همشهری آنلاین - مریم سرخوش: متخصصان تغذیه بر مصرف همه گروه‌های غذایی -کربوهیدرات، چربی‌ها، پروتئین، لبنیات، میوه و سبزیجات- برای حفظ سلامت بدن و جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها تاکید می‌کنند، محصولاتی که البته طی چند سال گذشته روند افزایشی قیمت داشته و به نوعی حضورشان در سفره‌ها کمتر شده. این وضعیت حواشی متعددی را هم رقم زده و اخبار متعددی از تبعات این مساله مطرح می‌شود، از جمله اینکه ایرانی‌ها در مسیر گرسنگی قرار گرفته و دچار سوءتغذیه شده‌اند.
به گفته جلال‌الدین میرزای‌رزار، رئیس انجمن تغذیه ایران به همشهری آنها هم پیشتر فکر می‌کردند که بحث سوءتغذیه در کشور جدی است و به همین دلیل یک طرح ملی از سوی انستیتو تحقیقات تعذیه در این باره در کشور کلید خورد که نتایج آن سوءتغذیه خانواده‌های ایرانی را رد می‌کند.
در این باره حتی تابستان سال گذشته سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد -فائو- از کاهش قابل توجه سوءتغذیه در ایران طی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ خبر داد و اعلام کرد: «طی این دوره ۶.۱ درصد از جمعیت ایران با مشکل سوء تغذیه مواجه بودند و این عدد در دوره قبل -۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰- بالغ بر ۷ درصد بوده است.»
یک ادعای عجیب از سوءتغذیه نیمی از ایرانی‌ها
عجیب‌ترین ادعا درباره سوءتغذیه ایرانی‌ها تابستان سال گذشته مطرح شد. مدیرکل سابق مطالعات اجتماعی وزارت تعاون با بیان اینکه اوضاع سوءتغذیه در کشور بحرانی شده، عنوان کرد: «۵۷درصد ایرانی‌ها سوءتغذیه دارند و کالری مورد نیاز یعنی ۲۱۰۰کیلوکالری را دریافت نمی‌کنند. ۱۴.۵میلیون نفر از این ۵۷درصد هم کودکند و نزدیک ۱۰میلیون نفر زیر ۱۲سال»؛ ادعایی که نشان می‌داد فقر غذایی، سلامت بیش از نیمی از جمعیت کشور را تهدید می‌کند و هم نظام سلامت و هم آینده‌سازی کشور با مشکلات قابل‌توجهی روبه‌رو است.
ادعای این مسئول همان زمان هم مورد انتقاد گرفت و عنوان شد که حتی میانگین جدول سازمان بهداشت جهانی برای میزان کالری مورد نیاز گروه‌های سنی مختلف، متفاوت است. به‌عنوان مثال درباره افراد زیر ۱۰سال دچار سوءتغذیه که به تأکید این مسئول سابق چیزی حدود ۱۰میلیون نفر بودند، اگر پسر باشند ۸۵۰ تا ۱۹۸۰کالری مورد نیاز است و اگر دختر باشند ۱۲۵۰ تا ۱۷۳۰کالری. به همین دلیل میانگین عجیب ۲۱۰۰کیلوکالری درباره این گروه سنی مصداق ندارد.
این در حالی است که وزارت بهداشت هم براساس جدولی که از سوی انستیتو تغذیه ایران تهیه شده بود، میانگین کالری و پروتئین مصرفی دهک‌های مختلف در سال۹۷ را اعلام کرد. براساس این جدول، تنها ۴دهک ابتدایی کالری کمتر از ۲۱۰۰دریافت کرده بودند؛ دهک اول ۱۶۳۵، دهک دوم ۱۸۴۱، دهک سوم ۱۹۳۴و دهک چهارم ۲۰۰۵؛ بنابراین کالری دریافتی ۳دهک تفاوت قابل توجهی با میانگین کالری مطرح‌شده از سوی مدیرکل سابق مطالعات اجتماعی وزارت تعاون نداشته است. البته آمارهای رسمی وزارت بهداشت نشان می‌دهد که حدود ۱۶درصد کودکان زیر ۶سال در ایران دچار سوء‌تغذیه‌اند و ۸۰۰هزار کودک در سنین رشد با کمبود انرژی و مواد پروتئینی و کمبود ریزمغذی‌ها روبه‌رویند. متولیان نظام سلامت همچنین از کمبود وزن ۱۱درصد کودکان در ایران و لاغری شدید حدود ۵درصد از کودکان خبر می‌دهند.
