسی تاکید کرد: تلاش ایران باید به گونه‌ای باشد که با تحریم‌ها کنار بیاید و به گونه‌ای پیش نرود تا این مکانیزم ماشه فعال شود. در این راستا، گفت‌وگو و استفاده از متخصص هایی که در کشور وجود دارد، مانند دکتر ظریف و دکتر عراقچی تاثیر‌گذار است. چرا که این افراد انعطاف بیشتر و آشنایی بیستری نسبت به این مسائل دارند.
ساداتیان در پایان این گفت‌وگو اظهار کرد: انعطاف رفتاری در سیاست خارجه کشور باید ایجاد شود. استفاده کردن از نیروهای متخصص، آگاه و مسلط به مذاکرات بین‌المللی از این جهت که نرمشی در مواضع طرفین ایجاد شود، بسیار اهمیت دارد و سبب می‌شود تا مکانیزم ماشه برای ایران فعال نشود.