سرانه مصرف تغییری نکرده
ایرانی‌ها طی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ بهبود ۱۲پله‌ای در رده‌بندی جهانی سوءتغذیه داشتند و در جایگاه۹۰ قرار گرفتند؛ یعنی در مقایسه با ۱۶۷کشور جهان از نظر سوءتغذیه، ۷۷کشور جهان سوءتغذیه بیشتری نسبت به ایران داشته‌اند.حالا پژوهش‌ها هم نشان می‌دهند که ایرانی‌ها از نظر سوءتغذیه در وضعیت بحرانی قرار ندارند.
رئیس انجمن تغذیه ایران دراین‌باره به همشهری توضیح می‌دهد: دراین‌باره یک پژوهش چندساله از سوی انستیتو تحقیقات تغذیه ایران آغاز شد. نام این طرح «سرانه مصرف مواد غذایی در خانوارهای ایرانی» بود و از ۸هزار خانوار ایرانی یادآمد غذایی گرفته شد. در طول این مطالعه سرانه مصرف تمام اجزای مواد غذایی در کشور به‌صورت پراکنده مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایجی که اخیرا به‌دست آمده نشان می‌دهند که سرانه مصرف نسبت به قبل از شرایط بد اقتصادی خیلی تغییر نکرده است که ایرانی‌ها را دچار سوءتغذیه بحرانی کند.
بیشتر بخوانید
۵ اشتباه رایج در تغذیه کودکان که باید از آنها اجتناب کنید
کارت کدام گروه از مادران ۳۵۰ هزار تومان شارژ می‌شود؟
یارانه تغذیه کودک و مادر واریز شد
این کامل‌ترین تغذیه برای نوزادان است
هزینه‌های ۵۰ درصدی برای خوراکی‌ها
به‌گفته میرزای‌رزاز، این مطالعه نشان داد که خانوارهای ایرانی بخش قابل توجهی از درآمد خود را به تامین مواد غذایی اختصاص داده‌اند. او دراین‌باره عنوان می‌کند: اگر در سال‌های گذشته یک خانوار مجبور بود ۱۵ تا ۲۰درصد از درآمد خود را به خورد و خوراک اختصاص دهد، اکنون این عدد به ۴۰تا ۵۰درصد رسیده است؛ اما مصرف سرانه چندان جابه‌جا نشده است، مگر درباره گوشت به‌صورت خاص، و شاید لبنیات.
این متخصص تغذیه درباره سرانه مصرف لبنیات در ایران توضیح می‌دهد: این شاخص در کشور ما در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته همیشه کم بوده و اکنون هم همان وضعیت را دارد؛ به همین دلیل نمی‌توان کاهش مصرف را خیلی به مسائل اقتصادی ربط داد.
حمایت‌های غذایی ارجح‌تر است
رئیس انجمن تغذیه ایران با تأکید بر اینکه این آمارها در دهک‌ها و گروه‌های آسیب‌پذیر تفاوت‌هایی دارد، عنوان می‌کند: این گروه‌ها در یک یا ۲دهک قرار دارند که در سازمان‌های مردم‌نهاد و ان‌جی‌اوها، ارگان‌های نیمه‌دولتی مثل کمیته امداد و ارگان‌های دولتی مثل سازمان بهزیستی به‌عنوان مستمری‌بگیر ثبت شده‌اند. یکی از توصیه‌های همیشگی ما به دولت‌ها درباره این گروه‌های آسیب‌پذیر این بوده است که این گروه‌ها باید تحت حمایت‌های غذایی قرار داشته باشند؛ یعنی به جای دریافت یارانه و کمک‌های نقدی، سبدهای مواد غذایی دریافت کنند تا دچار سوءتغذیه که عامل بسیاری از بیماری‌هاست، نشوند.
میرزای‌رزاز تأکید می‌کند: تحقیقات نشان داده است که پول نقد پرداختی به این خانوارها، به دلیل گرفتاری‌های زیادی که دارند، به مواد غذایی اختصاص پیدا نمی‌کند و صرف موارد و مسائل دیگر می‌شود.
